مغز یک موضع خاص برای حافظه ندارد. در حقیقت، انواع مختلفی از حافظه ها در مواضع مختلف مغز و به وسیله مغز ذخیره شده اند. شما می توانید بوها، مزه ها، هیجانها، آهنگها، وقایع و اینکه مادرتان چگونه به نظر می رسد، را به خاطر بسپارید. اینها فقط میزان کمی از انواع اطلاعات ذخیره شده در مغزتان است. هرگاه اطلاعاتی ذخیره شود، بخشی از حافظه ما می شود. زمانی که کودکانی مانند کودک در به خاطر آوردن گفته های بقیه افراد مشکل دارند، به این دلیل نیست که آن کلمات را نمی توانند بشنوند یا پیام را بفهمند، بلکه به این دلیل است که مغز آنها به حد کافی نمی تواند کلمات طولانی را نگهداری کند، تا حسی از پیغام ایجاد شود. کلمه «شنیدار» به روشی که ما به صداها و کلمات گوش می دهیم و آنها را تفسیر می کنیم، اطلاق می شود. کودک نقصی در حافظه شنیداری دارد. این، نوع رایجی از اختلالهای شنیداری است که می تواند روی توانایی کودک برای موفقیت در مدرسه اثر جدی داشته باشد. که باعث ایجاد ناکامی های بسیاری برای والدین می شود؟
حافظه شنیداری در کودک از نوزادی تحول می یابد. آن یک فرایند تدریجی است که نیازمند فهم شنیداری سالم و بی عیب، دامنه توجه و یاد آوری در طول یک روز خاص می باشد. فعالیتهای ساده ای مانند گوش کردن به داستانهایی که بلند خوانده می شوند، صحبت کردن با پدر و مادر، گوش دادن به آهنگها و ریتمها، به کودک کمک می کند تا مهارتهای شنیداری خود را متحول سازد. اگرچه، حتی با بهترین شنوایی و تحریک، یک کودک ممکن است به دلایل بسیاری دچار مشکل حافظه شنیداری شود.کودکی که تنها مشکل او ضعیف بودن حافظه شنیداری است، اگر در موقع مناسب و به درستی دستورالعمل ارائه شود و اگر دستورالعمل ها را چندبار و بدون توضیح اضافی تکرار کنید، به راحتی آنها را می فهمد.اگر کودک در توجه کردن به گفته ها مشکل دارد و به راحتی گیج می شود، به خاطر آوردن اطلاعات کلامی برایش سخت تر است. بنابراین، مشکل دامنه توجه، باعث ایجاد مشکل در حافظه شنیداری می شود. درمان دارویی کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه ممکن است با کمک به افزایش دامنه توجه و طولانی شدن تمرکز، موجب اصلاح مهارتهای حافظه شنیداری گردد.
مشکل حافظه شنیداری اغلب تا زمانی که کودک به مدرسه نرفته یا از طریق ارزیاب گفتار و زبان برای سایر مشکلات نظیر تأخیر گفتار یا ضعف زبانی مورد ارزیابی قرار نگرفته است، مشخص نمی شود. برخلاف مشکلات گفتاری، اختلالهای شنیداری اغلب آن نوع نقایصی نیستند که اگر به آنها توجه نکنید، شما را به دردسر بیندازند. به سادگی می توان فرض کرد کودک از پدر و مادرش یا معلمش اطاعت نمی کند یا به آنها توجه ندارد. برای اینکه به شما نشان دهم داشتن یک مشکل در حافظه شنیداری چیست، این دستورالعمل ها را با سرعت و بلند بخوانید: بالای یک در سبز، یک گل بزرگ قرمز و بنفش بکشید؛ اما اول زیر کلماتی را که یک «پ» یا یک «ف» دارند، خط بکشید. در مرحله دوم در گوشه مثلث بزرگ سمت راست دایره آبی را رسم کنید. حالا چشمهایتان را ببندید. چه مقدار از آنچه را گفته شد می توانید به خاطر آورید؟ آیا آنچه را گفته شد، دقیقا به خاطر آوردید؟
شما تصادفأ چیزهایی را در مورد بعضی شکلها و گلها به خاطر می آورید که ممکن است حرف «پ» باشد. اما اگر مانند اکثر مردم باشید، این اطلاعات در ذهن شما ذخیره نمی شود. خواندن اطلاعات به شما اجازه می دهد تا کلمات را ببینید. هنگامی که یک کودک فقط چیزی را می شنود، کلمات در هوا معلق می مانند و حتی یک کلمه نوشته شده نیز برای به خاطر آوردن وجود ندارد. هنگامی که در حال خواندن آن دستورالعمل ها هستید، مطمئنا هرکدام را به درستی می فهمید، درست است؟ اما اگر آنها به طور کلامی و به سرعت گفته شوند، مغز شما نمی تواند آنها را نگه دارد. در مورد یک کودک با مشکل حافظه شنیداری نیز چنین اتفاقی رخ می دهد. تنها مقدار کمی اطلاعات کلامی لازم است تا چنین تأثیر گیج کننده ای داشته باشد. کودکان مبتلا به ناتواناییهای یادگیری: دامنه توجه کوتاه و مشکلات زبانی و گفتار و انواع دیگر مشکلات شنیداری، اغلب نقایص حافظه شنیداری دارند. این مشکل می تواند با استفاده از هر آزمونی توسط روان شناس، متخصص ناتواناییهای یادگیری، شنوایی شناس یا آسیب شناس گفتار و زبان، اجرا و تشخیص داده شود. یک روش ویژه برای آزمایش یک مشکل حافظه شنیداری این است که یک جمله بگویید و از کودک بخواهید آن را تکرار کند. هنگامی که جمله ها طولانی تر می شود، کودک نه تنها در به خاطر آوردن دقیق کلمات مشکل دارد، بلکه ممکن است کل آن را فراموش کرده باشد.
روش دیگر برای آزمایش حافظه شنیداری این است که از کودک بخواهید نسبت به دستورالعمل ها، پاسخ دهد (درحالی که جمله ها طولانی و طولانی تر می شوند). کودکی که تنها مشکل او ضعیف بودن حافظه شنیداری است، اگر در موقع مناسب و به درستی دستورالعمل ارائه شود و اگر دستورالعمل ها را چندبار و بدون توضیح اضافی تکرار کنید، به راحتی آنها را می فهمد. با وجود این، اگر یک بار و یا به سرعت آنها را بگویید، کودک ممکن است قسمتی از آنها را درک کند، و یا فقط بگوید: «من فراموش کردم چکار کنم». برای کودکان پیش دبستانی، تأخیر حافظه شنیداری نیز یک شاهد است. هنگامی که می گویید تکرار کند «زیر میز» و او فقط تکرار می کند «میز». کودکی که به تأخیر در حافظه شنیداری مبتلا است، ممکن است در یادگرفتن صحبت با جمله های کامل و با به کار بردن کلمات جدید، دچار مشکل شود، چون نمی تواند کلمات گفته شده را به خاطر آورد. کودکی که دستورالعمل ها را نمی فهمد یا کسی که با وجود چند بار تکرار گیج می شود، مشکلات پردازشگری شنیداری یا زبانی دارد، که در این فصل در ادامه مورد بحث قرار می گیرد.
منبع: مشکلات گفتاری، زبانی و شنیداری کودکان، پاتریسا هاماگوچی، نادر باقری،علی غنایی، چاپ اول، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد 1390
