تماشاى خشونت چگونه بر رفتار اجتماعى اثر مى‌کند؟
نويسنده:فرحناز حيدرى نظر مطلق
منبع:روزنامه رسالت
منبع:روزنامه رسالت
اگرچه برخى از روانشناسان در مورد حدود تاثيرى که تلويزيون و سينما عملا بر رفتار افراد مى‌گذارند بحث و پرسش دارند، در بيشتر مطالعات به اين نتيجه رسيده‌اند که تماشاى خشونت بر پرخاشگرى در روابط بين اشخاص بخصوص در کودکان کم سال مى‌افزايد. تماشاى فيلم پرخشونت از اين راهها بر رفتار پرخاشگرانه اثر مى‌گذارد:
1- با آموزاندن سبک‌هاى پرخاشگرانه کردار ديديم که کودکان دقيقا رفتار سرمشق‌هاى پرخاشگر را تقليد مى‌کنند، مواردى از کودکان کم سال يا نوجوانان گزارش شده که عمل خشونت‌آميزى را که قبلا در تلويزيون ديده بودند عينا تقليد کرده‌اند. در يک مورد والدين قربانى خشونت، عملا از شبکه تلويزيونى به دادگاه شکايت بردند و ادعا کردند که برنامه‌اى که در ساعات تماشاى تلويزيون توسط کودکان نشان داده شده مسئول حمله سختى به دختر نه ساله آنها بوده است. سه نوجوان مسئول اين خشونت، قبول کردند که عينا از روى روش حمله‌اى که در برنامه ديده بودند تقليد کرده‌اند. جنايتکاران بزرگسال نيز با اتخاذ برخى از روشهاى بديع نشان داده شده در تلويزيون بر مهارت خود افزوده‌اند (هندريک، 1977.) اداره‌هاى پليس گزارش مى‌دهند که تعدادى از جنايات همراه با خشونت نتيجه تقليد افراد از نمايش‌هاى تلويزيونى بوده است (مانکيويچ Mankiewicz، سوردلف Swerdlow، 1977.)
2- با افزايش خيزش وقتى کودکان برنامه‌هاى خشونت‌بار تلويزيونى را تماشا کردند از لحاظ هيجانى بسيار بيش از مواقعى برانگيخته شدند که برنامه‌هاى بى‌خشونت را مى‌ديدند.
3- با زدودن حساسيت افراد به خشونت، کودکان کم سال با تماشاى خشونت خيزش هيجانى مى‌يابند، اما واکنش‌هاى فيزيولوژيک آنها با تماشاى مکرر کاهش مى‌يابد. وقتى به پسران پنج تا دوازده ساله يک مسابقه خشن مشت‌زنى نشان داده شد، کودکانى که خيلى تلويزيون تماشا مى‌کردند (بيش از چهل ساعت در هفته) نسبت به کودکانى که کم تماشا مى‌کردند (به طور متوسط 4 ساعت در هفته)خيزش کمترى نشان دادند. مطالعات ديگر نشان مى‌دهند که از راه نمايشنامه‌هاى تلويزيونى ناظر خشونت بودن پاسخدهى هيجانى نسبت به پرخاشگرى در زندگى واقعى را که در فيلم‌هاى خبرى وجود دارد هم در کودکان و هم در بزرگسالان کاهش مى‌دهد (تامس Thoms و ديگران 1977.) احتمال دارد که کندى هيجانى حاصل از تماشاى مداوم خشونت در فيلم (مستند يا غير آن) بر قابليت در همدردى با کسى که در زندگى واقعى به بلاى خشونت گرفتار شده اثر بگذارد و آمادگى ما را براى کمک به او کم کند.
4- با کاهش مهارها بر رفتار پرخاشگرانه. بيشتر ما تکانه‌هاى پرخاشگرانه خود را کنترل مى‌کنيم. اگرچه ممکن است خشمگين باشيم و دلمان بخواهد به کسى که خشممان را برانگيخته يا تحريکمان کرده آسيب برسانيم، مهارهاى متعدد مانع ما در اين کار مى‌شود، از جمله رنج احساس گناه، ترس از انتقام و اينکه ديگران بر عمل ما صحه نگذارند. آزمايش نشان مى‌دهد که تماشاى فرد ديگرى که رفتار پرخاشگرانه دارد اين مهارها را ناتوان مى‌کند (دوب Doob و وود، 1972 و دينر Diener، 1976.) وقتى مى‌بينيم ديگران بر‌اثر ناگوارى پرخاشگرى مى‌کنند، استعدادمان براى بيان مخاصمت بيشتر مى‌شود.
5- بر صفحه تلويزيون يا پرده سينما تعارض‌هاى بين اشخاص بيشتر اوقات با پرخاشگرى بدنى حل و فصل مى‌شود تا با وسايل ديگر. قهرمانان (مرد و حتى زن) بيشتر کشتارها را انجام مى‌دهند. تماشاى چيره شدن “آدم خوب، بر آدم بد” از راه اعمال خشونت اين رفتار را نه فقط قابل قبول بلکه از لحاظ اخلاقى موجه جلوه مى‌دهد. بسيارى از ما در مى‌يابيم که آنچه در فيلم سينمايى يا تلويزيونى مى‌گذرد فقط اندکى به آنچه در جريان واقعى مى‌گذرد شباهت دارد اما کودکان به اندازه ما فرهيخته نيستند و حتى بزرگسالان ممکن است با آنچه در تلويزيون مى‌بينند،نظرشان درباره جهان دگرگون گردد.
اگرچه به نظر مى‌آيد که تماشاى خشونت تلويزيون رفتار پرخاشگرانه را از راه برخى از مکانيسم‌هاى پيش گفته افزايش مى‌دهد، شايد اثر آن بر کودکان مختلف متفاوت باشد، کودکى که در ابتدا خيلى پرخاشگر است ممکن است حتى عنان گسيخته‌تر شود. در اثر تماشاى خشونت شکل‌هاى تازه‌اى از رفتار پرخاشگرانه را فرا گيرد. کودکى که توسط والدين و همسالان بابت تقليد از اعمال خشن تلويزيونى کيفر ببيند، آمادگى مى‌يابد تا از پرخاشگرى‌اش کاسته شود. اما رفتارى که در يک محيط منع شده است ممکن است در محيط ديگرى که ترس از کيفر کمتر است بروز کند، چون معلوم شده برنامه‌هايى که گرايش مثبت و رفتار همکارانه را تصوير مى‌کنند از پرخاشگرى در روابط ميان مردم مى‌کاهد. موسسات تلويزيونى مى‌توانند کارى در خدمت به مردم انجام دهند، به اين ترتيب که از قهرمانان مرد و زنى که با آرامش و متانت و با شيوه‌اى غيرخشن بر موانع غلبه مى‌کنند بيشتر در برنامه‌هاى خود بگنجانند.
2- با افزايش خيزش وقتى کودکان برنامه‌هاى خشونت‌بار تلويزيونى را تماشا کردند از لحاظ هيجانى بسيار بيش از مواقعى برانگيخته شدند که برنامه‌هاى بى‌خشونت را مى‌ديدند.
3- با زدودن حساسيت افراد به خشونت، کودکان کم سال با تماشاى خشونت خيزش هيجانى مى‌يابند، اما واکنش‌هاى فيزيولوژيک آنها با تماشاى مکرر کاهش مى‌يابد. وقتى به پسران پنج تا دوازده ساله يک مسابقه خشن مشت‌زنى نشان داده شد، کودکانى که خيلى تلويزيون تماشا مى‌کردند (بيش از چهل ساعت در هفته) نسبت به کودکانى که کم تماشا مى‌کردند (به طور متوسط 4 ساعت در هفته)خيزش کمترى نشان دادند. مطالعات ديگر نشان مى‌دهند که از راه نمايشنامه‌هاى تلويزيونى ناظر خشونت بودن پاسخدهى هيجانى نسبت به پرخاشگرى در زندگى واقعى را که در فيلم‌هاى خبرى وجود دارد هم در کودکان و هم در بزرگسالان کاهش مى‌دهد (تامس Thoms و ديگران 1977.) احتمال دارد که کندى هيجانى حاصل از تماشاى مداوم خشونت در فيلم (مستند يا غير آن) بر قابليت در همدردى با کسى که در زندگى واقعى به بلاى خشونت گرفتار شده اثر بگذارد و آمادگى ما را براى کمک به او کم کند.
4- با کاهش مهارها بر رفتار پرخاشگرانه. بيشتر ما تکانه‌هاى پرخاشگرانه خود را کنترل مى‌کنيم. اگرچه ممکن است خشمگين باشيم و دلمان بخواهد به کسى که خشممان را برانگيخته يا تحريکمان کرده آسيب برسانيم، مهارهاى متعدد مانع ما در اين کار مى‌شود، از جمله رنج احساس گناه، ترس از انتقام و اينکه ديگران بر عمل ما صحه نگذارند. آزمايش نشان مى‌دهد که تماشاى فرد ديگرى که رفتار پرخاشگرانه دارد اين مهارها را ناتوان مى‌کند (دوب Doob و وود، 1972 و دينر Diener، 1976.) وقتى مى‌بينيم ديگران بر‌اثر ناگوارى پرخاشگرى مى‌کنند، استعدادمان براى بيان مخاصمت بيشتر مى‌شود.
5- بر صفحه تلويزيون يا پرده سينما تعارض‌هاى بين اشخاص بيشتر اوقات با پرخاشگرى بدنى حل و فصل مى‌شود تا با وسايل ديگر. قهرمانان (مرد و حتى زن) بيشتر کشتارها را انجام مى‌دهند. تماشاى چيره شدن “آدم خوب، بر آدم بد” از راه اعمال خشونت اين رفتار را نه فقط قابل قبول بلکه از لحاظ اخلاقى موجه جلوه مى‌دهد. بسيارى از ما در مى‌يابيم که آنچه در فيلم سينمايى يا تلويزيونى مى‌گذرد فقط اندکى به آنچه در جريان واقعى مى‌گذرد شباهت دارد اما کودکان به اندازه ما فرهيخته نيستند و حتى بزرگسالان ممکن است با آنچه در تلويزيون مى‌بينند،نظرشان درباره جهان دگرگون گردد.
