یهودیان اصلاحگر پاره ای از مناسک و مراسم یهودیت را تعدیل و اصلاح کردند

چکیده:
اصلاحگران هرگز به یک ملت به معنای سیاسی کلمه اعتقاد ندارند و همواره یهودیان آواره را تشویق می کنند که پیرامون تورات گردهم آیند نه سرزمین. به عبارت دیگر، بیشتر جنبه معنوی اتحاد قوم پراکنده یهود را در سر دارند و این یکی از آرمان های قوم یهود است.

تعداد کلمات: 1172 کلمه / تخمین زمان مطالعه: 6 دقیقه

نویسنده: رضا گندمی نصر آبادی

یهودیان اصلاحگر پاره ای از مناسک و مراسم یهودیت را تعدیل و اصلاح کردند. آنها از افکار نژادپرست نه یهودیان افراطی و نیز افکار افرادی نظیر هرتسل، که به تأسیس کشور اسرائیل انجامید، حمایت نکردند و معتقد بودند یهودیان در هر جایی که هستند، باید از آداب و رسوم مردم همان کشور پیروی کنند. اصلاحگرها نمازها را کوتاه کرده اند و به زبان محلی خود، نه زبان عبری، مراسم و مناسک دینی را به جای می آورند. آنها به هنگام اجرای مناسک و مراسم کلاه بر سر ندارند، زن و مرد در کنار یکدیگر قرار می گیرند و سرودها را با ساز می سرایند. شاید بتوان گفت محل عبادت آنها به کلیسا شبیه تر است تا کنیسه.

اصلاحگران هرگز به یک ملت به معنای سیاسی کلمه اعتقاد ندارند و همواره یهودیان آواره را تشویق می کنند که پیرامون تورات گردهم آیند نه سرزمین. به عبارت دیگر، بیشتر جنبه معنوی اتحاد قوم پراکنده یهود را در سر دارند و این یکی از آرمان های قوم یهود است. هرش در این زمینه می گوید:
تمام هدف عصر مسیحایی این است که ما به آسانی بتوانیم نمونه ای از بنی اسرائیل را، بهتر از آنچه پدران ما در گذشته نشان داده بودند، ارائه دهیم و تمام نژادها دست در دست هم از طریق شناخت خدای واحد، در قالب نوعی برآوری جهانی به هم بپیوندند. با حفظ این طبیعت کاملا معنوی، ملت اسرائیل می تواند صمیمی ترین اتحاد را با دولت ها برقرار کند، با این تفاوت که در حالی که دیگران می کوشند از دولت ها منافع مادی´مانند پول و برخورداری از بهترین ها را به دست آورند، ملت اسرائیل به این امور فقط به عنوان ابزاری برای انجام دادن رسالت انسانی خود نگاه می کند.
به دنبال رواج مباحث کثرت گرایانه در مسیحیت این قبیل مباحث در اواخر قرن بیستم به یهودیت نیز راه یافت. برخی در صدد تقریر و تنسیق الهیات یهودی جهانی یا به عبارت دیگر الهیات ناظر به تمام ادیان برآمدند، الهیاتی که در آن عقاید و اعمال پیرون ادیان و ملل دیگر محترم شمرده شود. آنها معتقدند این نگرش سهل گیرانه و روادارانه و رویکرد توأم با سعۀ صدر به ادیان جهان در عهد باستان و قرون وسطا کمتر به چشم می خورد. دن کوهن- شربوک یکی از متفکران بنام یهودی است که در این خصوص گام هایی برداشته است. او تحت تأثیر جان هیک، فیلسوف دین انگلیسی، و نیز پل نیتر در صدد تغییر نگرش یهودیان از شمول گرایی به تکثرگرایی برآمد، چه آنکه شمول گرایی به زعم او کاستی ها و تناقضاتی دارد.
به طور خلاصه، در سنت یهودی دو جریان فکری می توان یافت که بر جنبه های متفاوت و ظاهرا متناقض برگزیدگی تأکید می کنند؛ یکی از این دو جریان بر جهانی بودن و فراگیر بودن پیام کتاب مقدس تأکید می کند. از نظر هنری اتلن، برگزیدگی دلیل بر تفوق و تقدس ذاتی نیست، زیرا مطالعه دقیق کتاب مقدس بر برگزیدگی مشروط دلالت می کند. برگزیدگی نوعی تکلیف و وظیفه است نه حق و ویژگی. بنابراین، تفوق و تقدس به اسرائیل تاریخی، یعنی اشخاص حقیقی، تعلق ندارد، بلکه به اسرائیل اسطوره ای تعلق دارد که به عنوان آرمان و الگو معرفی شده و با وفای به عهد و گردن نهادن به فرمان های الهی از بقیه متمایز است. به دیگر سخن، تفوق و تقدس بخشش صرف نیست، بلکه به عنوان نتیجۀ وفای به عهد و رعایت شریعت به آن وعده داده شده، در حالی که گناه و پیمان شکنی خود به خود باعث حقارت و تنزل مقام می شود. پیروان ابن میمون حامی بزرگ این نظریه اند. نکته شایان توجه در اینجا این است که توجیه برگزیدگی از رهگذر تکلیف و عهد و از طریق اطاعت از شریعت صرفا این مسئله را به سطح دیگری تنزل می دهد، زیرا ویژگی ارتباط مخصوص خدا با بنی اسرائیل همچنان باقی است.

بیشتر بخوانید : همه نگری در کتاب روت

اما جریان فکری دیگر، که ماهارال پراگی، یهودا هلوی، برخی از جریان های فکری حسیدیم و ابراهام ایزاک کوک نمایندگان آن هستند، معتقد است برگزیدگی به اشخاص حقیقی تعلق دارد نه به اسرائیل اسطوره ای. حسیدیم و یهودیان اسپانیایی نژاد سنت مهم قبالایی را دربارۀ خصوصیات ویژه «نفوس یهودی» پذیرفتند. این نفوس ممکن است در میان غیریهودیان نیز باشند. به اعتقاد آنها، حفظ و مراقبت از فرمان ها شیوه تربیتی ای برای ساختن آن نفوس در تمام نسل ها است و روح فرد یهودی زمینه حفظ فرمان ها (ده فرمان) را در اسرائیل فراهم می کند. اندیشه قوم برگزیده از بنیادی ترین مباحثی است که همواره در تاریخ قوم یهود مطرح بوده است. یهودیان بسته به دیدگاهشان در این مسئله، رویکردی انحصارگرایانه یا توأم با تساهل و تسامح در برابر پیروان سایر ادیان در پیش گرفته اند.

متفکران یهودی کثرت گرا
دیوید هارتمن، الهی دان یهودی، در مقاله ای با عنوان « دربارۀ امکانات تکثرگرایی دینی از دیدگاهی یهودی» با فرق گذاشتن بین عهد و میثاق خلقت با عهد و میثاق در سینا کوشیده است راهی برای کثرت گرایی دینی پیدا کند. عهد خلقت با تمام انسان ها بسته شده و همگانی است، اما عهد در سینا با بنی اسرائیل بسته شده و در عین حال همچون عهد خلقت تمام اقوام دیگر را در بر می گیرد و جهان شمول است. در واقع خدا در مقاطع مختلف تاریخی جلوه گری کرده و خود را بر اقوام مختلف متجلی ساخته است. از این رو، نمی توان بر اساس یک تجلی تاریخی خاص به داوری نشست و خود را بر حق و دیگران را بر باطل دانست، زیرا تجلیات تاریخی معمولا ناقص و جزئی هستند و مواجه های انسان با خدا در این مقاطع تاریخی نمی توانند کمال خدا را به نمایش بگذارند.

نورمن سالمن
نورمن سالمن در کتاب یهودیت و دین جهانی به موضوع تکثیر و تنوع ادیان پرداخته است. او یهودیت را دینی واجد رسالت برای تمام اقوام معرفی می کند. هرچند در مقاطعی از تاریخ و به سبب ایذاء و شکنجه ای که متوجه یهودیان بوده از این رسالت غفلت شده، اما هرگز از بین نرفته است. در دوران ناملایمات، بیشتر بر اندیشه مسیحایی که دورۀ متفاوت و خوشایندی را نوید می داد تمرکز می شد، و در عصر روشنگری تلاش یهودیان معطوف به اصلاح بشر بود. سالمن معتقد است پای بندی به قوانین هفت گانه نوح و به عبارت دیگر التزام به اخلاق و عدالت زمینه گفت وگو میان پیروان ادیان مختلف را فراهم می آورد . بنابراین، نیازی به تغییر کیش از ادیان دیگر به یهودیت نیست. توجه به رسالت مشترک نقطۀ شروع خوبی برای گفت و گو و تفاهم است.

به دنبال رواج مباحث کثرت گرایانه در مسیحیت این قبیل مباحث در اواخر قرن بیستم به یهودیت نیز راه یافت. برخی در صدد تقریر و تنسیق الهیات یهودی جهانی یا به عبارت دیگر الهیات ناظر به تمام ادیان برآمدند، الهیاتی که در آن عقاید و اعمال پیرون ادیان و ملل دیگر محترم شمرده شود. آنها معتقدند این نگرش سهل گیرانه و روادارانه و رویکرد توأم با سعۀ صدر به ادیان جهان در عهد باستان و قرون وسطا کمتر به چشم می خورد. دن کوهن- شربوک یکی از متفکران بنام یهودی است که در این خصوص گام هایی برداشته است. او تحت تأثیر جان هیک، فیلسوف دین انگلیسی، و نیز پل نیتر در صدد تغییر نگرش یهودیان از شمول گرایی به تکثرگرایی برآمد، چه آنکه شمول گرایی به زعم او کاستی ها و تناقضاتی دارد. وجود ادیان دیگر و اقوامی که دعاوی صدق متفاوتی با دعاوی صدق ما دارند واقعیتی انکارناپذیر است. این اختلاف عقیدتی ریشه و خاستگاه تاریخی، فرهنگی و اجتماعی دارد که در پس این باورها و آموزه ها نهفته است.

منبع :
رویکرد یهودیت به ادیان دیگر، رضا گندمی نصر آبادی ، انتشاران دانشگاه ومذاهب ، قم 1394 شمسی

بیشتر بخوانید :
ظهور دین یهود
سرزمین مقدس یهود
برگزیدگی و یونانی‌مآبی