- بازیهای خارج از منزل و همبازی شدن با سایر کودکان در کوچه و انجام بازیهایی نظیر خاله بازی و درختکاری همواره تاکید شده، چرا که کودک می‌آموزد در شرایط و هنگام رویارویی با افراد مختلف خارج از منزل چگونه واکنش نشان دهد و همین امر روابط اجتماعی او را به گونه‌ای صحیح شکل میدهد.
- هرچند بازیهای خارج از منزل می‌توانند کودک را دچار ویروس و میکروب کنند اما پیامدهای سلامتی این بازیها نظیر جنب و جوش و تنفس هوای آزاد و احساس سبک بالی کودکانه بسیار بیشتر از مضرات آن خواهد بود.
- تحقیقات نشان داده کودکانی که بیشتر وقت خود را در خارج از منزل سپری می‌کنند احتمال بسیاری دارد که در بزرگسالی به پیاده روی، باغبانی، دوچرخه سواری و کوهنوردی روی بیاورند که عدم انجام همگی این موارد ذکر شده نیز به بحران سلامت این سال‌ها تبدیل شده است.(1)
- بازی ها باید با مراحل رشد کودک متناسب باشند، عدم تناسب با رشد ذهنی و جسمی کودک، بازی را مخرب می کند.
- کلاس های مختلف مهارت های حرکتی مانند شنا، ژیمناستیک، کاراته، فوتبال و نظایر آن ها و کلاس های دیگر مانند موسیقی، نقاشی، کاردستی و نظایر آن ها اگر با سن و توانایی های ذهنی و مراحل رشد کودک متناسب نباشند، بازی مخرب هستند.
- نکته ی دیگر بازی های حرکتی افراد خانواده به خصوص آقایان با بچه ها است. بازی هایی مانند چرخاندن کودک، پرتاب او به هوا، پشتک زدن و نظایر آن ها برای کودک زیر شش سال مخرب است. تناسب بازی با مراحل رشد کودک، بازی را سازنده و عدم تناسب، بازی را مخرب می کند.
- باید به محتوای بازی توجه داشت تا به جنبه ی رقابتی آن ، بچه‌هایی که بازی می‌کنند، در مقابل بیماری‌ها قوی‌تر از کودکانی هستند که بی تحرک اند.(2)
- بازی از زندگی کودک حذف‌شدنی نیست. آنچه در دست ماست، انتخاب بازی است. امروزه با ورود وسایل مدرن برای سرگرم کردن کودکان بحث دربارۀ بازی، ضرورت بیشتری پیدا کرده است.
- سبک زندگی مدرن بیش از آنکه با نیازهای کودک تطابق داشته باشد، با نیازهای او دشمنی دارد. از همین رو پیش از آنکه بازیهایی که با نیاز کودکان تناسب دارد، از یاد برود باید از آنها سخن گفت و یادشان را زنده نگه داشت.
- یکی از نیازهای اساسی کودک برای داشتن سلامت روان، نیاز به همبازی است. آنها از طریق بازی با همسالان ، توانایی ها و ضعف های خود را کشف می کنند و یاد می گیرند با دیگران سازگار شوند . شرایط بودن با همسالان را برای کودکان و نوجوانان فراهم کنید.(3)
- انجام بازی هایی مثل خانه سازی و نیز بازی های قدیمی مثل دالی موشه، توانایی های ادراکی، جنبشی و گفتاری کودک را تقویت کرده و تمرکز و دقت کودکتان را افزایش میدهد.
- بالا رفتن هوش به دو چیز وابسته است : بازی، ارتباط پدر و مادر باهم و با کودک. انواع کلاس ها به اسم بالابردن هوش. چه بسا اثر عکس داشته باشد.
- هرچند بازیهای خارج از منزل می‌توانند کودک را دچار ویروس و میکروب کنند اما پیامدهای سلامتی این بازیها نظیر جنب و جوش و تنفس هوای آزاد و احساس سبک بالی کودکانه بسیار بیشتر از مضرات آن خواهد بود.
- تحقیقات نشان داده کودکانی که بیشتر وقت خود را در خارج از منزل سپری می‌کنند احتمال بسیاری دارد که در بزرگسالی به پیاده روی، باغبانی، دوچرخه سواری و کوهنوردی روی بیاورند که عدم انجام همگی این موارد ذکر شده نیز به بحران سلامت این سال‌ها تبدیل شده است.(1)
- بازی ها باید با مراحل رشد کودک متناسب باشند، عدم تناسب با رشد ذهنی و جسمی کودک، بازی را مخرب می کند.
- کلاس های مختلف مهارت های حرکتی مانند شنا، ژیمناستیک، کاراته، فوتبال و نظایر آن ها و کلاس های دیگر مانند موسیقی، نقاشی، کاردستی و نظایر آن ها اگر با سن و توانایی های ذهنی و مراحل رشد کودک متناسب نباشند، بازی مخرب هستند.
- نکته ی دیگر بازی های حرکتی افراد خانواده به خصوص آقایان با بچه ها است. بازی هایی مانند چرخاندن کودک، پرتاب او به هوا، پشتک زدن و نظایر آن ها برای کودک زیر شش سال مخرب است. تناسب بازی با مراحل رشد کودک، بازی را سازنده و عدم تناسب، بازی را مخرب می کند.
- باید به محتوای بازی توجه داشت تا به جنبه ی رقابتی آن ، بچه‌هایی که بازی می‌کنند، در مقابل بیماری‌ها قوی‌تر از کودکانی هستند که بی تحرک اند.(2)
- بازی از زندگی کودک حذف‌شدنی نیست. آنچه در دست ماست، انتخاب بازی است. امروزه با ورود وسایل مدرن برای سرگرم کردن کودکان بحث دربارۀ بازی، ضرورت بیشتری پیدا کرده است.
- سبک زندگی مدرن بیش از آنکه با نیازهای کودک تطابق داشته باشد، با نیازهای او دشمنی دارد. از همین رو پیش از آنکه بازیهایی که با نیاز کودکان تناسب دارد، از یاد برود باید از آنها سخن گفت و یادشان را زنده نگه داشت.
- یکی از نیازهای اساسی کودک برای داشتن سلامت روان، نیاز به همبازی است. آنها از طریق بازی با همسالان ، توانایی ها و ضعف های خود را کشف می کنند و یاد می گیرند با دیگران سازگار شوند . شرایط بودن با همسالان را برای کودکان و نوجوانان فراهم کنید.(3)
- انجام بازی هایی مثل خانه سازی و نیز بازی های قدیمی مثل دالی موشه، توانایی های ادراکی، جنبشی و گفتاری کودک را تقویت کرده و تمرکز و دقت کودکتان را افزایش میدهد.
- بالا رفتن هوش به دو چیز وابسته است : بازی، ارتباط پدر و مادر باهم و با کودک. انواع کلاس ها به اسم بالابردن هوش. چه بسا اثر عکس داشته باشد.
شکستن اسباب بازی
- مهمترین عامل شکستن اسباب بازی توسط کودکان، «کنجکاوی» آنان میباشد. کودکانی که از هوش طبیعی و بالاتری برخوردارند، به دلیل کنجکاوی، به بررسی چگونگی کار اسباب بازیها به خصوص اسباب بازی های صوتی، تصویری و حرکتی می پردازند و در پی آن، شروع به باز کردن یا شکستن و خراب نمودن آن ها می نمایند.
برد و باخت در بازی
باید با بچه ها بازی کرد و وقتی که برنده می شویم اصلا بردن خودمان را مهم نکنیم. باید با آنها بازی کرد و وقتی که می بازیم، کاملا وانمود کنیم که هیچ اتفاقی نیفتاده است، بلکه تاکید بر این باشد که: چه اندازه کوشش کردیم، با چه سرعتی دویدیم، چقدر عرق کردیم، چقدر تشنه شدیم، چقدر راه آمدیم.
بازی در حمام
- عدم تحرک، موجب ضعف عمومی سیستم دفاعی بدن می‌شود. در حمام به فرزندانتان اجازه دهید بازی کنند. بازی به رشد مغز کودک کمک میکند.
- به جای نگرانی از بازی در حمام، از تماشای فرزندتان لذت بیرید. این روزها گذرا هستند و به زودی فرزندتان ترجیح می دهد تنهایی حمام کند. با آنها کودکی را دوباره تجربه کنید. اگر به جای لذت دچار اضطراب یا خشم میشوید این حس را به عنوان هشداری جدی تلقی کنید.(4)
- به جای نگرانی از بازی در حمام، از تماشای فرزندتان لذت بیرید. این روزها گذرا هستند و به زودی فرزندتان ترجیح می دهد تنهایی حمام کند. با آنها کودکی را دوباره تجربه کنید. اگر به جای لذت دچار اضطراب یا خشم میشوید این حس را به عنوان هشداری جدی تلقی کنید.(4)
نقش پدر در بازی
- در تربیت، باید اول مسأله پدر حل شود. همیشه بحث ما در مسائل تربیتی این بوده است که پدر با فرزند برخورد نفسانی میکند و برای سبک شدن و رفع خستگی کنار طفل می‌نشیند و بازی میکند! بازی با بچه‌ها به آنها شخصیت میدهد؛ بازی که درآن نشاط باشد، اما لغو نباشد. گاهی ما بازی می‌کنیم ولی افسار گسیختگی است.
- تفریح رسول اکرم (صلی الله علیه وآله) با بچه‌ها، منتهای شخصیت و روح دادن به آنها است؛ می‌رود توی بچه‌ها و بچه‌ها را با خود به عالم بالا می‌آورد. ولی وقتی ما با بچه ها بازی و تفریح می‌کنیم، بازی و تفریح ما، بازی و تفریح غافل است. در حالیکه بازی و تفریح رسول اکرم بازی و تفریح ذاکر است. پدر اگر بداند چه مأموریتی دارد، با تفریح و بازی با فرزند خود، نه تنها پایین نمی‌رود، بلکه طفل هم بالا می‌آید.
- تفریح رسول اکرم (صلی الله علیه وآله) با بچه‌ها، منتهای شخصیت و روح دادن به آنها است؛ می‌رود توی بچه‌ها و بچه‌ها را با خود به عالم بالا می‌آورد. ولی وقتی ما با بچه ها بازی و تفریح می‌کنیم، بازی و تفریح ما، بازی و تفریح غافل است. در حالیکه بازی و تفریح رسول اکرم بازی و تفریح ذاکر است. پدر اگر بداند چه مأموریتی دارد، با تفریح و بازی با فرزند خود، نه تنها پایین نمی‌رود، بلکه طفل هم بالا می‌آید.
والدین و بازی
- والدین بی‌حوصله، توان بازی کردن با کودک را ندارند. این‌ها نه تنها خودشان با کودک بازی نمی‌کنند؛ بلکه در برابر بازیهای کودک هم اگر مناسب حوصلۀ آنان نباشد، مقاومت می‌کنند که این به کودک آسیب می رساند. کودکان زیر 6 سال مغزشان به شدت در فشار است و بازی این فشار را هدایت می کند و جهت می دهد و جلوی تخریب آن را می گیرد . چون بازی هدایت کننده ی نیروی رشد است.(5)
بازی رایانه ای
- دنیا محلّ رو به رو شدن انسان با سختیهاست. بدون تردید، راه رشد انسان از میان سختیها عبور میکند. خداوند فرمود: "به راستی که انسان را در رنج آفریدیم"
- تحمّل سختیها در ساخته شدن انسان و رشد او مؤثّر است؛ امّا نکتۀ قابل توجّهی که به موضوع دنیای بازیهای رایانهای مربوط می شود اینست که؛ کسانی که در انتخاب سختیها، آسانترین ها را انتخاب می کنند، توانمندی روحشان در حدّ پایین باقی می ماند. در این صورت، آستانۀ تحمّل آنان در برابر سختیهایی که انتخابی نیست، به شدّت کاهش می یابد.
- کودکانی که در دنیای مجازی غوطه می خورند، برداشت صحیحی از واقعیات دنیای اطرافشان ندارند. سختی از نگاه آنان، همان مشکلاتی است که در مسیر بازی وجود دارد. انتخاب سخت ترها هم یعنی انتخاب بازیهای سخت تر. چنین کودکانی انتظار مقابله با سختیهایی را که به صورت طبیعی در دنیای واقعی وجود دارد و انتخابی هم نیست، ندارند.
- اگر کودکتان مدت زمان زیادی صرف بازیهای رایانه ای می کند : توجه داشته باشید که مهمترین وظیفه ی شما به عنوان پدر و مادر ؛ خوشحال کردن فرزندتان نیست . بلکه پرورش انسانی مسئول ، توانا و با فکر است .
- مدت زمان نرمال و مناسب را تعیین و قانون زمان بازی را دقیق و محکم اجرا کنید .
- دلسوزی و محبت خود را از وضع این قانون به او بفهمانید : " دختر گلم ؛ همانطور که از خوردن غذای ناسالم و زیاده روی در خوردن تو را منع می کنم ، همانطور که مراقبم تا بیماری و میکروبی وارد بدنت نشود و همیشه از جسم تو مراقبت می کنم ؛ من مسئولم که این مراقبتها را در قبال روح و روان تو نیز داشته باشم .
- به او اطمینان بدهید که چون زیاده روی در چنین بازیهایی مضر است ؛ شما او را منع می کنید(6) .
- تحمّل سختیها در ساخته شدن انسان و رشد او مؤثّر است؛ امّا نکتۀ قابل توجّهی که به موضوع دنیای بازیهای رایانهای مربوط می شود اینست که؛ کسانی که در انتخاب سختیها، آسانترین ها را انتخاب می کنند، توانمندی روحشان در حدّ پایین باقی می ماند. در این صورت، آستانۀ تحمّل آنان در برابر سختیهایی که انتخابی نیست، به شدّت کاهش می یابد.
- کودکانی که در دنیای مجازی غوطه می خورند، برداشت صحیحی از واقعیات دنیای اطرافشان ندارند. سختی از نگاه آنان، همان مشکلاتی است که در مسیر بازی وجود دارد. انتخاب سخت ترها هم یعنی انتخاب بازیهای سخت تر. چنین کودکانی انتظار مقابله با سختیهایی را که به صورت طبیعی در دنیای واقعی وجود دارد و انتخابی هم نیست، ندارند.
- اگر کودکتان مدت زمان زیادی صرف بازیهای رایانه ای می کند : توجه داشته باشید که مهمترین وظیفه ی شما به عنوان پدر و مادر ؛ خوشحال کردن فرزندتان نیست . بلکه پرورش انسانی مسئول ، توانا و با فکر است .
- مدت زمان نرمال و مناسب را تعیین و قانون زمان بازی را دقیق و محکم اجرا کنید .
- دلسوزی و محبت خود را از وضع این قانون به او بفهمانید : " دختر گلم ؛ همانطور که از خوردن غذای ناسالم و زیاده روی در خوردن تو را منع می کنم ، همانطور که مراقبم تا بیماری و میکروبی وارد بدنت نشود و همیشه از جسم تو مراقبت می کنم ؛ من مسئولم که این مراقبتها را در قبال روح و روان تو نیز داشته باشم .
- به او اطمینان بدهید که چون زیاده روی در چنین بازیهایی مضر است ؛ شما او را منع می کنید(6) .
منابع:
1. کلیدهای رویارویی با مشکلات رفتاری کودکان،الینور سیگل، لیندا سیگل، مترجم:مسعود حاجی زاده، ویراستار:سیامک افشارانتشاراتصابرین 11 تیر، 1393
2. کودک از نظر وراثت و تربیت، محمد تقی فلسفی، ج 2، کتابخانۀ دیجیتال
3. کودکان آیینۀ رفتار والدین، کلان قلی‌زاده، فرض‌الله، چاپ اول، معصومی، قم، پاییز 1377
4. کلیدهای گفتن و شنیدن با کودکان و نوجوانان، الین مازلیش، آدل فیبر، مترجم زهرا جعفری، ناشر: موسسه انتشارات صابرین - 13 دی، 1393
5. کودک، تربیت، زندگی: کودک و معنای زندگی، عبدالعظیم کریمی، ویراستار محمد فیروز، ناشر: عابد، اردیبهشت، 1390
6. گفتارهائی پیرامون اثرات پنهان تربیت آسیب زا، عبدالعظیم کریمی، تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان، 1373
