آرایش، امری فطری و طبیعی است و گرایش فطری زن به آرایش، آثار روانی بسیار مثبتی برای وی دارد.

مقدمه

از جمله مباحث مبتلا به امروز، زینت کردن و خودآرایی است؛ گرایش انسان‌ها به‌ سوی زیبایی و آراستگی و نیز پیراستگی از پلیدی‌ها یک نیاز کمال خواهانه است که در سرشت انسان نهاده شده و همین امر سبب گرایش دختران و پسران به‌ سوی فرهنگ‌ها و مدل‌های گوناگونی شده که نیک و بد آن آمیخته به هم و در قالب‌های زیبا به آنها عرضه و این سبب تغییر رفتارها و نگرش‌های آنان می‌شود؛ از این‌رو اگر این نیاز بر اساس مبانی ارزشی و فرهنگ دینی پاسخ داده نشود، جوانان به سراغ فرهنگ بیگانه رفته و آن را به همراه دیگر آموزه‌های آن و خارج از حد ومرزهای دینی به دست می‌آورند؛ از سوی دیگر موضوع آرایش و پیرایش بانوان و بایسته‌ها و نبایسته های آن، در نشاط جسمی و روحی بانوان و استحکام خانواده‌ها و سلامت جامعه نقش بسیاری دارد. در خلقت و طبیعت هر انسانی، کمال خواهی به ودیعت نهاده شده است. زیبایی و جمال جزئی از کمالات است و زیباجویی و جمال‌پرستی از جمله چیزهایی است که در سرشت آدمی تعبیه شده است.
به گفته استاد مطهری: «گرایش انسان به زیبایی و جمال یکی از خواسته‌های فطری انسان است و احساس لذت از زیبایی و تناسب و پاکیزگی‌ها، با سرشت انسان آمیخته شده است» (مطهری، 1362، 80)؛ این خوی در افرادی که به جوانی می‌رسند، بیشتر تجلّی می‌کند؛ زیرا ایشان در دوره‌ای قرار دارند که زیبایی طبیعی به اوج خود می‌رسد، این امر جسمانی روح آنها را به خویش مشغول‌ کرده و یکی از سرگرمی‌های جوان، رسیدگی‌کردن و افزودن به زیبایی جسمانی ‌بوده و دین اسلام به تمام نیازهای مادی و روحانی افراد به نحو تمام پرداخته و هیچ‌یک از زوایای وجودی انسان‌ها را نادیده نگرفته است. آنچه در این پژوهش مقصود ما بوده، آرایش و زینت زنان در سبک زندگی اسلامی است و دیگر آنکه زینت گاهی بر خود بدن طبیعی انسان و به‌ویژه بدن زن اطلاق می‌شود، اما مراد از زینت در این پژوهش، مواردی از قبیل لباس و زیورآلات که موجب زیبایی و جذابیت بیشتر انسان می‌شود. بی‌شک هر تحقیق و پژوهشی شامل اهداف خاصی است که در راستای نیل به آن اهداف چنین پژوهشی انجام‌گرفته است. این تحقیق نیز از این امر مستثنا نبوده و مشتمل بر اهداف، معرفت افزایی در باب آرایش و زینت زن در سبک زندگی اسلامی است.

مفهوم شناسی

الف) مفهوم آرایش

آرایش در لغت‌نامه دهخدا به معنای زیر آمده است: اسم مصدر آراستن، زیور، جمال زین، زبرج، حلیه....، و آرایش کردن به معنای آراستن و جلوه کردن آمده است ( دهخدا، 1377، 1: 62).

ب) مفهوم زینت

زینت از ماده زین می‌آید که مقابل زشتی است (فراهیدی، 1410 ق، 7: 387). طریحی در مجمع البحرین می‌گوید: «زینت آن چیزی از زیور آلات و لباس و مانند آن است که انسان به‌واسطۀ آن آراسته می‌شود» ( طریحی، 1416 ق، 6: 262)؛ و تعریف آن در المحیط به این صورت آمده است: «زینت اسم جامعی برای هر چیزی است که به‌واسطۀ آن آراسته شود و جمع آن زِیَن است» (اسماعیل بن عباد، 1414 ق، 9: 94).

1- جایگاه زیبایی و آرایش

آرایش، امری فطری و طبیعی است و گرایش فطری زن به آرایش، آثار روانی بسیار مثبتی برای وی دارد. بی‌میلی به آراستگی و آرایش، نشانه اختلال شخصیتی و روانی در فرد است. فرد ژولیده و بی‌رغبت نسبت به آرایش، برای خود ارزشی قائل نیست؛ بر این اساس، پوشیدن جامه زیبا، بهره‌گیری از مسواک و شانه زدن مو، خوش‌بو بودن، استفاده از انگشتر و آراستن خویش هنگام عبادت جزو مستحبات مؤکد است.
سه زن محضر رسول خدا صلی‌الله علیه و آله شرف ‌یاب شدند و از شوهران خود شکایت کردند. یکی از آنان نسبت به خودداری شوهرش از کاربرد بوی خوش گله داشت. رسول خدا صلی‌الله علیه و آله بی‌درنگ درحالی‌که به نشانه خشم، ردایش را به زمین می‌کشید، از خانه به مسجد رفت و بر منبر آمد و فریاد کرد: «چه می‌شود گروهی از یاران مرا که ترک گوشت و بوی خوش و زن کرده‌اند؟ همانا من هم گوشت می‌خورم و هم بوی خوش به‌کار می‌برم و هم از زنان بهره می‌گیرم و هر کس از [شیوه] من روی گرداند، از من نیست» (الکلینی، ۱۳۶۳، 5: 119).

هنگامی‌که رسول خدا صلی‌الله علیه و آله نزد اصحاب می‌رفت، به آینه نگاه می‌کرد و موهای خود را شانه می‌زد و مرتب می‌کرد و می‌گفت: «خداوند دوست دارد وقتی بنده‌اش به نزد دوستانش می‌رود، خود را آماده و زیبا سازد» (محمدی ری‌شهری، ۱۴۱۶ ق، 1: 414)؛ قرآن کریم نیز آفرینش وسایل تجمل را از لطف‌های خدا نسبت به بندگانش می‌داند (اعراف، آیه 31 و 32)؛ همچنین اسلام، زنی را که کوتاهی می‌کند و خود را برای شوهرش نمی‌آراید، سرزنش کرده است ( مجلسى،1410 ق، 70: 122).

رسول‌ گرامی‌ اسلام فرمود: پاکیزه باشید و خودتان را شبیه یهود نکنید. زنان یهودی که زناکار شدند، بدان جهت بود که شوهران شان کثیف بودند (حرّ عاملى، 1409 ق، 3: 355) و کسی به آنها رغبت نمی‌کرد؛ از این‌رو در آموزه‌های دینی تأکید شده است که خودتان را پاکیزه کنید تا زنان تان به شما متمایل شوند(عاشق الهی‌ بلندشهری،1390، 86). اهتمام رسول خدا صلی‌الله علیه و آله به زینت و آرایش زنان، نشان دهنده وجود مصالح فردی و اجتماعی است؛ زیرا شارع مقدس، قوانین و دستورهای دینی را بر اساس مصالح فردی و اجتماعی وضع می‌کند و در هر امری که مصلحتی وجود داشته باشد، احکام متناسب را به‌صورت واجب یا مستحب صادر می‌کند‌.

ادامه دارد...

نویسنده: ساجده العبدالخانی