انتظار ظهور و دیدگاه های مختلف
نويسنده:حسن علي محمودی
اين ايده و انديشه داراي يك عنصر خوشبيني نسبت به آيندة بشر و جريان كلي نظام طبيعت مي‌باشد؛ در مقابل آنانيكه آيندة بشر را مبهم و تاريك مي‌بينند و در واقع به نظام كلي طبيعت بدبيني نشان مي‌دهند كه طبق چنين باور داشت آينده بشر تاريك، ظلماني و ابتر است.
خوشبختانه نظر خوشبيني و اميد واري به آيندة جامعه بشريت در زبان روايات اسلامي «انتظار فرج» خوانده شده و آن را عبادت افضل و جهاد افضل قلمداد نموده است.
اكنون اين انديشه و عقيده از ديدگاه فرق اسلامي و اديان ديگر خاطر نشان مي‌گردد.
پيروان مكتب اهلبيت عصمت و طهارت طبق بشارت هاي قرآني و روائي معتقدند كه روزي به اذن پروردگار متعال حجة بن حسن العسكري(عج) ظهور خواهد كرد و دنياي پر از ظلم و جور را به عدل و صلح و دادگستري تبديل خواهد نمود. از اين رو انتظار چنين روزي را دارند و به اين انتظار ارج مي‌نهند و افتخار مي‌كنند و آن را عبادت و جهاد و بلكه بهترين عبادت و جهاد مي‌شمارند؛ زيرا پيامبر بزرگوار اسلام در اين راستا فرموده است:
«افضل جهاد امّتي انتظار الفرج»(1)
بالاترين جهاد امت من انتظار فرج است.
اين موضوع در آيات و روايات فراوان بيان شده است كه ذيلاً به بخشي از آن ها آشنا مي‌شويم:
«و قاتلوهم حتي لا تكون فتنة و يكون الدين كلّه لله»(2) با كافران جهاد كنيد تا در زمين فتنه و فساد نماند و آئين همه دين خدا گردد.
«هو الذي ارسل رسوله بالهدي و دين الحق ليظهره علي الدين كله»(3)؛ اوست خدايي كه رسول خود را با دين حق به هدايت خلق فرستاد تا بر همه اديان عالم او را تسلط و برتري دهد.
اين موضوع در آيات توبه/ 32. صف/ 8. انفال/ 7. اسراء/ 81. انبياء/ 105. نور/ 55 و غافر 51 و آيه هاي ديگر قرآن نيز آمده است.
1ـ پيامبر اسلام(ص) فرمود: لولم‌يبق من الدنيا الاّ يوم، لطول الله ذلك اليوم ، حتي يبعث رجلاً [صالحاً] من اهلبيتي لمَلأ الارض عدلاً و قسطاً كما ملئت ظلماً و جوراً(4)
اگر هم يكروز از دنيا بيشتر باقي نماند آن روز را خداوند به اندازه‌اي طولاني قرار دهد تا اينكه مرد صالحي را از اهل بيت من بر انگيزد و زمين را از عدل و داد پر كند همان گونه كه از ظلم و جور پر شده است...
2ـ از علي(ع) نقل شده است كه فرمود: «المهدي منّا اهل البيت لصلحه الله في ليلة»(5)؛ مهدي(عج) از ما اهلبيت است امر او را خداوند در يك شب اصلاح نمايد.
خلاصه رواياتي زيادي در كتب شيعه موجود است كه ظهور آن حضرت را قطعي به نظر مي نماياند و اسم آن حضرت و يازده نفر امامان معصوم(ع) را قبل از آن بيان نموده است كه از زبان پيامبر و سائر معصومين(ع) نقل شده است.
اين روايات به چند دسته تقسيم مي‌شود: يكدسته در رابطه به تولد آن حضرت سخن مي‌گويد؛ دسته ديگر از ظهور آن حضرت در آخر الزمان و دسته‌اي از ياران آن مصلح الهي و دسته‌اي علائيم قبل از ظهور را بيان مي‌كند.
به عنوان نمونه به روايت كه ترمذي به طريق صحيح از ابوهريره نقل نموده كه رسول خدا(ص) فرمود؛ اشاره مي‌كنيم.
لولم‌يبق من الدنيا الاّ يوم، لطول الله ذلك اليوم حتّي يلي المهدي(6)؛اگر بيش از يكروز از دنيا باقي نماند خداوند آن روز را به اندازه‌اي طولاني نمايد تا اينكه مهدي بيايد».
بنابر اين ظهور حجت حق و بر پايي حكومت عدل جهاني از نظر مسلمانان اعم از شيعه و سني امر مسلم و انتظار چنين روزي آرزوي قلبي و بر خاسته از ايمان و اعتقاد مسلمين مي‌باشد.
امام صادق(ع) فرمود: زمانيكه قائم ما قيام كند به عدل حكم مي كند در دوران او ظلم و جور از بين مي رود راه‌ها امنيت مي شود،زمين بركاتش را ظاهر مي كند، حق هر كسي به صاحب حق داده مي شود، و از اهل باقي نمي ماند مگر اينكه اظهار اسلام مي كند و ايمان مي‌آورند.
آنچه كه از روايات بدست مي آيد به طور فشرده و خلاصه ويژگي‌هاي جامعه موعود قرار ذيل مي‌باشد:
1ـ حاكميت مطلق قوانين و احكام اسلام
2ـ حاكم خليفة الله امام زمان است.
3ـ عدم امتياز طبقاتي و تبعيضات نژادي
4ـ حذف تجمل گرايي
5ـ امنيت و صلح عمومي
6ـ شكوفايي وضع اقتصادي
7ـ عموميت يكتا پرستي و ايمان اسلامي
8ـ قسط و عدل جهاني(8)
به عبارت ديگر وقتي امام زمان(عج) ظهور نمايد اصول كار هاي او در چهار محور خلاصه مي شود:
1ـ اصلاح اعتقادات مردم ، همه موحد مي‌شوند و اسلام مي‌آورند.
2ـ جهش علمي و عقلاني، يعني سطح فرهنگي مردم بالا مي رود، چنانچه مؤييد اين مطلب حديث ذيل مي‌باشد.
قال الباقر(ع) : اذا قام قائمنا وضع يده علي رؤس العباد فجمع بها عقولهم و كملت بها احكامهم
3ـ عدل و داد، چنانچه در حديث آمده است آن حضرت زمين را پر از عدل و داد مي كند بعد از اينكه از ظلم و جور پر شده است. «يملاء ها قسطاٌ و عدلاٌ كما ملئت ظلماٌ و جوراٌ»(9)
4ـ اصلاح اخلاق،از بين بردن مفاسد اخلاقي و زنده كردن ارزشهاي اسلامي يكي از برنامه‌هاي كاري آن حضرت مي‌باشد، كه اين مطلب از روايات كه فتنة آخر الزمان و مفاسد اجتماعي آن دوره را بيان مي كند به دست مي‌آيد،در اين روايات آمده است كه قبل از ظهور حضرت در جامعه فساد زياد مي شود و فته ها بر پا مي شود.
از مفهوم اين روايات بدست مي‌آيد كه آن حضرت براي از بين بردن مفاسد اخلاقي و اجتماعي قيام مي كند و يكي از برنامه هاي اصلاحي آن در اين زمينه است.
طبق گواهي تاريخ آن حضرت داراي لشكر هاي هستند كه در اين محور هاي چهارگانه به فعاليت مي‌پردازند، چنانچه در دعاي عهد در فراز هاي از اين دعا آمده است كه ما را از اعوان و انصار آن حضرت قرار بده.
اللهم اجعلني من انصاره و اعوانه و الذابين عنه و المسارعين اليه في قضاء حوائجه. بنابر اين، كسي كه مي خواهد از اعوان و انصار آن حضرت و از منتظران واقعي او باشد بايد در يكي از زمنيه ها آمادگي لازم را داشته باشد و اين آمادگي را بدست بياورند ،و با اعمال و رفتارشان زمينه ظهور آن حضرت را آماده سازند؛ چرا كه در عين آن انتظار داشتن و منتظر ماندن بي روح و بي معنا خواهد بود.
/خ
خوشبختانه نظر خوشبيني و اميد واري به آيندة جامعه بشريت در زبان روايات اسلامي «انتظار فرج» خوانده شده و آن را عبادت افضل و جهاد افضل قلمداد نموده است.
اكنون اين انديشه و عقيده از ديدگاه فرق اسلامي و اديان ديگر خاطر نشان مي‌گردد.
انتظار فرج از دیدگاه های مختلف
پيروان مكتب اهلبيت عصمت و طهارت طبق بشارت هاي قرآني و روائي معتقدند كه روزي به اذن پروردگار متعال حجة بن حسن العسكري(عج) ظهور خواهد كرد و دنياي پر از ظلم و جور را به عدل و صلح و دادگستري تبديل خواهد نمود. از اين رو انتظار چنين روزي را دارند و به اين انتظار ارج مي‌نهند و افتخار مي‌كنند و آن را عبادت و جهاد و بلكه بهترين عبادت و جهاد مي‌شمارند؛ زيرا پيامبر بزرگوار اسلام در اين راستا فرموده است:
«افضل جهاد امّتي انتظار الفرج»(1)
بالاترين جهاد امت من انتظار فرج است.
اين موضوع در آيات و روايات فراوان بيان شده است كه ذيلاً به بخشي از آن ها آشنا مي‌شويم:
1ـ بشارت هاي از آيات قرآن
«و قاتلوهم حتي لا تكون فتنة و يكون الدين كلّه لله»(2) با كافران جهاد كنيد تا در زمين فتنه و فساد نماند و آئين همه دين خدا گردد.
«هو الذي ارسل رسوله بالهدي و دين الحق ليظهره علي الدين كله»(3)؛ اوست خدايي كه رسول خود را با دين حق به هدايت خلق فرستاد تا بر همه اديان عالم او را تسلط و برتري دهد.
اين موضوع در آيات توبه/ 32. صف/ 8. انفال/ 7. اسراء/ 81. انبياء/ 105. نور/ 55 و غافر 51 و آيه هاي ديگر قرآن نيز آمده است.
2ـ روایات
1ـ پيامبر اسلام(ص) فرمود: لولم‌يبق من الدنيا الاّ يوم، لطول الله ذلك اليوم ، حتي يبعث رجلاً [صالحاً] من اهلبيتي لمَلأ الارض عدلاً و قسطاً كما ملئت ظلماً و جوراً(4)
اگر هم يكروز از دنيا بيشتر باقي نماند آن روز را خداوند به اندازه‌اي طولاني قرار دهد تا اينكه مرد صالحي را از اهل بيت من بر انگيزد و زمين را از عدل و داد پر كند همان گونه كه از ظلم و جور پر شده است...
2ـ از علي(ع) نقل شده است كه فرمود: «المهدي منّا اهل البيت لصلحه الله في ليلة»(5)؛ مهدي(عج) از ما اهلبيت است امر او را خداوند در يك شب اصلاح نمايد.
خلاصه رواياتي زيادي در كتب شيعه موجود است كه ظهور آن حضرت را قطعي به نظر مي نماياند و اسم آن حضرت و يازده نفر امامان معصوم(ع) را قبل از آن بيان نموده است كه از زبان پيامبر و سائر معصومين(ع) نقل شده است.
اين روايات به چند دسته تقسيم مي‌شود: يكدسته در رابطه به تولد آن حضرت سخن مي‌گويد؛ دسته ديگر از ظهور آن حضرت در آخر الزمان و دسته‌اي از ياران آن مصلح الهي و دسته‌اي علائيم قبل از ظهور را بيان مي‌كند.
روايات اهل سنّت
به عنوان نمونه به روايت كه ترمذي به طريق صحيح از ابوهريره نقل نموده كه رسول خدا(ص) فرمود؛ اشاره مي‌كنيم.
لولم‌يبق من الدنيا الاّ يوم، لطول الله ذلك اليوم حتّي يلي المهدي(6)؛اگر بيش از يكروز از دنيا باقي نماند خداوند آن روز را به اندازه‌اي طولاني نمايد تا اينكه مهدي بيايد».
بنابر اين ظهور حجت حق و بر پايي حكومت عدل جهاني از نظر مسلمانان اعم از شيعه و سني امر مسلم و انتظار چنين روزي آرزوي قلبي و بر خاسته از ايمان و اعتقاد مسلمين مي‌باشد.
3ـ ظهور مهدي موعود از نظر اديان ديگر
ويژگي‌هاي جامعه موعود
امام صادق(ع) فرمود: زمانيكه قائم ما قيام كند به عدل حكم مي كند در دوران او ظلم و جور از بين مي رود راه‌ها امنيت مي شود،زمين بركاتش را ظاهر مي كند، حق هر كسي به صاحب حق داده مي شود، و از اهل باقي نمي ماند مگر اينكه اظهار اسلام مي كند و ايمان مي‌آورند.
آنچه كه از روايات بدست مي آيد به طور فشرده و خلاصه ويژگي‌هاي جامعه موعود قرار ذيل مي‌باشد:
1ـ حاكميت مطلق قوانين و احكام اسلام
2ـ حاكم خليفة الله امام زمان است.
3ـ عدم امتياز طبقاتي و تبعيضات نژادي
4ـ حذف تجمل گرايي
5ـ امنيت و صلح عمومي
6ـ شكوفايي وضع اقتصادي
7ـ عموميت يكتا پرستي و ايمان اسلامي
8ـ قسط و عدل جهاني(8)
به عبارت ديگر وقتي امام زمان(عج) ظهور نمايد اصول كار هاي او در چهار محور خلاصه مي شود:
1ـ اصلاح اعتقادات مردم ، همه موحد مي‌شوند و اسلام مي‌آورند.
2ـ جهش علمي و عقلاني، يعني سطح فرهنگي مردم بالا مي رود، چنانچه مؤييد اين مطلب حديث ذيل مي‌باشد.
قال الباقر(ع) : اذا قام قائمنا وضع يده علي رؤس العباد فجمع بها عقولهم و كملت بها احكامهم
3ـ عدل و داد، چنانچه در حديث آمده است آن حضرت زمين را پر از عدل و داد مي كند بعد از اينكه از ظلم و جور پر شده است. «يملاء ها قسطاٌ و عدلاٌ كما ملئت ظلماٌ و جوراٌ»(9)
4ـ اصلاح اخلاق،از بين بردن مفاسد اخلاقي و زنده كردن ارزشهاي اسلامي يكي از برنامه‌هاي كاري آن حضرت مي‌باشد، كه اين مطلب از روايات كه فتنة آخر الزمان و مفاسد اجتماعي آن دوره را بيان مي كند به دست مي‌آيد،در اين روايات آمده است كه قبل از ظهور حضرت در جامعه فساد زياد مي شود و فته ها بر پا مي شود.
از مفهوم اين روايات بدست مي‌آيد كه آن حضرت براي از بين بردن مفاسد اخلاقي و اجتماعي قيام مي كند و يكي از برنامه هاي اصلاحي آن در اين زمينه است.
طبق گواهي تاريخ آن حضرت داراي لشكر هاي هستند كه در اين محور هاي چهارگانه به فعاليت مي‌پردازند، چنانچه در دعاي عهد در فراز هاي از اين دعا آمده است كه ما را از اعوان و انصار آن حضرت قرار بده.
اللهم اجعلني من انصاره و اعوانه و الذابين عنه و المسارعين اليه في قضاء حوائجه. بنابر اين، كسي كه مي خواهد از اعوان و انصار آن حضرت و از منتظران واقعي او باشد بايد در يكي از زمنيه ها آمادگي لازم را داشته باشد و اين آمادگي را بدست بياورند ،و با اعمال و رفتارشان زمينه ظهور آن حضرت را آماده سازند؛ چرا كه در عين آن انتظار داشتن و منتظر ماندن بي روح و بي معنا خواهد بود.
پی نوشت :
1ـ تحف العقول، ص33
2ـ انفال/39.
3ـ توبه/ 33 و فتح/21.
4ـ به نقل ا زتفسير نمونه، ج13، ص519.
5ـ به نقل از امامت و مهدويت، ص89.
6ـ صحيح ترمذي،ص90، باب2، ص5،به نقل از امامت و مهدويت، ج3.
7ـ بحار الانوار،ج52، ص338.
8ـ امامت و مهدويت ، ج3
9ـ الكبير، طبرانی، ص92، باب2، ص11.
/خ
