گلودرد کودکان را جدى بگيريم
نويسنده:دکتر سيد احمد سيادتى
اشاره:از بيمارى‌هاى شايع فصل زمستان گلودرد استرپتوککى است که خصوصا کودکان را بيش از سايرين گرفتار مى‌کند علائم اين بيمارى معمولا با گلودرد و تب شديد بروز مى‌کند و در اين حال معمولا افراد گمان مى‌کنند به سرماخوردگى دچار شده‌اند و درپى درمان از طريق آشاميدن مايعات گرم، خوردن غذاهاى سبک، استراحت و احيانا استفاده از چند مسکن و تب‌بر مى‌شوند و اين در حالى است که پزشکان عقيده ديگرى دارند و عامل بروز نوعى از بيمارى قلبى را ناشى از عدم درمان به موقع اين گلودرد ذکر مى‌کنند.
اکثر خانواده‌ها خصوصا در مناطق سردسير درگير مقابله با بيمارى‌هايى همچون گلودرد و سرماخوردگى هستند. در اين مقاله با علل بروز بيمارى گلودرد استرپتوککى و راه درمان آن آشنا مى‌شويم؛گلودرد استرپتوککى يکى از بيمارى‌هاى نسبتا شايع اطفال در سنين 5 تا 12 سال است که شيوع آن در فصل زمستان ده برابر تابستان است و اهميت آن به خاطر ارتباطى است که بين اين بيمارى و تب رماتيسمى و عارضه قلبى ناشى از آن وجود دارد لذا تشخيص زودرس و درمان به موقع و صحيح آن باعث جلوگيرى از ابتلا به تب رماتيسمى و عارضه قلبى ناشى از آن مى‌شود. و اما عامل آن همان طور که از اسمش مشخص است نوعى باکترى به نام استرپتوکک بتا همولتيک گروه A است که بيش از 80 درصد سروتيپ دارد و از صد سال قبل شناخته شده است. راه سرايت آن شخص به شخص، از راه هوا و از طريق دستگاه تنفس است و بيشترين زمان سرايت آن در دوره حاد بيمارى مى‌باشد ولى نقش ناقلين در سرايت بيمارى کاملا مشخص نيست. نکته ديگر اين است که معمولا از زمانى که اين باکترى وارد بدن مى‌شود تا زمانى که علائم آن ظاهر مى‌شود 2 تا 5 روز طول مى‌کشد.علائم اين بيمارى در فرم حاد آن عبارتند از تب ناگهاني، گلودرد، دل‌درد، حالت تهوع و استفراغ، بى‌اشتهايى و دردى است که در هنگام بلع پيدا مى‌شود. گاهى اوقات همه به صورت بثورات مخملکى بروز مى‌کند به طورى که وقتى طبيب گلوى بيمار را نگاه مى‌کند مى‌بيند که حلق و لوزه‌ها متورم است و گاهى نقاط سفيدى بر روى لوزه‌ها وجود دارد که اغلب مجزا هستند و گاهى هم به هم مى‌پيوندند و به صورت يک غشاى سفيد مايل به زرد رنگ در مى‌آيند . در همين حين غدد لنفاوى ناحيه تحت فکى هم ممکن است بزرگ و دردناک بشود. البته ممکن است گاهى علائم اين بيمارى خفيف باشد که با کشت حلق مشخص شود که فرد مبتلا به اين بيمارى شده است و در حالت خيلى حاد نيز ممکن است با تب بسيار بالا، تهوع و استفراغ و حالت شوک همراه باشد.
معمولا علائم اين بيمارى از شش ماهگى تا سه سالگى به صورت تب خفيف، بى‌اشتهايي، کاهش وزن و بزرگى غدد لنفاوى تحت فکى و خروج ترشحات چرکى از بينى است که بسيار نيز واگير دارد و ما به آن مى‌گوييم استرپتوکوکوزيس و ممکن است چهار تا هشت هفته طول بکشد و تشخيص قطعى آن با کشت حلق است البته ذکراين نکته هم ضرورى است که گاهى گلودردهاى ويروسى نيز ممکن است با گلودردهاى استرپتوککى اشتباه شوند که وجه افتراق آنها وجود تب مختصر، عطسه، سرفه و گرفتگى صدا و قرمزى چشم‌ها است.درمان اين گلودرد فقط يک تزريق پنى‌سيلين از نوع بنزاتين با بطئى‌الاثر است که اگر وزن کودک کمتر از سى کيلوگرم باشد 600 هزار واحد آن و اگر بيشتر باشد يک ميليون و 200 هزار واحد کافى است. اين مطلب هم يک نکته اساسى است که بدانيد در کودکان کمتر از 14 سال نياز به تست جلدى پنى‌سيلين لزومى ندارد زيرا حالت شوک آنافيلاتيک که در اثر حساسيت به پنى‌سيلين به وجود مى‌آيد در سنين 20 تا 49 سالگى شايع است و در کودکان زير 14 سال بسيار نادر است لذا نيازى به تست جلدى پنى‌سيلين در سنين زير 14 سال نيست.
هدف اصلى از درمان گلودرد استرپتوککى پيشگيرى از تب رماتيسمى و عارضه قلبى ناشى از آن است. تب رماتيسمى معمولا پس از يک تا پنج هفته بعد از ابتلا به گلودرد استرپتوککى که درمان نشده باشد به وجود مى‌آيد که البته تنها يک درصد مبتلايان به گلودرد استرپتوککى به تب رماتيسمى دچار مى‌شوند.حداکثر شيوع اين بيمارى در سنين شش تا هشت سال است و در اطفال کمتر از سه سال نادر است و بايد بگويم که تب رماتيسمى در بين شاگردان مدارس و نقاط پرجمعيت به اين دليل که گلودرد استرپتوککى بين آنها شيوع زيادترى دارد بيشتر ديده مى‌شود و عامل ژنتيک براى اين بيمارى که عامل مساعد کننده است هم در بعضى خانواده‌ها به نسبت بيشترى ديده مى‌شود.علائم تب رماتيسمى عبارتند از: 1- تب که در همه بيماران وجود دارد اين تب در روزهاى اول شديد است و سپس کمتر مى‌شود به طورى که ممکن است تا چهار هفته طول بکشد و علاوه بر تب، خستگي، بى‌حالى و رنگ پريدگى از علائم بيمارى است 2- تورم مفاصل که در سه چهارم بيماران بخصوص در کودکان بزرگتر در شروع بيمارى وجود دارد که بيشتر مفاصل بزرگ را گرفتار مى‌کند 3- کارديت يا تورم قلب که مهمترين علامت بيمارى است که در کودکان خردسال شايع است و اغلب در شروع بيمارى موجود است اما ممکن است چند هفته بعد بروز کند 4- اريتم مارژينا يا بثورات حلقوى که در 10 درصد موارد در روزهاى اول و بيشتر روى تنه ديده شده و پس از چند روز محو مى‌شود 5- علامت ديگر اين بيمارى برجستگى‌هاى زير جلدى است که در 10 تا 15 درصد موارد چند هفته پس از شروع بيمارى ظاهر مى‌شود و بدون درد است و پس از چند هفته از بين مى‌رود و اغلب با کارديت همراه است.البته لازم به ذکر است که علاوه بر موارد گفته شده بعضى يافته‌هاى آزمايشگاهى به تشخيص تب رماتيسمى کمک مى‌کند که منجمله مقدار ASO خون است ولى متاسفانه عده‌اى آن را معادل تشخيص تب رماتيسمى مى‌دانند که باور غلطى است زيرا بالا بودن ASO در خون علامت ابتلا به گلودرد استرپتوککى است نه تشخيص قطعى تب رماتيسمي.
چه بسا گاهى اوقات والدين طفلشان را محکوم به تزريق ماهانه پنى‌سيلين بنزاتين کرده‌اند بدون اينکه رماتيسمى وجود داشته باشد لذا توصيه مى‌شود که والدين خودسرانه اقدام به اين درمان‌ها نکنند و به پزشک مراجعه نمايند.
اکثر خانواده‌ها خصوصا در مناطق سردسير درگير مقابله با بيمارى‌هايى همچون گلودرد و سرماخوردگى هستند. در اين مقاله با علل بروز بيمارى گلودرد استرپتوککى و راه درمان آن آشنا مى‌شويم؛گلودرد استرپتوککى يکى از بيمارى‌هاى نسبتا شايع اطفال در سنين 5 تا 12 سال است که شيوع آن در فصل زمستان ده برابر تابستان است و اهميت آن به خاطر ارتباطى است که بين اين بيمارى و تب رماتيسمى و عارضه قلبى ناشى از آن وجود دارد لذا تشخيص زودرس و درمان به موقع و صحيح آن باعث جلوگيرى از ابتلا به تب رماتيسمى و عارضه قلبى ناشى از آن مى‌شود. و اما عامل آن همان طور که از اسمش مشخص است نوعى باکترى به نام استرپتوکک بتا همولتيک گروه A است که بيش از 80 درصد سروتيپ دارد و از صد سال قبل شناخته شده است. راه سرايت آن شخص به شخص، از راه هوا و از طريق دستگاه تنفس است و بيشترين زمان سرايت آن در دوره حاد بيمارى مى‌باشد ولى نقش ناقلين در سرايت بيمارى کاملا مشخص نيست. نکته ديگر اين است که معمولا از زمانى که اين باکترى وارد بدن مى‌شود تا زمانى که علائم آن ظاهر مى‌شود 2 تا 5 روز طول مى‌کشد.علائم اين بيمارى در فرم حاد آن عبارتند از تب ناگهاني، گلودرد، دل‌درد، حالت تهوع و استفراغ، بى‌اشتهايى و دردى است که در هنگام بلع پيدا مى‌شود. گاهى اوقات همه به صورت بثورات مخملکى بروز مى‌کند به طورى که وقتى طبيب گلوى بيمار را نگاه مى‌کند مى‌بيند که حلق و لوزه‌ها متورم است و گاهى نقاط سفيدى بر روى لوزه‌ها وجود دارد که اغلب مجزا هستند و گاهى هم به هم مى‌پيوندند و به صورت يک غشاى سفيد مايل به زرد رنگ در مى‌آيند . در همين حين غدد لنفاوى ناحيه تحت فکى هم ممکن است بزرگ و دردناک بشود. البته ممکن است گاهى علائم اين بيمارى خفيف باشد که با کشت حلق مشخص شود که فرد مبتلا به اين بيمارى شده است و در حالت خيلى حاد نيز ممکن است با تب بسيار بالا، تهوع و استفراغ و حالت شوک همراه باشد.
معمولا علائم اين بيمارى از شش ماهگى تا سه سالگى به صورت تب خفيف، بى‌اشتهايي، کاهش وزن و بزرگى غدد لنفاوى تحت فکى و خروج ترشحات چرکى از بينى است که بسيار نيز واگير دارد و ما به آن مى‌گوييم استرپتوکوکوزيس و ممکن است چهار تا هشت هفته طول بکشد و تشخيص قطعى آن با کشت حلق است البته ذکراين نکته هم ضرورى است که گاهى گلودردهاى ويروسى نيز ممکن است با گلودردهاى استرپتوککى اشتباه شوند که وجه افتراق آنها وجود تب مختصر، عطسه، سرفه و گرفتگى صدا و قرمزى چشم‌ها است.درمان اين گلودرد فقط يک تزريق پنى‌سيلين از نوع بنزاتين با بطئى‌الاثر است که اگر وزن کودک کمتر از سى کيلوگرم باشد 600 هزار واحد آن و اگر بيشتر باشد يک ميليون و 200 هزار واحد کافى است. اين مطلب هم يک نکته اساسى است که بدانيد در کودکان کمتر از 14 سال نياز به تست جلدى پنى‌سيلين لزومى ندارد زيرا حالت شوک آنافيلاتيک که در اثر حساسيت به پنى‌سيلين به وجود مى‌آيد در سنين 20 تا 49 سالگى شايع است و در کودکان زير 14 سال بسيار نادر است لذا نيازى به تست جلدى پنى‌سيلين در سنين زير 14 سال نيست.
هدف اصلى از درمان گلودرد استرپتوککى پيشگيرى از تب رماتيسمى و عارضه قلبى ناشى از آن است. تب رماتيسمى معمولا پس از يک تا پنج هفته بعد از ابتلا به گلودرد استرپتوککى که درمان نشده باشد به وجود مى‌آيد که البته تنها يک درصد مبتلايان به گلودرد استرپتوککى به تب رماتيسمى دچار مى‌شوند.حداکثر شيوع اين بيمارى در سنين شش تا هشت سال است و در اطفال کمتر از سه سال نادر است و بايد بگويم که تب رماتيسمى در بين شاگردان مدارس و نقاط پرجمعيت به اين دليل که گلودرد استرپتوککى بين آنها شيوع زيادترى دارد بيشتر ديده مى‌شود و عامل ژنتيک براى اين بيمارى که عامل مساعد کننده است هم در بعضى خانواده‌ها به نسبت بيشترى ديده مى‌شود.علائم تب رماتيسمى عبارتند از: 1- تب که در همه بيماران وجود دارد اين تب در روزهاى اول شديد است و سپس کمتر مى‌شود به طورى که ممکن است تا چهار هفته طول بکشد و علاوه بر تب، خستگي، بى‌حالى و رنگ پريدگى از علائم بيمارى است 2- تورم مفاصل که در سه چهارم بيماران بخصوص در کودکان بزرگتر در شروع بيمارى وجود دارد که بيشتر مفاصل بزرگ را گرفتار مى‌کند 3- کارديت يا تورم قلب که مهمترين علامت بيمارى است که در کودکان خردسال شايع است و اغلب در شروع بيمارى موجود است اما ممکن است چند هفته بعد بروز کند 4- اريتم مارژينا يا بثورات حلقوى که در 10 درصد موارد در روزهاى اول و بيشتر روى تنه ديده شده و پس از چند روز محو مى‌شود 5- علامت ديگر اين بيمارى برجستگى‌هاى زير جلدى است که در 10 تا 15 درصد موارد چند هفته پس از شروع بيمارى ظاهر مى‌شود و بدون درد است و پس از چند هفته از بين مى‌رود و اغلب با کارديت همراه است.البته لازم به ذکر است که علاوه بر موارد گفته شده بعضى يافته‌هاى آزمايشگاهى به تشخيص تب رماتيسمى کمک مى‌کند که منجمله مقدار ASO خون است ولى متاسفانه عده‌اى آن را معادل تشخيص تب رماتيسمى مى‌دانند که باور غلطى است زيرا بالا بودن ASO در خون علامت ابتلا به گلودرد استرپتوککى است نه تشخيص قطعى تب رماتيسمي.
چه بسا گاهى اوقات والدين طفلشان را محکوم به تزريق ماهانه پنى‌سيلين بنزاتين کرده‌اند بدون اينکه رماتيسمى وجود داشته باشد لذا توصيه مى‌شود که والدين خودسرانه اقدام به اين درمان‌ها نکنند و به پزشک مراجعه نمايند.
