ضرورت عزاداری بر اهل بیت (علیه السلام)دین مبین اسلام، اهمیت ویژه ای برای عزاداری و زنده نگه داشتن یاد ائمه اطهار (علیه السلام)، شهدا و تمامی افرادی که جان شیرین را در راه رضای خدا و برای مبارزه با ظلم و ستم و احقاق حق فدا کرده اند، قائل است. چرا برپایی این قبیل عزاداری ها باعث می شود که راه و مسیر آن بزرگواران همراه ادامه دار و روشن بماند. در واقع، اصل اهمیت این عزاداری ها بر پایه ذکر مصیبت استوار است چرا که مضمون مصیبت خوانی ها، واگویی حقیقت و کمک به درک بیشتر و بهتر زندگی آن بزرگواران است.

باید توجه داشت که روایات بسیاری با مضمون زنده نگه داشتن یاد ائمه (علیه السلام) و شهدای اسلام موجود است که تاکید فراوانی بر این امر دارند. حضرت امام رضا (علیه السلام) در این باره فرموده اند: «آن دسته از افرادی که مصیبت هایی که بر ما اهل بیت گذشته را سینه سینه بگرداند و بر آن بگرید و بگریاند، بی شک در روز قیامت در کنار ما می نشیند.»
امام حسین (علیه السلام) درباره ذکر مصیبت و گریه بر شیدان می فرماید: «من کشته اشک هستم و هیچ کس مسلمانی مرا یاد نمی کند مگر ان که بر مصیبت من گریه کند. چشمان هر کسی که در مصیبت واقعه کربلا گریان شود خداوند جایگاهی در بهشت به او خواهد داد.»

امام سجاد (علیه السلام) نیز در زنده نگه داشتن یاد واقعه کربلا و اشک ریختن بر سالار شهیدان فرموده اند: «هر مومنی که برای کشته شدن حسین و همراهانش در کربلا اشک بریزد پاداش بزرگی نزد خدا دارد.» البته در میان تمام احادیث و روایت، بیش از همه به برپایی عزاداری، ذکر مصیبت و گریه بر سید و سالار شهیدان (علیه السلام) شده است چرا که امام حسین (علیه السلام) بزرگ ترین الگوی ایستادگی حق در برابر ظالم و از خود گذشتگی محسوب می شود. پایه های انقلاب اسلامی ایران نیز بر همین اصل بنا نهاده شده و امام خمینی (رحمه الله علیه) به ثمر نشستن انقلاب اسلامی را یکی از نشانه ها و نتایج آشکار و مبرهن زنده نگه داشتن نهضت عاشورا و نیز پرتویی از واقعه عاشورا معرفی کرده اند.

نخستین روضه خوانی در ایران

اقامه عزا بر امامان شیعه، به ویژه امام حسین (علیه السلام) در ایران، تاریخ و سبقه ای دیرینه دارد که در دوران مختلف با کیفیت های متفاوتی که بنا بر سیاست ها و نظر حکمرانان تعیین می شد، برگزار می گردید. آن دسته از افرادی که مصیبت هایی که بر ما اهل بیت گذشته را سینه سینه بگرداند و بر آن بگرید و بگریاند، بی شک در روز قیامت در کنار ما می نشیند.اما در زمان صفویه، دانشمندی به نام «ملا حسین کاشفی» (ایرانی و اهل شهر سبزوار) کتابی با عنوان «روضه الشهدا» نوشت که در آن به نحوه روضه خوانی بر سید و سالار شهیدان، امام حسین (علیه السلام) پرداخته و رویدادهای واقعه کربلا را با ذکر تمامی جزییات ریز و درشت در آن آورده است. این کتاب، نخستین کتاب مقتل خوانی بود که در میان شیعیان رواج پیدا کرده و پایه گذار عزاداری خاص بر ابا عبد الله حسین (علیه السلام) شد. در واقع، در دوران صفویه بود که به علت رسمی شدن مذهب شیعه در ایران، مراسم عزاداری سالار شهیدان در ماه های محرم و صفر به طور خاص احیا و جایگاه ویژه ای نسبت به قبل پیدا کرد. از این دوران به بعد، آیین سوگواری بر ائمه اطهار (علیه السلام) بالاخص امام حسین (علیه السلام) جدیت، استمرار و سبک جدیدی به خود گرفت و تعزیه نیز به مراسم عزاداری افزوده شد که خود در واگویی تصویری این واقعه تاریخی نقش بسزا و ویژه ای داشته و دارد.

باید توجه داشت که روضه خوانی و ذکر مصیبت، کمک حائز اهمیتی به تثبیت مذهب شیعه، زنده نگه داشتن مصیبت هایی که بر ائمه اطهار (علیه السلام) گذشت و گسترش اسلام در سراسر جهان داشته است که امروزه نتایج آن را در نقاط مختلف دنیا شاهد هستیم. البته موضوع تنها به زنده نگه داشتن مصیبت ها ختم نمی شود چرا که همین مجالس روضه خوانی و هیئت ها یکی از مراکز اصلی و کانون انسان سازی، نزدیکی به اهل بیت (علیه السلام)، افزایش دامنه شیعه پروری و ... محسوب می شوند.

گریه بر ائمه اطهار (علیه السلام) موجب افسردگی است؟

مدتی است که خبرها و سخنانی با مضمون ایجاد افسردگی بعد از عزاداری بر ائمه اطهار (علیه السلام) فضای جامعه را ملتهب کرده است. در این راستا باید متذکر شویم که نمی توان هر گونه غمخواری و گریه کردن را همراه با بار منفی برای جسم و روح آدمی قلمداد کرد مگر آن که فرد را به حالاتی برساند که بیمار گونه هستند همچون؛ خدشه دار شدن سلامت جسمی، تمایل به گوشه نشینی و انزوا گزینی، گرایش به گناه، احساس پوچی کردن، رغبت به خودکشی و... . این در حالی است که جامعه شناسان و کارشناسان مذهبی اذعان دارند که عزاداری بر شهدا و امامان به ویژه ابا عبد الله حسین (علیه السلام)، نه تنها این علائم را به همراه نداشته، بلکه احساس تمایل به دوری از گناه، رهایی از بار و فشار روحی و روانی، شوق در جمع قرار گرفتن و رفع فشارهای هیجانی را نیز به همراه دارد.

رهبر معظم انقلاب اسلامی همواره بر زنده نگه داشتن یاد شهدا و برپایی مراسم سوگواری بر ائمه اطهار (علیه السلام) تاکید داشته و متذکر می شوند که یادآوری واقعه کربلا، احیای صفات فداکارانه و از خودگذشتی در جوامع است تا جایی که امروزه مشاهده می کنیم که واگویی حوادث و رویدادهای این واقعه تاریخی به ویژه از جان و مال و فرزند گذشتن امام حسین (علیه السلام) و یارانشان، در سراسر جهان با واکنش های خاصی همراه است که همچون الگویی مسلمانان و غیر مسلمانان را به خود جلب کرده و بشریت را دچار تحولات شگرفی کرده است و هر ساله در سراسر جهان شاهد مسلمان شدن عده ای در ایام محرم و صفر و به عشق امام حسین (علیه السلام) هستیم.

در این میان باید توجه داشت که که بنا به روایات دینی عزاداری بر اهل بیت (علیه السلام) فواید و مزایای معنوی بسیاری دارد که مهم ترین آن ها به شرح زیر است:
- استجابت دعا
- بخشش گناهان
- احیا و گسترش تشیع
- تقویت بنیه های اعتقادی و دینی
- نزدیکی به خدا و اهل بیت (علیه السلام)
- احیای روحیه مبارزه با ظالم و دفاع از مظلوم

پی‌نوشت:
1- تاریخچه روضه خوانی در ایران، خبرگزاری تسنیم
2- نگاهی به تاریخچه روضه خوانی، خبرآنلاین
3- ضرورت و اهمیت عزاداری برای امام حسین(ع)، مشرق نیوز
4- اهمیت و فلسفه عزاداری امام حسین(ع) چیست؟، اسلام کوئست
5- جایگاه روضه خوان اهل بیت(ع) از نگاه بزرگان دین، باشگاه خبرنگاران جوان
6- فلسفه عزاداری، پرسمان دانشگاهیان