وقتی مفاصل انگشتان دست درد می کنند

در بیش‌تر موارد درد انگشتان عارضه‌ای جدی نیست و خود به خود برطرف خواهد شد. ولی با این همه اگر فرد بدون علت و به صورت غیر منتظره به این مشکل مبتلا شود، این عارضه‌ی دردناک می‌تواند نشانه‌ای از دیگر عارضه‌ها و مشکلات پزشکی فرد باشد.

دست ها اصلی ترین راه برقراری ارتباط با محیط هستند. احساس درد در مفاصل انگشتان دست، انجام کارهای روزمره را سخت می کند و روی کیفیت زندگی تاثیر می گذارد. اغلب آرتریت باعث آسیب مفاصل و درد در انگشتان می شود. این حالت به مرور زمان بدتر می شود، اما آسیب بیشتر مفصل را می توان با ایجاد تغییر در فعالیت بدنی و ورزش، آهسته و یا متوقف کرد.

دو نوع اصلی آرتریت روی انگشتان تاثیر می گذارند: استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید. هر دو به مفصل ها آسیب می رسانند، اما علت نهفته ی هر یک متفاوت است.

استئوآرتریت در غضروف بین انگشتان رخ می دهد. در نهایت استخوان ها به همدیگر سایش پیدا می کنند و درد شدید و کاهش تحرک به وجود می آید.

آرتریت روماتوئید نوعی اختلال خود ایمنی است که در آن بدن به اشتباه به بافت های سالم مفصل حمله ور می شود. التهاب مفصل که به وجود می آید باعث درد می شود و بافت ها را از بین می برد.

استئوآرتریت و روماتوئید آرتریت تقریبا در هر مفصلی بروز می کنند، اما هر دو اختلال اغلب روی انگشتان تاثیر می گذارند.

مهم ترین اقدامات درمانی برای آرتروز مفاصل انگشتان دست عبارتند از:

- کاهش فعالیت های بدنی که موجب درد می شود
- یاد گرفتن راه های درست انجام کارها با دست، طوری که فشار زیادی به انگشتان وارد نشود
- استفاده از داروهای مسکن
- گرم کردن موضع درد
- بریس انگشت
- نرمش های کششی

علت درد انگشتان دست

1-جراحات دست

جراحت و آسیب دست یکی از شایع‌ترین و بیش‌ترین دلایل درد انگشتان دست است. آسیب‌های دست می‌تواند باعث ایجاد بریدگی‌های عمیق در انگشتان، احساس سوزش، شکستگی استخوان انگشتان دست و یا حتی آسیب بافتی و ماهیچه‌ای انگشتان شود.

آسیب‌های دست معمول که باعث این درد می‌شوند عبارتند از:

* شکستگی انگشت: این مشکل معمولاً در هنگام حمل وسایل سنگین و یا در زمان انجام فعالیت‌های ورزشی رخ می‌دهد.
* بریدگی‌ها
* شکستگی ناخن‌های انگشتان دست

2-شرایط پزشکی

دیگر عارضه‌های پزشکی که عصب‌ها، ماهیچه‌ها و یا استخوان‌ها را درگیر می‌کنند هم می‌توانند باعث درد انگشتان شوند.

برای مثال در بیماری آرتروز (osteoarthritis (OA)) که یک بیماری تخریبی پیش‌رونده در غضروف مفاصل است، به علت تخریب غضروف‌ها، استخوان‌ها به هم ساییده شده و باعث ایجاد درد می‌شوند. آرتروز در دست می‌تواند مفصل پایه‌ی انگشت شست، مفاصل میانی انگشتان و یا حتی نزدیکی ناخن انگشتان را درگیر کند.

دیگر مشکلات پزشکی که باعث درد در انگشتان دست می‌شوند، عبارتند از:

3-روماتیسم مفصلی

روماتیسم مفصلی (rheumatoid arthritis به اختصار (RA)) یک بیماری خود ایمنی است که باعث ایجاد درد در مفاصل و در نهایت آسیب کل بدن می‌شود. آسیب مفصلی ناشی از این بیماری معمولاً در دو سمت بدن اتفاق می‌افتد و این یکی از راه‌هایی است که پزشک می‌تواند آن را تشخیص دهد.

4-پوکی استخوان

پوکی استخوان (osteoporosis) عارضه‌ای است که در آن استخوان‌ها درگیر می‌شوند، در داخل استخوان‌ها به صورت طبیعی فضاهایی خالی وجود دارد، در این بیماری اندازه‌ی این فضاها افزایش پیدا می‌کند و در نهایت استخوان حجم و قدرت خود را از دست می‌دهد

5-دیستروفی ماهیچه‌ای دوشن

دیستروفی ماهیچه‌ای (muscular dystrophy) به گروهی از بیماری‌های ارثی اطلاق می‌شود که به مرور زمان باعث ضعیف شدن و یا آسیب ماهیچه‌ای می‌شوند. این ضعف در نتیجه‌ی نبود پروتئینی مخصوص به نام دیستروفین (dystrophin) رخ می‌دهد، در واقع بدن برای عملکرد درست و کامل ماهیچه‌ها به این پروتئین نیاز دارد.

6-اِم‌اِس یا تصلب بافت چندگانه

اِم‌اِس یا تصلب بافت چندگانه (multiple sclerosis) یک بیماری مزمن است که سیستم عصبی مرکزی را درگیر می‌کند. در این بیماری سیستم ایمنی بدن به بافت محافظ اطراف رشته‌های نورون موسوم به میلین (myelin) حمله کرده و آن را از بین می‌برد و در نهایت مغز به سختی می‌تواند سیگنال‌های هدایتی و حرکتی خود را به سراسر بدن ارسال کند.

7-سندروم تونل کارپال

در سندروم تونل کارپال (carpal tunnel syndrome) به عصب مدیان (median nerve) که از وسط دست می‌گذرد فشار بیش از حد اعمال شده و این عصب تا حدود زیادی فشرده می‌شود. این عصب مسئول ایجاد حس در انگشت شست، انگشت وسط و بخشی از انگشت حلقه است.

این عصب هم‌چنین ماهیچه‌ای که به انگشت شست متصل می‌شود را به حرکت وا می‌دارد. تورم داخلی مچ دست عامل فشار به عصب در سندروم تونل کارپال بوده و باعث بی حسی، ضعف و هم چنین مور مور شدن انگشت شست دست می‌شود.

8-اﺳﮑﻠﺮوز ﺳﯿﺴﺘﻤﯿﮏ

اﺳﮑﻠﺮوز ﺳﯿﺴﺘﻤﯿﮏ (systemic sclerosis) یک نوع بیماری خود ایمنی نادر است که در آن بافت و ظاهر پوست در نتیجه‌ی تولید بیش از حد کلاژن تغییر می‌کند. این عارضه علاوه بر پوست، رگ‌های خونی، ماهیچه‌ها، قلب، سیستم گوارش، ریه‌ها و کلیه‌ها را هم درگیر می‌کند

9-سندرم رینود

سندرم رینود (Raynaud’s phenomenon) یک نوع اختلال اولیه دستگاه گردش خون است که در آن جریان خون به سمت انگشتان دست و پا، گوش و بینی تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند. آب و هوای سرد و یا استرس هیجانی می‌تواند این سندروم را تحریک کند.

10-کورک

کورک (boils) عفونت‌های باکتری فولیکول‌های مو است که بافت‌های اطراف را هم درگیر می‌کند. زمانی که فولیکول مو عفونت می‌کند، ظاهری متورم و قرمز رنگ بر روی پوست پیدا می‌کند. کورک‌ها معمولاً در صورت، گردن، ران و باسن ایجاد می‌شوند.

11-گرهک

گرهک‌ها (nodules) نتیجه‌ی رشد غیر معمول بافتی هستند که معمولا در بافت‌های عمقی‌تر پوست و یا حتی اندام‌های داخلی هم‌چون تیرویید رشد می‌کنند. درصد بالایی از گرهک‌ها خوش خیم هستند.

12-کیست‌ها

کیست‌ها (cyst) کیسه‌هایی با غشای مجزا بوده که درون آن‌ها مایعات، هوا و دیگر مواد وجود دارد و حتی تقسیم سلولی هم در آن اتفاق می‌افتد. کیست در هر جایی از بدن یا زیر پوست رشد می‌کند.

13-تومورها

تومورها (tumors) از تجمع سلول‌های غیر طبیعی به وجود می آیند. در تومورها پروسه‌ی طبیعی جایگزینی سلول‌های نو با سلول‌های پیر بر هم زده می‌شود. سلول‌های تشکیل دهنده‌ی تومور بدون اینکه بدن به آن‌ها نیازی داشته باشد، بزرگ شده و برخلاف سلول‌های پیر عادی هرگز از بین نمی‌روند.

14- گیر افتادگی عصب

گیر افتادگی عصب یا Pinched Nerve در بازو، مچ و یا دست هم می‎تواند عاملی برای درد انگشتان دست باشد.

شناخت انواع درد انگشتان دست

درد در ناحیه‌ی انگشتان دست می‌تواند توام با بی حسی و یا درد زیاد باشد، یا اینکه این عارضه می‌تواند دردی شدید و توام با احساس گرفتگی عضلات باشد. این درد می‌تواند به صورت ناگهانی آغاز شده و سپس از بین برود و یا اینکه توام با تورم باشد.

درد همراه با تورم

شکستگی انگشت همراه با تورم، درد شدید و تغییر رنگ پوست به رنگ‌های آبی و بنفش است. در برخی از موارد استخوان جدا شده و حتی ممکن است از پوست بیرون بزند.

درد در هنگام حرکت و درد ضربان دار

سندروم تونل کارپال و دیگر عارضه‌های پزشکی که عصب و عضله‌ی دست و بازو را درگیر می‌کنند، باعث ایجاد این مشکلات می‌شوند:

* درد ضربان دار در دست و انگشتان
* درد در هنگام حرکت انگشتان و یا چرخاندن مچ دست
* دشواری در هنگام نوشتن و یا تایپ کردن
* لرزش دست

درد شدید در انگشتان دست به علت قطع انگشت

در زمان قطع انگشت، استخوان انگشت یا شست از مفصل خود جدا می‌شود. در این زمان فرد درد بسیار شدید و زیادی را احساس خواهد کرد.

درد در ناحیه‌ی جراحت دیده

بریدگی روی انگشت می‌تواند دردناک باشد. بسته به اینکه بریدگی تا چه اندازه عمیق باشد شدت درد متفاوت بوده و گاهی در اطراف ناحیه‌ی بریدگی هم قرمز رنگ خواهد شد.

درد همراه با رشد کورک یا گرهک

اگر کورک و یا گرهک روی دست رشد کند به همراه درد انگشتان دست احتمالاً این عارضه‌ها هم دیده می‌شوند:

* توده‌های آبدار
* مناطق خشک و سخت بر روی پوست
* توده‌های متحرک در زیر سطح پوست
* توده‌ای که در هنگام لمس کردن دردناک می‌شود

تشخیص درد انگشتان دست

اگر انگشت دست دچار بریدگی شده باشد و یا توده‌ای بر روی آن رشد کرده باشد، پزشک با بررسی ساختار فیزیکی انگشت دست می‌تواند به راحتی عارضه را تشخیص دهد. اگر انگشتان دست دردناک شوند و هیچ نشانه‌‌ی مشخصی وجود نداشته باشد، برای تشخیص بهتر علت درد نیاز به اطلاعات بیش‌تری خواهد بود.

زمانی که فرد به پزشک مراجعه می‌کند، پزشک از او در مورد سابقه‌ی پزشکی، داروهایی که مصرف می‌کند و حتی سابقه‌ی شغلی سوال می‌پرسد. دانستن پاسخ این سوالات به پزشک کمک می‌کند تا آزمایش‌های لازم برای تشخیص درست مشکل را انجام دهد.

آزمایش‌های معمولی که برای تشخیص این عارضه انجام می‌شود، شامل آزمایش خون و تصویربرداری اشعه ایکس هستند.

آزمایش تصویربرداری اشعه ایکس یا رادیولوژی قادر است هرگونه شکستگی و یا هرگونه افزایش حجم غیر عادی در انگشتان دست و یا وجود توده را نشان دهد.

اگر آزمایش تصویر برداری اشعه ایکس قادر به تشخیص مشکل نباشد، پزشک از دیگر روش‌های تصویربرداری و یا آزمایش‌های عصب و عضله استفاده می‌کند.

تست عصب و عضله به پزشک کمک می‌کند تا آسیب‌های وارد شده به عصب را شناسایی کند.

محافظت از مفصل

روش های محافظت از مفصل، درد آرتریت و التهاب به وجود آمده را کاهش می دهد.

استفاده از وسایل با دسته های بلند مثل ابزارهای آشپزی دسته بلند، فشار روی مفصل های انگشت را کاهش می دهد.

می توانید دور مسواک یا خودکار فوم بپیچید تا قطر بیشتری پیدا کند (تصویر کناری).

وسایلی مانند ابزار باز کردن قوطی و قیچی که به طور خودکار درها را باز می کند، درد انگشت را می کاهد و فشار روی مفصل ها را کاهش می دهد.

روی دستگیره های در می توانید ابزارهای مخصوص قرار دهید تا در را با کمک ساعد، نه با استفاده از انگشت ها باز کنید.

گرفتن اشیا با انگشتان می تواند درد التهاب مفصل را افزایش دهد، اما در دست گرفتن اشیا مانند کتاب با کف دست باز، فشار را به مچ و عضله آرنج انتقال می دهد.

ورزش

ورزش و حرکت های آرام تقویتی به طور موقت برای پیشگیری از آسیب دیدگی بیشتر مفصل های انگشتان آرتروزی مفید است. ورزش های انگشت، انعطاف پذیری مفصل را حفظ می کند.

ورزش های شست شامل خم کردن شست تا انتهای انگشت کوچک و لمس کردن شست با نوک هر انگشت است.

انعطاف پذیری مفصل های انگشت را می توان با مشت کردن و سپس باز کردن انگشتان حفظ کرد.

حرکت دادن هر انگشتی، به چپ و سپس راست، سفتی در انتهای بند انگشتان را کاهش می دهد.

فشار دادن آرام اسفنج، به بهبود درد مفصل کمک می کند.

انجام تمامی این ورزش ها باید بدون درد باشد تا آسیب بیشتری به مفصل نرسد.

روش های درمان

توصیه می شود جهت بهبود درد انگشتان دست خود، نکات مراقبتی ذیل را رعایت نمایید:

* در فعالیت های خود تغییراتی ایجاد نمایید و به انگشت های دست خود استراحت بیشتری بدهید. ولی اگر این امکان برای شما وجود ندارد در هر یک ساعت کار به انگشتان خود، یک استراحت ۱۵ دقیقه ای اختصاص دهید.
* از انجام فعالیت هایی که موجب می شود درد و فشار شدیدی به دست ها اعمال شود، پرهیز نمایید.
* انجام درست هر کاری به گونه ای که فشاری به انگشت های دست وارد نشود را آموزش ببینید.
* در صورت لزوم و با مشورت پزشک معالج از داروهای مسکن استفاده نمایید.
* انگشت های خود را گرم نگه دارید.
* استفاده از بریس انگشت
* انجام نرمش های کششی

چنانچه قصد دارید وسیله ای را بردارید که دارای دسته باریکی می باشد، حتماً به قطر آن بیافزایید و بردارید تا حس درد و فشار کمتری به انگشت ها اعمال شود.

بدین صورت می توانید از مفاصل خود محافظت نمایید.

درمان درد انگشتان دست

درد اگر به دلیل بریدگی، خراشیدگی و یا سوختگی باشد، با توجه به نوع و شدت آسیب ممکن است نیاز به داروهای آنتی بیوتیک موضعی و خوراکی و پانسمان باشد.

در موارد خفیف و سطحی معمولاً بدون اینکه نیاز به درمان خاصی باشد، برطرف خواهد شد. تنها کاری که می‌شود در این مرحله انجام داد، این است که به منطقه‌ی مورد نظر زمان بدهیم تا بهبود یابد. اگر درد برای فرد ناخوشایند باشد، فرد می‌تواند از داروهای مسکنی که بدون نیاز به نسخه امکان دسترسی به آن‌ها وجود دارد، استفاده کند.

اگر از طریق هیچ یک از شیوه های فوق بهبودی در انگشتان دست حاصل نشد لازم است، نزد پزشک مراجعه نموده و تحت نظر و درمان وی قرار گرفت. پزشک معمولاً با تزریق داروهای کورتونی جهت رفع این عارضه اقدام می نماید. ولیکن اگر این روش نیز جوابگو نباشد پزشک انجام عمل جراحی را به بیمار پیشنهاد می دهد.

در صورت احتمال بیماری های روماتیسمی،آزمایش های دقیق و درمان متناسب با آن نیاز است.

سه نوع جراحی برای کاهش درد آرتریت انگشتان دست انجام می شود:

1- خشک کردن مفصل : خشک کردن مفصل یا فیوژن Fusion یا آرترودز Arthrodesis به این معنی است که جراح دو استخوان تشکیل دهنده مفصل را به یکدیگر متصل می کند.

با این روش حرکت مفصل بطور کامل از بین می رود، ولی درد بیمار هم از بین می رود.

عمل جراحی خشک کردن مفصل بیشتر در افراد جوان و فعال بکار برده می شود که نیاز دارند تا فعالیت های سنگینی را با دست خود انجام دهند.

2- تعویض مفصل : بعضی جراحان از عمل جراحی تعویض مفصل یا آرتروپلاستی Arthroplasty در درمان آرتریت مفاصل انگشتان دست استفاده می کنند.

این نوع عمل جراحی بیشتر در افراد مسن بکار برده می شود. این افراد فشار زیادی به مفاصل خود وارد نمی کنند و نیاز به پایداری زیادی در مفصل ندارند، ولی در عوض به حرکت مفصل نیازمند هستند.

3- بازسازی مفصل : در نوعی از بازسازی مفصل که به آن Excisional arthroplasty می گویند، پزشک جراح سطوح خراب شده غضروفی را از دو سر استخوان و در محل مفصل خارج کرده و سپس در بین آنها بافت نرمی مانند قسمتی از یک تاندون را قرار می دهد.

این عمل جراحی موجب می شود حرکات مفصل حفظ شده و درد آن هم تا حدود زیادی از بین برود.

از روش بازسازی مفصل؛ بطور شایعی در آرتریت مفصل کارپومتاکارپ شست استفاده می شود.

منبع: سایت دکتردکتر
سایت دکتر سلیمان زاده
سایت تبیان