امام رضا (ع): پیامبر (ص) پیوسته گشاده رو و آسان گیر و نرم خو بود.ازخشکی و درشتی و فریادزنی و بدگویی و عیب جویی و شوخی زیاد و ستایش گری به دور بود.[1]
اخلاق خدایی سرشت های انسانی پیامبر ویژه ی خود اوست و انسان برتر و آرمانی را به تصویرمی کشد و هر یک درس آموز همه ی انسانهاست، که آنها را تا حد امکان در خویش پدید آورند، و خود را بدان ها خویگر سازند و اگر به تمام و کمال امکان نداشته باشد، مرتبه ای از آنها را در خویش نهادینه کنند.
سرشت هایی که در این بخش از روایت امام رضا (ع) برای پیامبر بر شمرده است، همه چون مشعلی در زندگی اجتماعی می درخشد، به ویژه در این دوران که جامعه ی بشری دچار سقوط معنویت و اخلاق گشته است و راستی و درستی و نوع دوستی و حق شناسی و پیمانداری کمتر دیده می شود.
این سرشت ها بدین گونه است:
1-خوشرویی با همگان
2-آسان گیری ونرمی با یاران
3-بیگانگی با خشونت و درشتی
4-دوری از فریاد زنی و درشت گویی
5-پرهیزاز ناهنجاری های گفتاری
6-دوری از نکوهش گری وعیب جویی
7-کنار نهادن هرگونه ستایشگری و چاپلوسی
این خوی ها وسرشت های خدایی ودر مرز والای انسانیت است، که اگر سایه روشنی از آنها در روابط اجتماعی به کار گرفته شود و مردمان به مرتبه ی اندکی از آنها عمل کنند، جامعه ی بشری بهشت برین می شود وهمگرایی ها وهمکاری ها بی مانند می گردد،و کینه توزی ها و دشمن کامی ها یکسره رخت برمی بندد.
این اخلاق همان چارچوب های کلی اخلاق اسلامی است، که پیامبر برای تکامل آنها آمده و فرموده است:
بی گمان من برانگیخته شدم (و رسالت یافتم) تا اخلاق انسانی (و الهی) را به کمال برسانم.[2]
پیامبر خود درعمل تندیس راستین این اخلاق و سرشتهاست، وهمواره در پیام رسانی خود آنها را آموزش داد.
پیامبر(ص): بابرادرت دیدارکن باگشاده رویی.[3]
پیامبر همواره با مردم اینگونه بود. قرآن مجید این سرشت پیامبر را بدین گونه بازگو می کند:«پس به برکت رحمت الهی با آنان نرمخویی ورزیدی....[4]»
پیامبرهرگز ناسزا نمی گفت وهیچ گاه حرف زشتی از او شنیده نشد و هیچ گاه زبان به عیب گیری وسرزنش گری نمی گشود، و در آموزش ها به مردم می گفت:اگر کمی و کاستی وعیبی درکسی دیدید دیده برهم نهید و زبان به نکوهش نگشایید.
پیامبر(ص): عیب های مومنان را جستجو مکنید زیرا هرکس در جستجوی عیب های مومنان باشد، خداوند عیب های او را دنبال کند و هر که خدای بزرگ عیب هایش را جستجو کند، او را رسوا سازد گر چه درون خانه اش باشد.[5]
پیامبر همواره از شوخی بی جا دوری می کرد، و دیگران را نیز بدین تشویق می نمود.از ستایشگری های بیجا وچرب زبانی و چاپلوسی دوری می گزید و با رفتار خود دیگران را نیز تربیت می کرد.
ستایشگری های بیجا و بیش از اندازه بویژه در برابر مراکز قدرت و زمامداران خود سر،از زمینه های فساد و تباهی آنان است، که خود باور و خود پسندبار آیند و از نقد و خرده گیری برآشوبند وهمواره در اشتباهکاری بمانند.
امام علی(ع): به پرهیزکاران و راستگویان بپیوند و از آنان بخواه که تو را فراوان نستایند و به باطلی که انجام ندادی تو را تشویق نکنند، زیرا که ستایش زیاد مایه ی خودپسندی گردد و آدمی را به سرکشی وادار سازد...[6]
پی نوشت:
[1] عیون اخبارالرضا«ع»1/318
[2] بحار16/210
[3] کافی2/103
[4] سوره آل عمران3/159
[5] ثواب الاعمال2/288
[6] الحیاه11/802
[7] نهج البلاغه/999
منبع: حوزه نت
