اگر برپاداشتن نماز در میان مردم، نقشی بنیانی نمی داشت و همچون پایه استواری برای پیشبرد هدف‌های بزرگ نظام اسلامی به شمار نمی آمد، چنین تأکید بلیغی بر اهمیت نماز نمی شد.[1]
پیام مقام معظم رهبری، به شانزدهمین اجلاس سراسری نماز با توصیه بر شناساندن نماز و اشاره به حدیث معراج،بیان گردیده است که به آن اشاره می گردد.
.همچنین مبحث دیگری در مورد حدیث معراج که خارج از بیانتات مقام رهبری است که در این مقاله به آن پرداخته می شود
پیام مقام معظم رهبری به شانزدهمین اجلاس سراسری نماز
شناخت نمازبسم الله الرحمن الرحیمبرپائی اجلاس نماز را گرامی میدارم و از ایزد دانا و شنوا درخواست میکنم که آن را کانونی گرمابخش و چراغی روشنگر برای دلهای پاک و با صفای جوانان ما بگرداند و نوای گوشنواز نیایش را در پهنه‌ی کشور ما بگستراند.
نماز، نیاز آدمی است. ما گرفتاران تخته بند زندگی مادّی، به دریچه‌ئی که هوای پاک آزادی را از عالم معنا به ما برساند و دل را از آلودگی و بیخبری برهاند نیازمندیم.
بدون این پنجره‌ی روشنی و طراوت، نهاد آدمی، درخشندگی گوهر خویش را از دست میدهد و دل، رنگ و بو و سرشت گِل میگیرد.
اگر نماز را آن گونه که هست بشناسیم، خدا را بر این هدیه‌ی بزرگ که پیامبرانش به ما داده اند، هزاران بار سپاس خواهیم گفت.
شما بر پا دارندگان این گردهمائی که کوشش ارجمندتان پوشیده نیست، همّت خویش را بر آن بگمارید که نماز را به درستی بشناسانید. این از هر بخشنامه و دستور و فرمانی کارسازتر است.
دلها با جویائی معنویت سرشته شده اند، شما این راه راست، این داروی معجزه گر، و این پنجره‌ی دلگشا را به آنان نشان دهید. این است آنچه نماز را همگانی و آن را با حال و حضور و شور و شیدائی همراه میسازد، و این سخنان والا را معنی می کند، که:
الصلاه معراج المؤمن – نماز اوجگیری مؤمن است.
الصلاه خیر موضوع، من شاء استقلّ و من شاء استکثر
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله ـ در پاسخ به سؤال ابوذر درباره نماز ـ فرمود :
خَیرُ مَوضوعٍ، فَمَن شاءَ أقَلَّ و مَن شاءَ أکثَرَ .
نماز بهترین تکلیفى است که [از جانب خدا] وضع شده است ؛ اینک، هر که خواهد گو کم [نماز ]بگزارد و هر که خواهد گو بسیار .(2)
نماز بهترین نهاده‌ی دین است، هر که خواهد کم و هر که خواهد بیش، بهره از آن میگیرد.
و برای این کار بزرگ، ناگزیر باید هم خِرد و هم هنر و هم انگیزه به کار گرفته شود.
از خداوند متعال توفیق روزافزون برای همه‌ی شما مسألت میکنم.والسلام علیکم و رحمه الله(سیدعلی خامنه‌ای)[3]
آیا جمله «الصلاة معراج المؤمن» حدیث است؟
پرسش
آیا جمله «الصلاة معراج المؤمن» حدیث است؟ معراج به چه معنا است و چگونه مؤمن می‌تواند به این مقام برسد؟
پاسخ اجمالی
این جمله در برخی از کتاب‌های تفسیری و عرفانی شیعه و سنی به عنوان حدیثی –البته بدون سند- از پیامبر اکرم(ص)[4] و در برخی از کتاب‌ها به عنوان کلامی حکیمانه[5] نقل شده است.
اصل کلمه «معراج» از مادّه «عرج» به معنای نهایت بالا رفتن است پس صعود به عالی مرتبه را «عروج» می‌گویند.[6]
در قرآن اگر چه واژه معراج استفاده نشده، اما از واژه معارج استفاده شده است: «وَ لَوْ لا أَنْ یَکُونَ النَّاسُ أُمَّةً واحِدَة لَجَعَلْنا لِمَنْ یَکْفُرُ بِالرَّحْمنِ لِبُیُوتِهِمْ سُقُفاً مِنْ فِضَّةٍ وَ مَعارِجَ عَلَیْها یَظْهَرُونَ»؛[7]
اگر [تمکّن کفّار از مواهب مادى] سبب نمی‌شد که همه مردم امت واحد [گمراهى] شوند، ما براى کسانى که به [خداوند] رحمان کافر می‌شدند خانه‌هایى قرار می‌دادیم با سقف‌هایى از نقره و نردبان‌هایى که از آن بالا روند.
«معراج» به چه معنا است؟
«معارج»؛ یا جمع «معرج» و اسم مکان و یا جمع «معراج» اسم آلت است؛ یعنی وسیله عروج و بالارفتن است. در آیه دیگر خداوند به «ذِی الْمَعارِجِ»؛[8]
یعنی دارنده پایگاه‌های بلند، متصف شده است که اشاره به جایگاه والا و کبریایی خداوند دارد و مقصود از اتصاف خداوند به این صفت عذاب کردن بندگان از ناحیه خداوند نیست و خدا چنین اراده‌ای به بندگان نکرده است.
بلکه خداوند خواسته است که بندگانش را به این مقامات برساند، چنان‌که در ادامه همین آیه می‌فرماید: «تَعْرُجُ الْمَلَئکَةُ وَ الرُّوحُ إِلَیْهِ فىِ یَوْمٍ کاَنَ مِقْدَارُهُ خَمْسِینَ أَلْفَ سَنَةٍ»؛[9] فرشتگان و روح، در روزى که اندازه آن پنجاه هزار سال است به سوى او فرا می‌روند.[10]
از آن‌جا که نماز سبب تعالی روح مؤمن و رسیدن به درجات بالای معنوی است، از آن به معراج تعبیر شده است. نماز، وسیله عروج مؤمن به سوی خدا است، با نماز روح و ضمیر و قلب مؤمن پرواز می‌کند.
همانا انسان زمانی که قلبش به خداوند متصل شد روحش برای قبول اخلاق والا که از ما خواسته شده در زندگی به آن برسیم باز شده و آمادگی پیدا می‌نماید.
و زمانی که سینه‌اش گشاده گشت و در این محیط وسیع زندگی کرد همتش در خواسته‌های پست فروکش کرده و در این زمان، نفسش هرگز به سراغ خواسته‌های نفسانی که مردم به آن در زندگی دنیایی عادت کرده توجهی ندارد.
نتیجه:
از پیام رهبری به پانزدهمین اجلاس سراسری نماز نکات زیر قابل برداشت می باشند.
الف: حق نماز هنوز شناخته نشده است و در این زمینه باید تلاش همه جانبه کرد.
ب،هنر و خرد و انگیزه سه اصل اساسی در ترویج نماز هستند.
پی نوشت:
1.پیام رهبری به هفتمین اجلاس سراسری نماز، ششم بهمن ماه 1394.
2. معانی الأخبار : ۳۳۳/۱
3.اراک، مکان قرائت پیام مقام رهبری ، چهاردهم شهریور 1386.
4. رشیدالدین میبدی، احمد بن ابی سعد، کشف الأسرار و عدة الأبرار، تحقیق، حکمت، علی اصغر، ج 2، ص 676، تهران، امیر کبیر، چاپ پنجم، 1371ش؛ عطار، محمد بن ابراهیم، تذکرة الأولیاء، ص 222، دمشق، دار المکتبى، چاپ اول، بی‌تا؛ آملی، سید حیدر، تفسیر المحیط الأعظم و البحر الخضم، تحقیق، موسوی تبریزی، سید محسن، ج 6، ص 250، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، چاپ سوم، 1422ق؛ قمی نیشابوری، نظام الدین حسن بن محمد، غرائب القرآن و رغائب الفرقان، محقق، عمیرات، شیخ زکریا، ج 1، ص 114، بیروت، دار الکتب العلمیه، چاپ اول، 1416ق؛ نخجوانی، نعمت الله بن محمود، الفواتح الالهیه و المفاتح الغیبیه، ص 19، مصر، دار رکابی للنشر، چاپ اول، 1999م.
5. مجلسی، محمد تقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، موسوی کرمانی، سید حسین، اشتهاردی، علی‌پناه، طباطبائی، سید فضل الله، ج 2، ص 6، قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانپور، چاپ دوم، 1406ق.
6. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 8، ص 76، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360ش.
7. زخرف، 33.
8. معارج، 3.
9. معارج، 4.
10. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 8، ص 77.
منبع:
https://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa36482
* این مقاله در تاریخ 1401/8/4 بروز رسانی شده است.
