امام علی (ع) الگوی ایمان و اخلاص

با سیری در بیانات امام خمینی (ره)

روح بزرگ و الهی علی (علیه السلام)

علی بن ابی طالب - سلام الله علیه - همه عالم اگر کافر هم می‌شدند به حال او فرقی نمی‌کرد؛ جز غصه خوردن به اینکه چرا اینها دارند خلاف می‌کنند، و الّا مَشیِ او هیچ تغییری نمی‌کرد. آن روزی که تو خانه نشسته بود، با آن روزی که یک خلافت دارای آن وسعت- که ایران یک جزئش بود تا مصر و در حجاز و همه اینجا تحت سیطره بود و از اروپا هم یک مقداری- هیچ فرقی در حال روحیش نبود که حالا که من دارای یک همچو چیزی هستم، باید مثلاً چه بشود، هیچ ابداً در روح او هیچ فرقی نمی‌کرد. برای اینکه روح، روح الهی بود. روح الهی در آن فرقی نمی‌کند یک جمعیت کمی تحت نظر او باشد، یا یک دنیا باشد، در حال روحی او فرقی نمی‌کند. او موظف است عدالت کند. می‌تواند با این چهار تا که هست عدالت بکند؛ اگر توانست، به همه جا عدالت را گسترش می‌دهد (1).

انگیزه‌ی الهی ضربت علی (علیه السلام) برتر از عبادت جن و انس

صورت عمل میزان نیست، آن چیزی که میزان است انگیزه عمل است، معنای عمل است. دوتاست عمل، در صورت مثل هم هستند. شمشیری که در دست حضرت امیر- سلام الله علیه- است فرود می‌آید و فرض کنید که عمرو بن عبدود (2) را می‌کشد. این صورت عمل با صورت عمل دیگری که شمشیر دستش هست و یک کس دیگر را می‌کشد، صورت، یک صورت است، هر دو یک شمشیری است و در دستی است و فرود می‌آید و یک کسی را می‌کشد، لکن آنی که او را با عبادت ثقلین افضل دانسته‌اند (3) برای آن انگیزه عمل است، برای آن معنایی است که در آن عمل است نه برای این صورت عمل است. انگیزه عمل است که این عمل را به آنجا می‌رساند که «لا یُوازِی عِبادةَ الثَقَلَین» (4) انگیزه عمل است که چند تا قرص نان جو را که اهل بیت (علیهم السلام) به فقیر و اسیر و چه می‌دهند در قرآن چند آیه برای او می‌آید (5). آن چیزی که هست این است که انگیزه عمل الهی است، وقتی الهی شد جبرانش الهی است. شما جوان‌های عزیزی که الان برای اسلام دارید خدمت می‌کنید، و مطمئن باشید که ارزش بسیار زیاد دارید شما، توجه به روحیات خودتان بکنید که نبادا در این امر شیطان دخالت بکند.
قدرت دست‌تان هست، نبادا که این قدرت را اعمال بکنید در یک جایی برخلاف. مراقبت کنید از خودتان. مواظبت کنید از خودتان. اینکه من عرض می‌کنم، مخصوص به شما نیست، همه ما باید این
مطلب را در نظر داشته باشیم. (6)

کشتن دشمن فقط برای خداوند

وقتی که حضرت امیر- سلام الله علیه- غلبه کرد بر یک دشمنی (7) و او تف انداخت به صورت امیرالمؤمنین، پا شد. لکن یک قدری چیز شد گفته می‌شود که آمدند بعد او را از بین بردند. و از ایشان سؤال شد، گفت ترسیدم که برای خدا نباشد؛ برای این باشد که او به من اهانت کرده... . اهانت به یک موجودی که هر که او را اهانت کند واجب القتل است. هر که به رسول خدا اهانت کند، هر که به ائمه هدی اهانت کند، واجب القتل است. در عین حال برای اینکه خودش بوده و یک حقی برای خودش بوده و می‌خواسته که خالص باشد این کاری را که می‌فرماید، تأمل کرد تا اینکه مبادا یکوقت یک خللی در قصد واقع بشود. (8)

تقدیر خداوند از نورانیت و اخلاص علی (علیه السلام)

ورود چندین آیه شریفه از سوره مبارکه «هَل اتی» در مدح علی (علیه السلام) و اهل بیت طاهرینش (علیهم السلام) به واسطه چند قرص نان و ایثار آنها نبوده، بلکه برای جهات باطنیه و نورانیت صورت عمل بوده؛ چنانچه در آیه شریفه ‌اشاره‌ای به آن فرموده آنجا که فرماید: (إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِیدُ مِنْكُمْ جَزَاءً وَلَا شُكُورًا)؛ (9) بلکه یک ضربت علی (علیه السلام) که افضل از عبادت ثقلین می‌باشد. (10) نه به واسطه همان صورت دنیائی عمل بوده که کسی دیگر اگر آن ضربت را زده بود باز افضل بود، گرچه به ملاحظه موقعیت مقابله کفر و اسلام، خیلی انجام این عمل مهم بوده که شاید شیرازه لشکر اسلام از هم پاشیده می‌شد، ولی عمده فضیلت و کمال عمل آن حضرت، به واسطه حقیقت خلوص و حضور قلب آن حضرت بوده در انجام این وظیفه الهیه؛ و لهذا مشهور است که وقتی غضب بر آن حضرت مستولی شد به واسطه جسارت آن ملعون، از کشتن او خودداری فرمود تا آنکه عمل به هیچ وجه شائبه انیت و جنبه یلی‌الخلقی نداشته باشد؛ با آنکه غضب آن ولی الله مطلق غضب الهی بود ولی باز عمل را خالص فرمود از توجه به کثرت، و یکسره خود را فانی در حق فرمود و عمل به دست حق واقع شد. و چنین عمل در میزان سنجش بر نیاید و مقابلت چیزی با آن نکند. (11)

پی‌نوشت‌ها:

1- صحیفه امام؛ ج9، ص 14-15.
2- یکی از شجاعان عرب و کفار قریش که به «فارس یَلیَل» مشهور بود، وی در جنگ احزاب به دست امیر المؤمنین علی (علیه السلام) کشته شد.
3- اشاره است به حدیث نبوی معروف؛ بحارالأنوار، ج 39، ص 1-2، ح 1.
4- «با عبادت جن و انس برابری نمی‌کند».
5- اشاره است به آیه 8، از سوره دهر.
6- صحیفه امام، ج18، ص 209-210.
7- عمرو بن عبد ود (در جنگ احزاب).
8- صحیفه امام، ج8، ص 258.
9- «ما فقط برای وجه خدا (رضای خدا) شما را اطعام می‌کنیم و هیچ پاداش و سپاسی از شما نمی‌خواهیم.» (سوره‌ی دهر، آیه‌ی9).
10- اشاره به حدیث شریف نبوی که از طرق مختلف و با عبارات متعدد روایت شده است. از آن جمله: لضربة علىٍّ خیرٌ من عبادة الثَقَلَین. (بحارالأنوار، ج39، ص2 »، «تاریخ امیرالمؤمنین»، باب 70، حدیث 1).
11- سرّ الصلوة معراج السالکین و صلوة العارفین، متن، ص 16-17.

منبع مقاله :
سعادتمند، رسول؛ (1389)، درسهایی از امام: اخلاص و تقوا، قم: انتشارات تسنیم، چاپ اول