خواص گياهان دارويي حروف(ن-و-ه-ي )
نويسنده: فرشته کريمي
«ن »
نانخواه
اندام هاي دفعي :در بند آوردن خونريزي زخم هاي روده و نزيف زنانه سودمند است .
نارگيل
بهترينش تر و شاداب و بسيار مفيد است که آب صاف در داخل دارد .اگر آب در آن نباشد دليل بر کهنگي آن است .بايد پوسته مغزش را بکنند .
مزاج :گرم و خشک و اندکي رطوبت زائد دارد .
خاصيت :سنگين ولي غذاي خوبي است .
مفاصل :روغن کهنه نارگيل درمان درد پشت و سرين است .
اندام هاي غذا :بر معده سنگين است و با اندک زياني که دارد بد غذايي
نيست .پوسته مغزش هضم شدني نيست بهتر آن است که نخورند .
اگر نارگيل بخورند بايد بعد از آن تا يک ساعت طعام نخورند .
اندام هاي دفعي :شهوت انگيز است . اگر يک مثقال نارگيل که کهنه اش بهتر است به ويژه با يک مثقال روغن زردآلو خورده شود در علاج بواسير سودمند است .روغن نارگيل اگر کهنه باشد و بخورند کرم ها و کرم کدو را مي کشد و بيرون مي آورد .
ناخن بويا
ديسقوريدوس گويد :از رده صدف هاست و از جزيره اي واقع در درياي هند مي آيد .در اين جزيره سنبل هم وجود دارد .
دو نوع است :قلرمي و بابلي .هر دو قسم بسيار معطر هستند .
نوع سپيد رنگ آن که در درياي هند و يمن و بحرين پيدا مي شود و بهتر از نوع بابلي است سياه رنگ و ريز است .
به گفته ي عطاران بهترين نوع آن بحريني ،بعد مکي و جده اي است که در آبادان يافت مي شود .
مزاج :گرم و خشک
خواص درماني :لطيف کننده است .
اندام هاي سر :دود آن براي مداواي صرع مفيد است .
اندام هاي دفعي :بخور آن در معالجه اختناق زهدان به کار مي رود .
اگر آن را با سرکه بياميزند و بخورند هر نوع قبوضيتي را از بين مي برد .
نخود
مزاج :نخود سفيد گرم و خشک و نخود سياه از آن قوي تر است .
خاصيت :هر دو نوع نخود بازکن و نرمي بخش و تکه کننده هستند .
همه انواع نخود بهترين غذاي شش است .
آرايش :خوردن و پاشيدن آب نخود در زدودن کک و مک و زيبا کردن رنگ مؤثر است .
دمل و جوش :در علاج ورم گرم ، ورم سخت ، ورم غده ها و ساير ورم ها مفيد است .
زخم و قرحه :روغن نخود داروي بيماري ويروسي است .
آرد نخود زخم هاي پليد و سرطاني و خارشي را دوا مي کند .
مفاصل :علاج درد پشت مي باشد .
سر :جوش هاي تر سر را از بين مي برد . خيس شده اش مسکن درد دندان ، و داروي ورم گرم و سخت لثه و معالج ورم هاي بيخ گوش است .
سينه :صدا را صاف مي نمايد . از هر غذايي براي شش بهتر است و سوپ آرد نخود بسيار با شش سازگار است .
اندام هاي غذا :آب پز نخود داروي استسقا و يرقان است .هر نخودي و به ويژه نخود گاودانه اي رنگ و سياه گرفتگي هاي کبد و طحال را باز
مي کند.
خوردن نخود نه در آغاز غذا خوب است و نه بعد از پايان آن ، بهتر آن است که در ميان غذا خورده شود .
اندام هاي دفعي :آب پز نخود سياه همراه با روغن بادام و ترب و کرفس سنگ آبدان و گرده را خرد مي کند .
نخود براي زخم زخم مثانه بد است .
بسيار شهوت انگيز است .
همه نوع نخود ملين است و گرفتگي کليه را باز مي کند و به ويژه نخود سياه و گاودانه رنگ آن مؤثرتر است .
بعضي گويند :نخود را در سرکه بخيسانند و ناشتا بنوشند و تا نيم روز صبر کنند کرم را مي کشد .
بقراط فرمايد :در نخود دو گوهر موجود است که در پختن از دست مي دهد ،يکي شور است که ملين شکم و دومي شيرين که بول را روان مي سازد و آن گوهر شيرين شهوت انگيز است .
نرگس
بيخ نرگس و به ويژه اگر با آرد شلمک و با عسل باشد پيکان و خارها را بيرون مي کشد .
نرگس و به ويژه بيخش که همراه سرکه باشد لکه هاي سياه و لک و پيس را مي زدايد.بيخ نرگس داروي کم مويي است .
ورم و جوش :از بيخ نرگس و عسل و گاودانه معجون درست کنند .دمل هاي ناپايدار نارس و سخت را مي ترکاند .
ضماد بيخ نرگس ورم عصب را فرو مي نشاند .
زخم و قرحه :زخم ها را مي خشکاند و محکم بهم مي چسباند و حتي تر گسسته را بهم جوش مي دهد .گردش مخلوط با عسل در سوختگي ها و زخم عصب و زخم هاي داخلي مفيد است .
سائيده نرگس همراه گاودانه و عسل چرک و پليدي را از زخم پاک مي کند .
مفاصل :روغن نرگس به عصب سود رسان است .ضماد بيخ نرگس ورم عصب و گره عصب و درد مفاصل را درمان مي کند .
سر :نرگس و به ويژه روغنش بند آمدن هاي مغزي و سردرد تر سودايي را علاج است و سرهاي گرم را به درد مي آورد .
سينه :روغن نرگس را بر سينه بمالند ورم سخت و سرد حجاب را از بين مي برد .
اندام هاي غذا :بيخش و آب پز بيخش را هر کس بخورد استفراغ مي کند .
اندام هاي دفعي :در علاج درد زهدان و مثانه مفيد است .
روغن نرگس دهانه بهم آمده زهدان را باز مي کند و در علاج درد زهدان سودمند است .
نرثقيس
سر :در سوراخ بيني بدمند خون دماغ قطع مي شود .
نفس و سينه :مغز تر آن هر خوني را که در سينه گرد آمده بيرون مي آورد .
مغزش اسهال مزمن را علاج است .
زهرها :با آب انگور کهنه بخورند پادزهر مار است .
نسرين
مزاج :گرم و خشک
خاصيت :همه انواعش تنقيه کننده ، لطافت بخش است و گلش در اين زمينه مؤثرتر است .
مفاصل :گويند در سردي عصب مفيد است .
سر :کرم داخل گوش را مي کشد .صدا و وزوز را از بين مي برد . داروي درد دندان است نسرين بياباني را بر پيشاني بمالند سردرد تسکين مي يابد .همه نوع نسرين گرفتگي سوراخ بيني را باز مي کند .
سينه :در آماس لوزتين و گلو مفيد است .
اندام هاي غذا :نسرين و به ويژه بياباني اش را بخورند استفراغ و سکسکه را آرام مي کند .
نشاسته
خاصيت :توان بخش و نرم کننده است .بايد نشاسته را با سه برابرش آب بپزند .
آرايش:نشاسته و زعفران را بر پوست مالند لکه سياهه را بر مي دارد .
زخم :زخم را بهم مي آورد و خوب مي کند .
چشم :مواد سيلاني را از چشم دور مي کند .
سينه :سينه را نرم مي کند . سوپ نشاسته سرماخوردگي سينه را از بين مي برد .
اندام هاي دفعي :نشاسته تنها يا با عدس شکم را بند مي آورد و از اختلاف مراره جلوگيري مي کند .
نعناع
خاصيت :قوتي دارد که گرمي بخش و گيرنده و بازدارنده است . در ميان سبزي هاي خوردني گوهر نعناع از همه لطيف تر است .اگر چند شاخه آن را در شير بگذارند شير ، پنير نمي شود .اگر افشره اش را با سرکه بخورند خونريزي شکم را قطع مي کند .
ورم و جوش :نعناع را با قاوت ضماد کنند دمل هاي داخلي را علاج است .
نعناع مثل پونه گس مزه نيست و گدازندگي و گرمي و خشکي اش خارج از حد و آزار دهنده است .
سر :با آرد جو ضماد شود و بر پيشاني بگذارند سردرد را دوا مي کند .با نعناع زبان را ماساژ بدهند زبري زبان را از بين مي رود .
افشره نعناع را با عسلاب در گوش دردمند بچکانند مسکن است.
سينه :خون برآوردن و خونريزي را قطع مي کند . ضماد آن را بر پستان بگذارند شير منعقد شود و آماس پستان را فرو مي نشيند .
اندام هاي غذا :تقويت معده و گرم کردن معده با نعناع است .
سکسکه را آرام مي کند ،هضم کننده است و استفراغ خوني و بلغمي را بند مي آورد .
نعناع و به ويژه شربت آن داروي يرقان است .
اندام هاي دفعي :نعناع کاشتني مرطوب و بادزا است و غريزه جنسي را تقويت مي نمايد کرم ها را مي کشد .اگر قبل از جماع بردارند ضدبارداري است .اگر چند شاخه اي از آن با دانه انار خورده شود ، اسهال و استفراغ شديد را قطع مي کند .
زهرها :نعناع و به ويژه تخم نعناع براي سگ هار گزيده پادزهر خوبي است .
نقل خواجه
برگش سفيد رنگ اما نه بسيار سفيد .ثمرش شبيه فلفل ،روغن و شيره دارد .
مزاج :گرم است و نم دارد .
آرايش:فربه و زيبا مي کند .
اندام هاي غذا :در معده ماندگار است و هرگاه هضم شد غذاي بسيار
مي دهد .
اندام هاي دفعي :آب پشت را فزوني مي دهد و شهوت را بر مي انگيزد .
نمک
مزاج :گرم و خشک
خاصيت :زداينده ، تحليل برنده و گيرنده است و بسيار بادزا .
نمک سوخته بسيار خشکاننده و گدازنده است و مانع گنديدگي است و خلط غليظ را سر حال مي آورد .
آرايش :نمک سوخته را بر دندان بمالند دندان را پاک مي کند و از کرم خوردگي نگه دارد و نمک را بر پوست بمالند لکه هاي سياه خوني را در هر جاي باشد مي زدايد .نمک به کاربردن به اعتدال رنگ و رو را زيبايي مي بخشد .
ورم و جوش :نمک با عسل و مويز ضماد دمل ها است .نمک با پونه و عسل ورم بلغمي را فرو مي نشاند و مورچگي را از زياد شدن باز مي دارد .
زخم و قرحه :گوشت هاي زائد و آويزه را مي خورد .داروي گري چرکين و قوبا است .نمک را با روغن زيتون و سرکه بر تن مالند و پهلوي آتش بنشينند عرق مي کنند وخارش بلغمي تسکين مي يابد .
مفاصل :نمک و آرد و عسل ضماد شود پيچش عصب را راست مي کند ، داروي نقرس است .نمک را با روغن زيتون مخلوط کنند و بر تن بمالند خستگي را در مي کند .
سر :نمک و پيه هندوانه ابوجهل را بر سر بمالند جوش ها را درمان کند . نمک اندراني هوش را مي افزايد .نمک خوردني و به خصوص نمک اندراني لثه را محکم مي کند .نمک و سرکه ضماد شود و بر گوش بگذارند درد گوش تسکين مي يابد .
چشم :زياده گوشت پلک را مي خورد و ناخنه را مي زدايد .قسمت شفاف و درخشانش در علاج تم و سفيدي چشم ويژگي دارد .لکه سياه خوني که در چشم پديد مي آيد نمک و روغن زيتون و عسل را ضماد کنند و بر چشم بگذارند لکه را از بين مي برد .
سينه :نمک اندراني و نفطي و ساير نمکها بلغم لزج را در سينه از هم مي پاشند .
اندام هاي تنفسي:نمک نفطي را با عسل و سرکه به دهان بمالند در علاج خناق و ورم زبان کوچک و خرخر کردن مفيد است .
اندام هاي غذا :نمک درد معده سرد را درمان مي کند .هر نمکي و به ويژه نمک نفطي و اندراني در استفراغ کمک هستند .
اندام هاي دفعي :همه انواع نمک مواد دردي را بيرون مي ريزند و سرازير شدن خوراک را آسان مي کنند .نمک نفطي بلغم گنديده و ماده آبکي و مراري و سودا را پراکنده مي کند و در حقنه به کار مي رود .
نمک بسيار سياه که نفطي نيست بلغم و سودا را بيرون مي راند .
زهرها :با تخم کتان ضماد شود پادزهر نيش کژدم است .
با سرکه و عسل پادزهر هزارپا و زنبورها است .نمک و سکنجبين گزند افيون و قارچ سمي را خنثي مي کند .
نمک چيني
گمان مي رود که نمک مزبور از رطوبت دريا و شبنمي که بر آن مي نشيند به وجود مي آيد .
خاصيت درماني :قوت آسيوس و گل آسيوس بازکننده و جوش دهنده است . اندکي گنداننده است و گوشت گنديده را آب مي کند و گزشي ندارد .
دمل و جوش :اگر آسيوس را با سقز درخت بنه ضماد کنند جراحت ها را از بين مي برد .
زخم و قرحه :در مداواي زخم هاي دشوار ،شديد ، بزرگ و عميق سودمند است .
مفاصل :آن را با آرد جو بر جاي نقرس مي گذارند .اگر بيمار نقرسي دست و پا را در پخته آن بگذارند مفيد است .
اندام تنفسي :آن را با عسل بليسند زخم هاي شش را معالجه مي کند .
اندام هاي غذا :با آهک و سرکه بر طحال بمالند سودمند است .
ننه حوا
مزاج :خشک است .
خاصيت :با اينکه خشکاننده است نرم کننده هم هست . بندآمده ها را باز مي کند .
آرايش :خوردني يا ماليدني آن رنگ را زرد مي کند . در داروهاي برداشتن لکه هاي لک و پيس و برص مفيد است . با عسل معجون شود لکه هاي سياه خوني را در هر جا باشد مي زدايد .
سينه :در علاج پليدي هاي سينه و دل بهم آمدن مفيد است .
اندام هاي غذا :رطوبت معده را بر مي چيند ، دل بهم آمدن و تهوع را تسکين مي دهد .براي کبد و معده سرد مفيد است .
با آب انگور کهنه بخورند بول را ريزش مي دهد . بي اختياري ادرار را از بين مي برد . سنگ را بيرون مي آورد .گرده و مثانه را مي پالايد .بادشکن است .درد و پيچ روده را تسکين مي دهد . با صمغ صنوبر بخور شود زهدان را پاک مي نمايد .
تب ها :در علاج تب هاي کهنه بهترين درمان است .
زهرها :آب پزش را بنوشند پادزهر حشرات است و بر نيش کژدم بپاشند درد تسکين مي يابد .
نوشادر
مزاج :گرم و خشک است .
خاصيت :لطافت بخش و گدازنده است .
چشم :در سفيدي چشم مفيد است .
نفس کش :زبان کوچکه افتاده را بالا مي برد و در خناق مفيد است .
ني
1 ـ ني تودار که تير از آن مي سازند .
2 ـ ني ماده که زبانه ناي هاي نواختني مي شود .
3 ـ ني ستبر و بند بند که قلم مي گردد .
4 ـ ني ستبر و توخالي که در کنار جويبارها مي رويد .
5 ـ ني شوره زاري که باريک و سفيد است و اکثريت مردم بيخ آن را مي شناسند .
6 ـ ني بسيار باريک توخالي که از آن حصير مي سازند .
7 ـ ني بسيار ستبر و دراز و دير شکن که از هند آورند و نيزه مي کنند (خيزران ).
مزاج :بسيار سرد و خاکسترش گرم است .
خاصيت :برگ و ريشه آن کمي زداينده است .ضمادش خار و پيکان بر مي کشد .تکه هاي ني و بقاياي تير را از ژرفاي گوشت بيرون مي آورد .
آرايش:پوست و ريشه ني داروي کم مويي است ، پليدي را مي زدايد .
بيخ ني با پياز دشتي پيکان را جذب مي کند .
ورم و جوش :برگ سبزش را بر باد سرخ و ورم گرم بگذارند مفيد است .
مفاصل :پيچش عصب را چاره است .
سر :گلش در گوش افتد کري همراه دارد و در بيرون آمدن سرسختي مي کند .سوخته ني سعفه و بيماري ويروسي پوستي سر را علاج مي کند .
اندام هاي راننده :بول و حيض را ريزش مي دهد .
زهرها :پادزهر نيش کژدم است .
ني نهاوندي
مزاج :گرم و خشک
خاصيت :لطافت بخش ، کمي گيرنده و تند است .
آرايش: بدرنگي خون خشکيده را مي زدايد .
ورم :ورم را نرم مي کند .
مفاصل :داروي گسستگي در ماهيچه است .
چشم :جلاي ديده است .
سينه :بوسيله ي قيف دودش را برکشند داروي سرفه است و اگر با سقز خام باشد بهتر است .
اندام هاي غذا :با عسل و تخم کرفس علاج ورم کبد و معده و مانع شکم گنده شدن است .
اندام هاي راننده :با تخم کرفس به نفع گرده و علاج چکميزک است . خوردن آب پزش يا در آن نشستن درد زهدان را دوا مي کند .
با عسل و تخم کرفس بخورند ورم زهدان را فرو مي نشاند .
نيل
مزاج :گرم و خشک
خاصيت :گيرنده است و خونريزي را باز مي دارد .نيل کاشتني خشکاننده اي قوي و بي گزش است .
در نيل بياباني تند مزاجي هست ،از کاشتني خشکاننده تر است و مواد را از ژرفا جذب مي کند .
آرايش: لکه هاي سياه و لک و پيس را مي زدايد و در کم مويي مفيد است .
ورم و جوش :نيل آماس فروهشتگي و سست اندامي را فرو مي نشاند . زخم هاي پليد را در اندام هاي سخت علاج مي کند .
عموماً هر ورمي که نوخاسته است علاجش با نيل است . نيل و آرد جو را ضماد کنند باد سرخ و مورچگي را مداوا مي کند .
زخم و قرحه :نيل کاشتني که بسيار خشکاننده است زخم هاي گرم بدن هاي سخت را درمان مي کند .نيل بياباني حدتي دارد و در علاج زخم گنديده اثري عجيب دارد .نيل کاشتني که حدت کم دارد و ملايم است براي علاج زخم ها بهتر است .
سائيده نيل کاشتني با عسل در سوختگي مفيد و زخم عصب را درمان مي کند و اگر با آرد شلمک باشد در جذب و برکشيدن خار و پيکان سودمند است .
سينه :سرفه قي آور کودکان را علاج است افشره اش نيز در اين زمينه مفيد است .درمان زخم شش و درد شديد سودايي درون است .
اندام هايي غذايي :نيل و به ويژه نيل بياباني به نفع طحال است .
نيلوفر
آرايش:بيخ نيلوفر و به ويژه بيخ سياه آن را با آب به کار برند لک و پيس را مي زدايد و با زفت مخلوط کنند داروي کم مويي است .
ورم و جوش :بيخ نيلوفر داروي ورم گرم و آماس طحال است .
زخم :تخم و بيخ نيلوفر داروي زخم است .
سر :خواب آور است . سردرد گرم و صفرايي را تسکين مي دهد ولي بدن را ضعيف مي کند .
سينه :شربتش براي دفع سرفه و سينه درد خوب است .
اندام هاي غذا :بيخ نيلوفر خورده شود يا ضماد گردد داروي آماس طحال است .
اندام هاي دفعي :بيخ نيلوفر ، علاج اسهال مزمن و زخم روده است .
بيخ نيلوفر ضماد شود درد مثانه را از بين مي برد .تخم نيلوفر در هر چيز از خود نيلوفر قوي تر است . تأثيرش به حدي است که خونريزي حيض را بند مي آورد .
اگر بيخ نيلوفر زرد و تخم آن را چند بار با شير بخورند رطوبت هاي هميشگي زهدان را باز مي دارد .
شربت نيلوفر زرد شکم را نرم مي کند .
تب ها :شربت نيلوفر براي تسکين تب بسيار گرم و مشتعل بسيار سودمند است .
نيطافيلي
خاصيت :بسيار خشکاننده است ولي نه تند و تيزي دارد و نه گزش و سوزش .
ضمادش خونريزي را قطع مي کند .
ورم و جوش :ضمادش علاج خنازير ، سخت شده هاي بلغمي ، کژدمه و گري است .
مفاصل :داروي درد مفاصل و بيماري اعصاب است و اگر ضماد کنند يا بخورند آماس رطوبتي بيضه را (قليه )فرو مي نشاند .
سر :با آب پز بيخ آن مزمزه بکنند درد دندان را تسکين مي دهد .زخم دهان را خوب مي کند .برگش را با آب انگور کهنه سي روز بخورند علاج صرع است .
سينه :آب پزش را در گلو بگردانند زبري گلو برطرف مي شود .افشره بيخش درمان درد شش است .
افشره اش را با نمک و عسل بياميزند و چند روزي بخورند در يرقان و درد کبد مفيد است .بيخ و آب پز بيخش باز دارنده اسهال ، علاج زخم روده و داروي بواسير است .
تب ها :برگش با ادرو مالي يا با آب انگور کهنه تب نوبه و سه اندرميان را دوا مي کند .
زهرها :افشره بيخش سم قاتل است .
«و »
واله
نوع سفيد رنگ اين گياه مطلوب و نوع سياه رنگش نامطلوب است . ديسقوريدوس گويد :«بهترين نوع اشنه همان است که بر ساقه صنوبر مي پيچد و بعد از آن نوعي که بر ساقه گردو مي پيچد و هر قدر خوشبوتر باشد بهتر است و نوع سپيد رنگ مايل به آبي از سپيد ساده مرغوب تر است » .
مزاج :اشنه سرد مايل به ولرم و داراي قبوضيت معتدل است .
خواص درماني :گيرنده ، تحليل برنده و نرم کننده است . نوعي که بر ساقه صنوبر مي پيچد گيرندگي معتدل دارد .نوعي که بر ساقه بلوط مي نشيند بند آمدگي ها را باز مي کند و گوشت سست را محکم مي گرداند .
دمل و جوش :مرهم اشنه دمل هاي گرم و ورم هاي گوشت نرم را تسکين مي دهد و قسمت هاي سفت شده را نرم مي گرداند .
مفاصل :اشنه را در مرهم هاي ضد خستگي بکار مي برند . مرهم و جوشاننده آن سختي مفاصل را از بين مي برد .
چشم :چشم را جلا مي دهد .
اندام هاي تنفسي و سينه :در معالجه خفقان مفيد است .
اندام هاي تغذيه اي :قي را بند مي آورد ، معده را توان مي بخشد و باد آن را از بين مي برد .به ويژه خيسانده آن در آشاميدني ها خاصيت گيرندگي دارد و درد کبد ناتوان را رفع مي کند .
اندام هاي دفعي :انسداد زهدان را باز مي کند .نشستن در آب اشنه براي تسکين درد زهدان و دفع خون حيض مفيد است .
وج
بهترينش پرمايه تر و متراکم تر و خوشبوتر است .ديسقوريدوس گويد : بهترين وج آن است که سفيد رنگ ،پرمايه ، ميان پر و خوشبو باشد . متخلخل و خراش برداشته خوب نيست .
مزاج :گرم و خشک است .
خاصيت :باد را پراکنده مي کند و با کرده را فرو مي نشاند .لطافت مي دهد ، زداينده بي سوزش است و باز مي کند .
آرايش :رنگ و رو را صفا مي دهد . لک و پيس و لکه سفيد برص را مي زدايد .مفاصل :وج و آب پزش چه ماليدني و چه نوشيدني در علاج ترنجيدگي و گسستگي ماهيچه سودمند است .
سر :مسکن درد دندان و علاج سنگيني زبان است .
چشم :ستبري قرنيه را باريک و سفيدي چشم را بر طرف مي سازد .
سينه :آب پزش علاج درد سينه و پهلو است .
اندام هاي غذا :در مداواي درد سرد کبد سودمند است . تقويت کبد مي کند و معده را توان مي بخشد .سختي طحال را از بين مي برد . طحال را بسيار لاغر مي گرداند .معده را تنقيه مي نمايد .
پيچ و درد شکم و فتق را علاج مي کند .آب پزش درد زهدان را تسکين مي دهد .ادرار بول مي کند .حيض را به راه مي اندازد . داروي چکميزک است .
چنانکه گويند شهوت انگيز است و ميل جماع را بر مي انگيزد .
درد روده و خراش روده که از سرما باشد علاجش با وج است .
زهرها :پادزهر حشرات موذي است .
ورس
مزاج :گرم و خشک
خاصيت :قبض است .
آرايش :در از بين بردن لکه هاي سياه و کک و مک مفيد است و خوردن آن لکه سفيد را از بين مي برد .
دمل و جوش :داروي جوش ها است .
زخم و قرحه :در علاج گري ، خارش ، سعفه و بيماري ويروسي سودمند است .
وسمه
مزاج :گرم و خشک است .
خاصيت :قبض است و زداينده .
آرايش :رنگ مو است .
وليم
آشي است که همه مي شناسند .
آرايش :فربهي مي دهد و براي کسي که تنش خشک است سودمند است .
اندام هاي غذا :دير هضم و بسيار مغذي است .
«هـ » و «ي »
هال بوا
مزاج :گرم و خشک است .
اندام هاي غذا :کبد و معده سرد را توان مي بخشد .براي هضم طعام بسيار مفيد است .
هزار چشم
جالينوس فرمايد ميوه اش را نيز بخورند خوب است و تنها گلش مفيد نيست .
مزاج :گرم و خشک است .
خاصيت :ورم و جوش را تحليل مي برد و لطيف است و بازکننده و گدازنده.
زخم و قرحه : ضماد برگ آن در علاج سوختگي مفيد است و زخم هاي بزرگ را بهم مي آورد و زخم هاي پليد را درمان مي کند .
اگر برگ خشکيده آن را بکوبند و بر زخم هاي باد کرده و سست و گنديده بپاشند سودمند است .
مفاصل :اگر شربت بشود و چهل روز پي اندر پي بخورند بيماري اعصاب را از بين مي برد و دواي درد سرين است .
اندام هاي دفعي :ادرار بول و حيض مي کند . ثمر آن مراره سودا را بيرون مي راند .
خزار جشان
هزار جشاني که نزد دارو سازان است قطعات چدني است که به شفتالو شبيه است و در اولين مرحله جويدن بي مزه است و بعد تلخي آن پديد مي آيد .
هزار گوشان
خاصيت :تند و تيز ، زداينده ، خشکاننده ، لطافت بخش است و با ملايمت گرمي مي دهد .
آرايش :بيخ هزار گوشان با گاودانه و شنبليله پوست بدن را صاف و پاک مي کند و لکه ها و اثرهاي زشت و سياه را که بقاياي زخم باشد مي زدايد .
اگر هزار گوشان با روغن بپزد تا بکلي از هم بپاشد ،لکه هاي زشت و خون خشک شده زير چشم را مي زدايد .
ورم و جوش :بيخش زگيل ها و جوش هاي شري را ريشه کن مي کند .
زخم :ضماد بيخ هزارگوشان با نمک داروي زخم پليد است .
هزارگوشان را در مرهم هاي گوشت خوار به کار مي برند .
ثمر آن را بر گري چرکين و خشک بمالند مفيد است و پوست مي اندازد .
مفاصل :ضماد بيخش که با آب انگور کهنه باشد تکه استخوان ها را بيرون مي آورد .
هرروزه مقداري از آن خورده شود علاج فلج است .خوردن و ماليدنش دواي گسستگي ماهيچه است .
سر :به مدت يک سال هر روز مقدار هزار گوشان خورده شود صرع و بيماري کم هوشي و سرگشتگي را شفا مي دهد . اما گاهي مي شود که سبب درهم شدن عقل مي گردد .
سينه :از هزارگوشان و عسل ، ليسيدني سازند داروي خناق و بد نفسي و سرفه و پهلودرد است .
افشره اش را با گندم نپخته بخورند شير پستان افزايش مي يابد .
اندام هاي غذا :جالينوس فرمايد :خوردن جوانه هاي نوبر آمده هزار گوشان که کمي تلخ و تند است ، به سود معده مي باشد .
اندام هاي راننده :مغز (قلب )هزارگوشان را در نخستين مرحله پيدا شدن کامل يا پخته بخورند بول را ريزش مي دهد .شکم را روان مي کند .
در آب پزش بنشينند زهدان را تنقيه مي کند .افشره اش بلغم را بيرون مي آورد .براي طحال داروي خوبي است و اگر در روغن بپزند داروي بواسير پيزي است .
در آب پز هزارگوشان بنشينند يا آب پزش را بر ورم بريزند ورم ها را از بين مي برد و مشيمه را بيرون مي آورد .
زهرها :کمي از بيخش پادزهر مارگزيدگي و ساير حشرات موذي است .
هل
مزاج :گرم و خشک
خاصيت :نازک مي کند ، مي رساند ، قبض است و قوتش با قوت سوسن زرد برابر است .
دمل و جوش :ورم گرم را مي رساند .
مفاصل :نقرس داران از آب پز هل بنوشند يا در آن بنشينند فايده مي بينند .
سر :سردرد دنبال دارد و خواب آور است .
برخي گويند اگر بر پيشاني بمالند سردرد را درمان مي کند .
چشم :آب پزش درمان رمد گرم است .
سينه :ورم سرد حجاب حاجز را بر طرف مي نمايد .
اندام هاي غذا :بند آمدگي هاي راه کبد را باز مي کند و آب پزش را در بيماريهاي کبد مي خورند .هل زود هضم تر از سوسن زرد است .
اندام هاي دفعي :حيض و بول را روان مي سازد . درد زهدان و زخم زهدان را بر طرف مي نمايد .کسي که درد گرده دارد در آب پزش بنشيند و زني که زهدانش بيمار است آب پزش را بخورد در ورم دروني مفيد است .
زهرها :ضماد هل و ريحان پادزهر نيش کژدم است .
هليله
هليله کابلي از همه قسم هاي هليله درشت تر است .
هليله چيني هم هست که از همه باريک تر و ريزتر و سبک تر است .
بهترينش زرد بسيار ،زرد مايل به سبز سنگين وزن و پر مايه و سخت است .
هليله کابلي هر آنچه پر گوشت تر و سنگين تر است و در آب فرو نشيند و رنگش به سرخي بزند بهتر است .
از هليله چيني هر آنچه نوک دارد خوب است .
مزاج :مي گويند هليله زرد از سياه آن گرم تر است . مي گويند هليله هندي کمتر از هليله کابلي سرد است .همه ي هليله ها سرد و خشکند .
خاصيت :همه انواعش در بيماري مراره مفيد است .
آرايش:هليله سياه رنگ و رو را زرد مي گرداند .
دمل و جوش :همه انواع هليله در معالجه جذام مفيدند .
سر :هليله کابلي دواي سردرد است و حواس و هوش و عقل را نيرو مي دهد .
چشم :هليله زرد در سست شدن جسم معالج است و اگر در چشم بکشند مواد سيلاني را قطع مي کند .
سينه :خوردن آن تپش و علت ناشي از ترس را درمان مي کند .
اندام هاي غذا :هليله عموماً و به ويژه دو نوع سياهش و علي الخصوص پرورده مرباي آنها تقويت معده مي کنند ،سستي معده را از بين ببرند ، معده را دباغ مي دهند ،تنقيه مي کنند ، خشک مي نمايند و کمک هضم طعام هستند . هليله زرد باغ خوبي براي معده است .اما هليله چيني در اين عمل از کابلي ناتوان تر است .هليله کابلي نوعي دل بهم خوردن به دنبال دارد . ولي در علاج استسقا سودمند است .
اندام هاي دفعي :هليله هاي کابلي و هندي با روغن زيتون بجوشند شکم را بند مي آورند .
هليله زرد براي بيرون راندن صفرا و بلغم اندکي خوب است .
هليله سياه سودا را بيرون مي آورد و در علاج بواسير مفيد است .
هليله کابلي سودا و بلغم را خارج مي کند و مي گويند داروي قولنج است .
تب ها :هليله کابلي در علاج تب هاي کهنه مفيد است .
هوه چوبه
آرايش :با سرکه بر لک و پيس بمالند مفيد است و آن را بکلي از بين مي برد . در معالجه پوست پوست شدن بدن بسيار مفيد است و برگش از بيخ آن کم تأثيرتر است .
دمل و جوش :مخلوط با آرد کشک باد سرخ را از بين مي برد .
زخم و قرحه :با موم مخلوط مي کنند و برزخم مي گذارند مفيد است و به ويژه براي سوختگي آتش بسيار سودمند است .
اندام ها ي غذا :ريشه اش معده را دباغي مي کند . آن را بجوشانند و با عسل آب رقيق بخورند در مداواي يرقان و درد طحال سودمند است .
اندام هاي دفعي :آن را در عسل آب بجوشانند يا با عسل آب بخورند درد کليه و سنگ کليه را از بين مي برد .
خلط هاي مراري را تحليل مي برد .ريشه زرد آن برگ همراه زوفا و خردل کرم ها را مي کشد و بيرون مي راند .
تب ها :پخته بيخ اين گياه با عسل آب تب هاي مزمن را از بين مي برد .
زهرها :پخته ميوه سرخ و برگ زرد را بجوند و بر حشره موذي تف کنند مي کشد .در مارگزيدگي نيز سودمند است .
هويج
مزاج :گرم و تر است .
زخم و قرحه :تخم و برگ آن را بکوبند و بر زخم خوره زده بگذارند مفيد است .
اندام هاي سينه :داروي سينه پهلو و سرفه مزمن است .
اندام هاي غذا :دير هضم است و مربايش زود هضم تر و داروي استسقا است .
اندام هاي دفعي :تخم آن و به ويژه تخم هويج بياباني و همچنين برگ هويج بياباني در ادرار دادن قوي و شهوت انگيز است .
تخم هويج بياباني براي رفع درد شکم و روده مفيد است .
بذر هويج کاشتني نيز شهوت انگيز و از آن بادآورتر است .
ريشه هويج بياباني (شقاقل )از هويج کاشتني شهوت انگيزتر است و ادرار حيض و بول مي کند و در اين مسئله خوردن و برداشتن آن مفيد است .
تخم و ريشه هويج در باردار شدن زن کمک مي کند .
هيوفسطيداس
مزاج :سرد و خشک
هفت بند
خاصيت :قبوضيت دارد اما قسمت آبي در آن زياد است و چون سيلان مواد را منع مي نمايد ، خشکاننده است .از خونريزي جلوگيري مي کند .
ورم و جوش :ضماد آن در علاج التهابات زير پوست و باد سرخ و مورچگي و آماس زخم بسيار مفيد است .
زخم :در مداواي زخم هاي تازه بسيار مؤثر است .
سر :افشره اش کرم گوش را مي کشد و چرک و ريم گوش را مي خشکاند .
سينه :آبش از خون برآوردن جلوگيري مي کند .
اندام هاي غذا :ضمادش التهاب معده را از بين مي برد و معده را به حالت اعتدال باز مي آورد .خونريزي زهدان را بند مي آورد و زخم روده را شفا مي دهد .
هشت دهان
مفاصل :داروي نقرس است .
ياسمين
مزاج :گرم و خشک
خاصيت :رطوبت را لطيف مي کند و روغنش براي پيران سودمند است .
آرايش:اگر در حمام صورت را با تر و خشک آن بشويند ، لکه هاي سياه پوست از بين مي رود .
بسيار بو کردن ياسمين رنگ را زرد مي کند .
مفاصل :روغن ياسمين در علاج بيماريهاي ناشي از سرما که براي اعصاب و پيران رخ داده مفيد است .
سر :بويش سردرد مي آورد و با اين همه اگر آن را بو کنند سردردي را که از بلغم لزج پيدا شده از بين مي برد .
بو کردن روغن خالص ياسمين ـ عطر ياسمين سبب خون دماغ گرمي داران مي شود .
منبع:کتاب گياه درماني
/س
