كم خونى تهديدى براى سلامت زنان
نويسنده:الهام آرمان
از شدت خستگى چشم هايش را به هم مى فشرد.نفس هاى كوتاه امانش را بريده بود.درد در قفسه سينه اش فرياد مى زد. با نگاهى گيج و كرخت به ضربان كوتاه قلبش گوش مى داد.از خيلى وقت پيش حال و حوصله ديدن هيچ موجود زنده اى را نداشت. بى دليل از كوره در مى رفت و فكر مى كرد اين جا آخر دنياست.وسوسه يك لحظه آرامش در دستان ناتوانش جا مى ماند.به قول مادر، خوب مى خورد اما انگار هميشه گرسنه بود و دست و پايش پى در پى خواب مى رفت!بوى خاك را دوست داشت و دور از چشم همه حتى خاك هم مى خورد.
بر اساس آخرين تحقيقات پزشكى از هر ۵ زن ايرانى يك نفر مبتلا به كم خونى است و عوامل ذكر شده مربوط به يكى از همين بيماران خاموش است.بيمارى اى كه از جانب بسيارى از افراد ساده گرفته مى شود اما سلامت نيمى از زنان باردار كشور و انسان هاى پير و جوان را نشانه رفته است.بدن براى خون سازى نيازمند مواد اوليه مانند آهن و ويتامين ها، بخصوص اسيد فوليك است، اما اكثر مردم در سراسر جهان دسترسى كمى به منابع غذايى آهن (ويتامين B12 مانند گوشت) دارند. بنابراين كم خونى ناشى از فقر آهن شايع ترين و مهم ترين كم خونى مردمان دنيا به شمار مى رود.بخش اصلى خون سازى بدن از طريق مغز استخوان صورت مى گيرد. به همين خاطر عواملى كه موجب صدمه به مغز استخوان مى شود، مى توانند سبب كم خونى شوند.
دكتر سيدعلى كشاورز مى گويد: «دو سوم مشكلات تغذيه اى ايرانيان ناشى از كمبود و مشكل دريافت آهن است.كم خونى در كودكان از دوران پس از ۶ ماهگى شروع مى شود و بر ضريب هوشى افراد تأثير منفى مى گذارد.قدرت يادگيرى و تمركز دختران بويژه در دوره بلوغ تحت الشعاع عوارض ناشى از كم خونى قرار مى گيرد.
اين امر بازدهى كارى افراد را دچار افت كرده و دقت آنان را به شدت پايين مى آورد.اين در حالى است كه عوامل اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى در كم خونى آدميان تأثير مستقيم و غير مستقيم دارد.عادات غذايى نادرست نيز در ايجاد بيمارى كم خونى نقش عمده اى ايفا مى كند.»
به گفته دكتر كشاورز، بيشتر ايرانيان بلافاصله پس از مصرف وعده هاى غذايى روزانه و شبانه چاى مصرف مى كنند و اين در حالى است كه مصرف يك فنجان چاى پس از غذا بيش از ۹۵ درصد جذب آهن را كاهش مى دهد و مصرف يك پرتقال يا دو عدد نارنگى بلافاصله پس از غذا درصد جذب آهن مواد خوراكى را افزايش خواهد داد.
به اعتقاد پزشكان، بى حالى، ضعف، بى حوصلگى و عصبانيت، سرگيجه، ترك گوشه لبها، قاشقى شدن ناخن ها، درد دهان، تمايل به خوردن خاك در كودكان، اختلال رشد و افت تحصيلى مى توانند زنگ هاى خطر ابتلا به اين بيمارى را براى انسان ها به صدادر آورد.
گوشت، مهم ترين و راحت ترين منبع قابل جذب آهن است اما آهن موجود در گياهان (حتى عدس و اسفناج) كمتر جذب بدن مى شود.تعدادى از غذاها موجب جذب بيشتر آهن از روده مى شود در حالى كه خوردن خوراكى هاى مردم پسندى مانند چاى و قهوه و بعضى داروها مانع جذب آهن شده و فرد را مستعد كم خونى مى كند.به اعتقاد پزشكان، بدن كودكان در سن رشد و خانم هاى باردار به آهن نياز بيشترى دارد.ناراحتى هاى گوارشى مانند زخم معده و اثنى عشر و سنگ كليه دفع خون همراه با ادرار و... كم خونى هاى شايع پديد مى آورد.
رئيس هيأت مديره انجمن تالاسمى ايران نيز با ابراز نگرانى از فقر آهن و شيوع كم خونى و چاقى در كشور انباشته شدن شكم را از انواع پلوها، نان، پفك و چيپس هاى مختلف فاقد خاصيت غذايى، دغدغه اى ملى مى داند.
دكتر مينا ايزديار با نگاهى به نوع شديدى از كم خونى (تالاسمى) دستپاچگى جوانان را در هنگام ازدواج دليل عمده تكثير اين بيمارى در نسل هاى آينده معرفى مى كند.
متخصص خون و سرطان كودكان با تأكيد بر انجام آزمايش هاى ژنتيك قبل از ازدواج تصريح مى كند : اگر دختران و پسران جوان مبتلا به كم خونى قبل از اقدام به ازدواج با يكديگر پاى درد و دل هاى بيماران تالاسمى بنشينند به طور حتم از ازدواجى با حاصل فرزند تالاسمى پرهيز مى كنند.
به اعتقاد دكتر ايزديار، كم خونى با كاهش هموگلوبين هاى خون همراه است و افراد دچار خون ريزى به دليل از كار افتادگى مغز استخوان به آن مبتلا مى شوند و بيمارى هاى ارثى نظير تالاسمى سيستم خون سازى بدن را دچار اختلال مى كنند.خستگى، زود رنجى، اختلال خواب و پرخوابى، ضعف حافظه و فراموشى، بالابودن تپش قلب پس از طى مسافت هاى كوتاه مدت، تمايل به خاك خورى، يخ جوى، تمايل زياد به خوردن كشك و برنج خام از ديگر نشانه هاى اين بيمارى به شمار مى روند.
در اين ميان بسيارى از افراد به توصيه بزرگتر هاى فاميل به مصرف داروهاى گياهى روى مى آورند.
اين در حالى است كه متخصص خون و سرطان كودكان با مصرف داروهاى گياهى (در زمينه رفع كم خونى) موافقتى ندارد. وى معتقد است در اين مورد، كمبود آهن، پروتئين و ويتأمين (ب ۱۲) بايد از طريق منابع گوشتى و حيوانى تأمين شود.
با اين حال ايزديار بر مصرف كاهو، انگور، كشمش، توت فرنگى و هلو تأكيد مى كند.
وى شيوع اين بيمارى را از ۶ ماهگى تا ۲ سالگى مى داند و با اظهار تأسف مشكلات گوارشى و روده اى افراد (بويژه مردان) را دليل عمده افت آهن مى داند.
رئيس هيأت مديره انجمن بيماران تالاسمى از زنان ايرانى مى خواهد با رعايت نكات تغذيه اى ورزش را فراموش نكنند.
ايزديار با اشاره به بيمارانى كه تحمل مصرف قرص هاى آهن را ندارند، مى گويد : مقاومت در برابرخوردن اين قرص به معناى تكميل نشدن درمان است و بايد افراد به هر ترتيب ممكن درمان خود را به پايان برسانند.
به نظر متخصصان تغذيه براى درمان كم خونى فقر آهن مى توان از قرص هاى آهن يا آهن تزريقى استفاده كرد.
در فرد مبتلا به كم خونى ذخاير آهن بدن تقريباً تمام مى شود. بنا براين هنگام درمان كم خونى بايد اين ذخاير جايگزين شوند به همين علت است كه معمولاً درمان كم خونى فقر آهن ۴ الى ۶ ماه طول مى كشد.
تحقيقات نشان مى دهد كار اصلى خون رساندن مواد تغذيه كننده (اكسيژن، گلوكز) و سازنده به بافت ها و برطرف كردن مواد اضافى وزباله اى (همچون دى اكسيد كربن و اسيد لاكتيك) از بافت هاى بدن است.
خون، بافت پيوندى تخصص يافته اى است كه سلول هاى آن در داخل ماده زمينه اى مايعى به نام پلاسما شناورند. حجم خون در يك فرد بالغ بطور متوسط ۵ ليتر است. خون به واسطه گردش در داخل رگ هاى خونى اصلى، مواد غذايى و حرارت را در بدن توزيع كرده و اكسيژن و دى اكسيد كربن را بين سلول ها و ريه ها انتقال مى دهد و مواد زايد حاصل از فعاليت سلول ها را به ارگان هاى دفعى مى رساند. خون در محيط خارج از بدن منعقد شده و به صورت لخته در مى آيد و قسمت محلول آن به صورت مايعى زرد و روشن به نام پلاسما، از آن جدا مى شود.
همچنين انجام آزمايش C.B.C در تشخيص دقيق كم خونى و شدت آن بسيار مؤثراست و در اين آزمايش تعداد كل سلول هاى خونى توسط دستگاه مخصوصى شمارش مى شود و ميزان هموگلوبين و يك سرى ايندكس هاى ديگر ارزيابى مى شود.
در هر حال حال اگر زود رنجى بى دليل و هزار و يك عامل ناشناخته براى بيرون رفتن از كوره احساسات خود داريد حتماً يك آزمايش كم خونى را در برنامه هاى كارى خود قرار دهيد.سبزيجات با برگ سبز، آجيل، ميوه جات خشك شده و لوبياى سرشار از آهن و آب انواع مركبات، انواع سبزيجاتى كه برگ هاى پهن و سبز دارند و حبوبات، سرشار از ويتامين ها و اسيد فوليك را فراموش نكنيد.يادتان باشد افزايش بيش از حد آهن نيز مى تواند عواقب وخيمى براى بدن به همراه داشته باشد به همين لحاظ مصرف مكمل هاى حاوى آهن بدون نظر و تجويز پزشك مى تواند براى افراد خطرناك باشد.نوشيدن چاى پررنگ و زياد موجب بروز و شيوع كم خونى در افراد مى شود، نوشيدن چاى موجب جذب آهن بدن شده و چنانچه افراد تمايل به نوشيدن «چاى» دارند، بهتر است آن را كم رنگ بخورند و ريزش موى خود را نيز در ارتباط مستقيم با كم خونى ببينند.
بر اساس آخرين تحقيقات پزشكى از هر ۵ زن ايرانى يك نفر مبتلا به كم خونى است و عوامل ذكر شده مربوط به يكى از همين بيماران خاموش است.بيمارى اى كه از جانب بسيارى از افراد ساده گرفته مى شود اما سلامت نيمى از زنان باردار كشور و انسان هاى پير و جوان را نشانه رفته است.بدن براى خون سازى نيازمند مواد اوليه مانند آهن و ويتامين ها، بخصوص اسيد فوليك است، اما اكثر مردم در سراسر جهان دسترسى كمى به منابع غذايى آهن (ويتامين B12 مانند گوشت) دارند. بنابراين كم خونى ناشى از فقر آهن شايع ترين و مهم ترين كم خونى مردمان دنيا به شمار مى رود.بخش اصلى خون سازى بدن از طريق مغز استخوان صورت مى گيرد. به همين خاطر عواملى كه موجب صدمه به مغز استخوان مى شود، مى توانند سبب كم خونى شوند.
ريشه كم خونى در سوء تغذيه
مدير گروه تغذيه دانشگاه علوم پزشكى تهران ۵۰ درصد كم خونى ايرانيان به ويژه زنان را ريشه در سوء تغذيه مى داند.دكتر سيدعلى كشاورز مى گويد: «دو سوم مشكلات تغذيه اى ايرانيان ناشى از كمبود و مشكل دريافت آهن است.كم خونى در كودكان از دوران پس از ۶ ماهگى شروع مى شود و بر ضريب هوشى افراد تأثير منفى مى گذارد.قدرت يادگيرى و تمركز دختران بويژه در دوره بلوغ تحت الشعاع عوارض ناشى از كم خونى قرار مى گيرد.
اين امر بازدهى كارى افراد را دچار افت كرده و دقت آنان را به شدت پايين مى آورد.اين در حالى است كه عوامل اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى در كم خونى آدميان تأثير مستقيم و غير مستقيم دارد.عادات غذايى نادرست نيز در ايجاد بيمارى كم خونى نقش عمده اى ايفا مى كند.»
به گفته دكتر كشاورز، بيشتر ايرانيان بلافاصله پس از مصرف وعده هاى غذايى روزانه و شبانه چاى مصرف مى كنند و اين در حالى است كه مصرف يك فنجان چاى پس از غذا بيش از ۹۵ درصد جذب آهن را كاهش مى دهد و مصرف يك پرتقال يا دو عدد نارنگى بلافاصله پس از غذا درصد جذب آهن مواد خوراكى را افزايش خواهد داد.
فقر، فقر مى آورد
بر اساس اظهارات اين متخصص تغذيه، رعايت نكردن نكات بهداشتى معمولاً در اثر فقر فرهنگى و اقتصادى افراد پديد مى آيد وكمبود بهداشت انسان ها با عادات غذايى نادرست آنان دست به دست هم مى دهد تا افراد گرفتار اين بيمارى خطرناك شوند.به اعتقاد پزشكان، بى حالى، ضعف، بى حوصلگى و عصبانيت، سرگيجه، ترك گوشه لبها، قاشقى شدن ناخن ها، درد دهان، تمايل به خوردن خاك در كودكان، اختلال رشد و افت تحصيلى مى توانند زنگ هاى خطر ابتلا به اين بيمارى را براى انسان ها به صدادر آورد.
گوشت، مهم ترين و راحت ترين منبع قابل جذب آهن است اما آهن موجود در گياهان (حتى عدس و اسفناج) كمتر جذب بدن مى شود.تعدادى از غذاها موجب جذب بيشتر آهن از روده مى شود در حالى كه خوردن خوراكى هاى مردم پسندى مانند چاى و قهوه و بعضى داروها مانع جذب آهن شده و فرد را مستعد كم خونى مى كند.به اعتقاد پزشكان، بدن كودكان در سن رشد و خانم هاى باردار به آهن نياز بيشترى دارد.ناراحتى هاى گوارشى مانند زخم معده و اثنى عشر و سنگ كليه دفع خون همراه با ادرار و... كم خونى هاى شايع پديد مى آورد.
رئيس هيأت مديره انجمن تالاسمى ايران نيز با ابراز نگرانى از فقر آهن و شيوع كم خونى و چاقى در كشور انباشته شدن شكم را از انواع پلوها، نان، پفك و چيپس هاى مختلف فاقد خاصيت غذايى، دغدغه اى ملى مى داند.
دكتر مينا ايزديار با نگاهى به نوع شديدى از كم خونى (تالاسمى) دستپاچگى جوانان را در هنگام ازدواج دليل عمده تكثير اين بيمارى در نسل هاى آينده معرفى مى كند.
متخصص خون و سرطان كودكان با تأكيد بر انجام آزمايش هاى ژنتيك قبل از ازدواج تصريح مى كند : اگر دختران و پسران جوان مبتلا به كم خونى قبل از اقدام به ازدواج با يكديگر پاى درد و دل هاى بيماران تالاسمى بنشينند به طور حتم از ازدواجى با حاصل فرزند تالاسمى پرهيز مى كنند.
تفاوت كم خونى و كاهش فشار خون
شمار زيادى از مردم هنوز از تفاوت هاى ميان كم خونى و كاهش فشار خون آگاهى چندانى ندارند و نمى دانند كه اين دو موضوع با يكديگر ارتباط زيادى ندارند.به اعتقاد دكتر ايزديار، كم خونى با كاهش هموگلوبين هاى خون همراه است و افراد دچار خون ريزى به دليل از كار افتادگى مغز استخوان به آن مبتلا مى شوند و بيمارى هاى ارثى نظير تالاسمى سيستم خون سازى بدن را دچار اختلال مى كنند.خستگى، زود رنجى، اختلال خواب و پرخوابى، ضعف حافظه و فراموشى، بالابودن تپش قلب پس از طى مسافت هاى كوتاه مدت، تمايل به خاك خورى، يخ جوى، تمايل زياد به خوردن كشك و برنج خام از ديگر نشانه هاى اين بيمارى به شمار مى روند.
در اين ميان بسيارى از افراد به توصيه بزرگتر هاى فاميل به مصرف داروهاى گياهى روى مى آورند.
اين در حالى است كه متخصص خون و سرطان كودكان با مصرف داروهاى گياهى (در زمينه رفع كم خونى) موافقتى ندارد. وى معتقد است در اين مورد، كمبود آهن، پروتئين و ويتأمين (ب ۱۲) بايد از طريق منابع گوشتى و حيوانى تأمين شود.
با اين حال ايزديار بر مصرف كاهو، انگور، كشمش، توت فرنگى و هلو تأكيد مى كند.
وى شيوع اين بيمارى را از ۶ ماهگى تا ۲ سالگى مى داند و با اظهار تأسف مشكلات گوارشى و روده اى افراد (بويژه مردان) را دليل عمده افت آهن مى داند.
رئيس هيأت مديره انجمن بيماران تالاسمى از زنان ايرانى مى خواهد با رعايت نكات تغذيه اى ورزش را فراموش نكنند.
ايزديار با اشاره به بيمارانى كه تحمل مصرف قرص هاى آهن را ندارند، مى گويد : مقاومت در برابرخوردن اين قرص به معناى تكميل نشدن درمان است و بايد افراد به هر ترتيب ممكن درمان خود را به پايان برسانند.
به نظر متخصصان تغذيه براى درمان كم خونى فقر آهن مى توان از قرص هاى آهن يا آهن تزريقى استفاده كرد.
در فرد مبتلا به كم خونى ذخاير آهن بدن تقريباً تمام مى شود. بنا براين هنگام درمان كم خونى بايد اين ذخاير جايگزين شوند به همين علت است كه معمولاً درمان كم خونى فقر آهن ۴ الى ۶ ماه طول مى كشد.
تحقيقات نشان مى دهد كار اصلى خون رساندن مواد تغذيه كننده (اكسيژن، گلوكز) و سازنده به بافت ها و برطرف كردن مواد اضافى وزباله اى (همچون دى اكسيد كربن و اسيد لاكتيك) از بافت هاى بدن است.
خون، بافت پيوندى تخصص يافته اى است كه سلول هاى آن در داخل ماده زمينه اى مايعى به نام پلاسما شناورند. حجم خون در يك فرد بالغ بطور متوسط ۵ ليتر است. خون به واسطه گردش در داخل رگ هاى خونى اصلى، مواد غذايى و حرارت را در بدن توزيع كرده و اكسيژن و دى اكسيد كربن را بين سلول ها و ريه ها انتقال مى دهد و مواد زايد حاصل از فعاليت سلول ها را به ارگان هاى دفعى مى رساند. خون در محيط خارج از بدن منعقد شده و به صورت لخته در مى آيد و قسمت محلول آن به صورت مايعى زرد و روشن به نام پلاسما، از آن جدا مى شود.
همچنين انجام آزمايش C.B.C در تشخيص دقيق كم خونى و شدت آن بسيار مؤثراست و در اين آزمايش تعداد كل سلول هاى خونى توسط دستگاه مخصوصى شمارش مى شود و ميزان هموگلوبين و يك سرى ايندكس هاى ديگر ارزيابى مى شود.
در هر حال حال اگر زود رنجى بى دليل و هزار و يك عامل ناشناخته براى بيرون رفتن از كوره احساسات خود داريد حتماً يك آزمايش كم خونى را در برنامه هاى كارى خود قرار دهيد.سبزيجات با برگ سبز، آجيل، ميوه جات خشك شده و لوبياى سرشار از آهن و آب انواع مركبات، انواع سبزيجاتى كه برگ هاى پهن و سبز دارند و حبوبات، سرشار از ويتامين ها و اسيد فوليك را فراموش نكنيد.يادتان باشد افزايش بيش از حد آهن نيز مى تواند عواقب وخيمى براى بدن به همراه داشته باشد به همين لحاظ مصرف مكمل هاى حاوى آهن بدون نظر و تجويز پزشك مى تواند براى افراد خطرناك باشد.نوشيدن چاى پررنگ و زياد موجب بروز و شيوع كم خونى در افراد مى شود، نوشيدن چاى موجب جذب آهن بدن شده و چنانچه افراد تمايل به نوشيدن «چاى» دارند، بهتر است آن را كم رنگ بخورند و ريزش موى خود را نيز در ارتباط مستقيم با كم خونى ببينند.
