نگاهی به کاربرد پزشکی اندروگرافیس

نام علمی (خانواده):

(Barm.f.) Nees (Acanthaceae) Andrographis paniculata

نام انگلیسی:

Hempedu Bumi, Sambiloto, Chuan xin Lian

نام فارسی:

ندارد. اندروگرافیس

مشخصات:

آندروگرافیس گیاهی است یک ساله که تا ارتفاع یک متر رشد می‌کند. ساقه‌ها صاف، بدون کرک و بند بند و برگ‌ها ساده، مقابل همدیگر و بدون گوشواره هستند. پهنک سبز تیره، تلخ، براق، ساده، نیزه‌ای، متقابل و به ابعاد 4-8 سانتی‌متر در 2/5-3 سانتی‌متر است. در حاملگی موارد منع مصرف دارد و احتمالاً به سبب اثر سقط کنندگی آن خطرناک است. گل‌های سفید و کوتاه به صورت آرایش خوشه‌ای انتهایی یا محوری می‌باشند. هم برگه‌های و هم کاسه‌ی گل پنج پره‌ای کوچک هستند. میوه‌ها عمودی، مخروطی، کپسولی و حاوی 2-4 دانه می‌باشند.

منشأ:

بومی شبه قاره هند و در جاهای دیگر کشت می‌شود.

ترکیبات شیمیایی:

آندوگرافولید، آندروپانولید، آندروگرافیک اسید و آندروگرافیدین A، آندروگرافاتوزید، آندروپانیکولوزین A و آندروپانیکولوزید A و مواد دیگر.

کاربرد در طب سنتی:

از این گیاه به صورت خوراکی برای پیشگیری از سرماخوردگی و درمان آن، آنفولانزا، التهاب خلق و لوزه، آلرژی و التهاب سینوس‌ها استفاده می‌شود. به طور سنتی این گیاه برای بسیاری از ناراحتی‌ها شامل بی‌اشتهایی، تصلب شرائین، گزیدگی حشرات و مار، برونشیت، جلوگیری از بیماری‌های قلبی - عروقی، دیابت، ازدیاد فشار خون، وبا و به عنوان مقوی مصرف می‌شود.

آثار دارویی:

ضد آپوپتوز، ضد باکتری، ضد قارچ، ضد سرطان، ضد دیابت / کاهنده قند خون، ضد نازایی، ضد التهاب، ضد اکسیدان، ضد پلاکت، ضد پروتوزوئر، ضد ویروس، محافظت قلبی، شیمی درمانی، محافظت کبدی، کاهنده فشارخون، تعدیل‌کننده سیستم ایمنی، آثار دارویی روان‌شناسی (سایکو فارکاکولوژی)، شل‌کننده عروق، و سمیت سلولی.

مقدار مصرف:

برای کاهش نشانه‌های سرماخوردگی، 400 میلی‌گرم آندروگرافولید استاندارد سه بار برای پیشگیری از سرماخوردگی، 200 میلی‌گرم در روز به مدت پنج روز در هفته، برای برطرف کردن تب و گلودرد، التهاب حلق و لوزه، 3 گرم و 6 گرم روزانه استفاده شده است. 6-9 گرم برای آنفولانزا، تب و گلودرد، زخم در دهان، سرفه حاد یا مزمن، التهاب روده، اسهال خونی، عفونت مجاری ادرای، کفگیرک (دمل بزرگ) زخم و گزش زهر مار به کار می‌رود.

عوارض جانبی:

به صورت خوراکی، مقادیر بالای آندروگرافیس ممکن است باعث اختلال لوله گوارشی، بی‌اشتهایی، استفراغ و کهیر شود. آندروگرافولید خوراکی 5 mg/kg سه بار در روز ممکن است باعث سردرد، خستگی، جوش پوستی، طعم غیر طبیعی، اسهال، خارش، بزرگ شدن غیر طبیعی گره‌های لنفی، واکنش‌های آنافیلاکتیک و غیره شود.

موارد منع مصرف:

در حاملگی موارد منع مصرف دارد و احتمالاً به سبب اثر سقط کنندگی آن خطرناک است.

مسمومیت‌زایی:

با تجویز جوشانده برگ‌های این گیاه به خرگوش اثر سمی مشاهده نشد. مقدار LD50 آندروگرافولید در موش از طریق خوراکی بیش از 40 g/kg وزن بدن بود که نشانگر سمیت پایین این گیاه است.

تداخلات دارو - گیاه:

مصرف هم زمان این گیاه با وارفارین آثار بارزی روی فارماکوکینتیک و به خصوص فارماکودینامی وارفارین نداشت.

پی‌نوشت:

برای مشاهده پی‌نوشت‌های این کتاب به منبع مقاله مراجعه شود.

منبع مقاله :
لینگ، کوهویی - تانگ کیان، چوا - چای هون، تان؛ (1392)، راهنمای گیاهان دارویی: مصور و با رویکرد علمی و دارویی، مترجمان: حسین حسین‌زاده - محسن ایمن شهیدی، رامین رضایی، مشهد: بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی، چاپ اول.