ارزش های اخلاقی چگونه بر کودکان تاثیر می گذارد؟
آموزش ارزشهای اخلاقی به کودکان کمک می‌کند تا شخصیت قوی و تاثیرگذاری پیدا کنند که احتمال گمراه شدن آنها را کاهش می‌دهد. کودکانی که ارزشهای اخلاقی را از سن پایین یاد می‌گیرند، وقتی به ۵ یا ۶ سالگی می‌رسند، تفاوت درست و نادرست را تشخیص می‌دهند. همین موضوع بر درک آنها از جهان و جامعه اطراف تاثیر می‌گذارد و باعث می‌شود در بزرگسالی رفتار درستی از خود نشان دهند.1طبق دیدگاه روانشناسان در زمینه رشد اخلاقی، قضاوت اخلاقی کودکان بستگی به سن و رشد شناختی آن ها دارد. قضاوت اخلاقی کودکان تا پیش از 10 سالگی بیشتر بر مبنای اجتناب از مجازات و کسب پاداش می باشد. به این معنا که کودکان از اصول اخلاقی پیروی می کنند که در ازای آن پاداش بگیرند و از رفتارهایی دوری می کنند که بدانند پیامد آن تنبیه است.
با این حال نباید در تنبیه کودکان یا پاداش و تشویق کودکان زیاده روی کرد. بلکه برای آن که بتوانید کودکی مودب و خوب تربیت کنید، باید از روش های صحیح فرزندپروری آگاهی داشته باشید.2
روش های آموزش اخلاق به کودکان چیست؟
شاید برای بسیاری از پدر و مادرها عجیب باشد که بخواهند ارزش ها و برخی اصول اخلاقی را به کودکان خردسال خود آموزش دهند. اما باید بدانید آموزش اخلاق به کودکان از همان دوران کودکی به آن ها کمک می کند تا در بزرگسالی، زندگی سالم تر و شاداب تری داشته باشند.همچنین کودکان با اخلاق در زمان تجربه بحران نوجوانی، کمتر به سمت انحرافات کشیده می شوند. در ادامه به برخی از روش های آموزش اخلاق به کودکان اشاره خواهیم کرد.
1- کودکان رفتار شما را تقلید می کنند
کودکان شما را الگو قرار می دهند و از رفتار و طرز صحبت شما تقلید می کنند. بنابراین بدون اینکه چیزی به او بگویید رفتار خوبی با دیگران داشته باشید مثلا می توانید از کلمات محبت آمیز استفاده کنید. کودکان آن طوری که شما می خواهید رفتار نمی کنند، بلکه آن چیزی که از شما می بیند خواهند شد.2- کودکان را به راستگویی تشویق کنید
آموزش صداقت به کودکان انتقال یکی از اصول اخلاقی مهم می باشد. شما کودک را به هر چیزی که تشویق کنید او آن را خوشایند و مخالف آن را نامطلوب می داند. برای مثال هنگامی که کودکان را به راستگویی تشویق می کنید، او از دروغگویی و افراد دروغگو بیزار می شود.3- آموزش اخلاق به کودکان حتی با شکرگزاری از نعمت ها
به کودکان یاد بدهید در قبال نعمت‌هایی که خداوند به آنها داده شکرگزار باشند. شکرگزاری باعث زیاد شدن نعمت ها می شود. برای آموزش شکرگذاری فهرستی تهیه کنید و و به کودکان بگویید در این فهرست نعمت‌هایی که خداوند به آنها داده را بنویسند و هر روز شکر آنها را به جا آورند، داشتن خانواده خوب و دوستان صمیمی را برای او مثال بزنید.4- زندگی شاد همراه با نگرشی مثبت
برای آن فرزندان تان زندگی شادی داشته باشند، می توانید به آن ها مثبت اندیشی را بیاموزید. نگاه به نیمه پر لیوان با والدینی که خودشان اینگونه هستند و به فرزندانشان این نگرش را می آموزند، شروع می شود. والدین می توانند به کودک آموزش دهد که با استفاده از جملات مثبت در طی روز افکار مثبت را فرا بخوانند و از منفی بافی رهایی یابند.5- منحصر به فرد بودن هر فرد
هر شخصی افکار و باورهای خودش را در ذهن دارد و می‌تواند طبق باورهایش منحصر به فرد باشد. هیچ کس در دنیا شبیه هم نیست. با استفاده از این عنوان به کودک آموزش دهید که استعداد و توانایی هر شخصی متفاوت است پس نباید خودش را با کسی حتی خواهر و برادرش مقایسه کند.اگر کودک تان خودش را با دیگری مقایسه کرد، سعی نکنید با بی اهمیت جلوه داده و یا کوچک کردن دیگری به احساس خوب دهید، بلکه مثلا می توانید او را با دیروز و امروز خودش مقایسه کنید و یا به آن چه که خواسته قلبی اوست بپردازید.
6- اشتباهات دیگران را ببخشند
هر فردی در طول زندگی اشتباهاتی می کند که شاید به دیگران صدمه بزند. والدین می توانند از همان دوره کودکی بخشش را به آنها بیاموزند تا در بزرگسالی انسان بهتری شوند. درحقیقت بخشیدن دیگران از فشار روانی کم می کند و به آرامش کودک اضافه می شود.2چه کنیم تا الگوهای مناسبی برای تاثیرگذاری و درونی کردن اخلاق باشیم؟
روان شناسان سه نوع ویژگی را برای الگوهای موثر و موفق ذکر می کنند.1- صمیمیت
پدران و مادرانی که گرم و عاطفی هستند و ابراز عواطف دارند و با هیجانات فرزندشان همراهند بیشتر می توانند تاثیرگذار باشند.2- تطابق رفتار با گفتار
زمانی فرزندان ما به گفتارها و اوامر و نواهی ما عمل می کنند که با رفتار ما منطبق باشد. در غیر این صورت آنها مسیری را انتخاب می کنند که آسان تر است و آن سرمشق گیری از اعمال و رفتارهای والدین است .3- شایستگی
کودکان کسی را برای الگوگیری انتخاب می کنند که شایستگی داشته و تاثیرگذارتر باشد. به همین دلیل در خانواده هایی که والدین از اقتدار لازم (نه دیکتاتور) برخوردارند نیازها را درک می کنند مهربان هستند اما با قاطعیت رفتار می کنن، فرزندان راحت تر یاد می گیرند وقدرت پذیرش بیشتری دارند. اما فرزندان در خانواده های دیکتاتور و یا سهل گیر بیشتر به همسالان با الگوهای تربیتی متفاوت روی می آورند.3روش های ساده برای آموزش ارزش های اخلاقی به کودکان چیست؟
تعریف کردن داستان‌های اخلاقی، آموزنده و مذهبی برای کودکان از سن پایین و همچنین، سؤال کردن از آنها درباره نکات آموزنده داستان‌ها یکی از بهترین راه‌های آموزش ارزشهای اخلاقی به کودکان است.از آنجا که کودکان در تمام طول روز به والدین توجه می‌کنند، لازم است هنگام برخورد با دیگران محترمانه، مؤدب و درست برخورد کنید. به این ترتیب، کودکان یاد می‌گیرند به دیگران احترام بگذارند و زیبایی روابط اجتماعی را نیز درک کنند.
در دنیای امروز نمی‌توان تاثیر رسانه‌ها بر کودکان را نادیده گرفت. درباره موضوعات مختلفی که در تلویزیون می‌بینید، با آنها صحبت کنید و برایشان توضیح دهید کدام موارد اخلاقی و کدام‌یک غیراخلاقی است. اطمینان حاصل کنید که نسبت به جهان اطرافشان حساسیت دارند، اما نباید آنها را از خشونت‌های جامعه بترسانید.
با کمک کردن به افراد نیازمند، می‌توانید حس شفقت و انسان‌دوستی را به کودکان آموزش دهید. فرصت‌هایی ایجاد کنید تا کودکان بتوانند به دیگران کمک کنند. به این منظور می‌توانید در انجمن‌های خیریه شرکت کنید، درباره آنها به کودک توضیح دهید و کودکان را تشویق کنید در این انجمن‌های خیریه فعالیت کنند.
با کودکان درباره الگوهای زندگی‌تان صحبت کنید و بگویید آنها چه خصوصیات خوبی داشتند که به الگوی زندگی شما تبدیل شدند. این امر، به طور ناخودآگاه، به ایجاد ارزشهای اخلاقی در کودک کمک می‌کند. به طور واضح و ساده درباره رفتار مهربانانه با کودک صحبت کنید و به او توضیح دهید چرا اهمیت دادن و مراقبت از دیگران صفت اخلاقی پسندیده‌ای محسوب می‌شود.
زمان‌های باکیفیتی را با کودک سپری کنید؛ این موضوع تاثیر زیادی در مراحل رشد کودک دارد. به این ترتیب، کودک متوجه خواهد شد شما به او اهمیت می‌دهید؛ این موضوع باعث اهمیت متقابل آنها به شما و دیگران خواهد شد.
به نظرات و ادراکات کودک از دنیای اطراف و اتفاقاتی که پیرامون او رخ می‌دهد به‌خوبی گوش دهید و اگر دریافت آنها از اتفاقی اشتباه است، به او توضیح دهید و او را اصلاح کنید.
گوش دادن به حرف‌های کودکان و اهمیت دادن به نظرات آنها، ضمن آموزش ارزشهای اخلاقی، باعث تقویت اعتماد به نفس در آنها خواهد شد.
کودکان مشاهده‌کنندگان دقیقی‌اند، آنها می‌بینند و یاد می‌گیرند. اگر الگوی مناسبی برای آنها باشید، می‌توانید گنجینه ارزشمند ارزشهای اخلاقی را به آنها منتقل کنید و همین‌طور، آنها هم به نسل بعد منتقل کنند.
به این ترتیب، در آینده، جامعه‌ای خواهید داشت که همه اعضای آن به ارزشهای اخلاقی پایبندند و در سختی‌ها به یکدیگر کمک می‌کنند.1
پینوشتها
1.www.koodaket.com
2.www.honarehzendegi.com
3.www.tebyan.net
