کمبود ید چیست

ید یک ماده معدنی است که برای ساخته شدن هورمون تیرویید مورد نیاز است. بدن ید درست نمی‌کند و در نتیجه ید مورد نیاز بدن باید از طریق رژیم غذایی تأمین شود. این ماده معدنی در غذاهای مختلفی وجود دارد.

اگر شما به اندازه‌ای کافی در بدن خود ید نداشته باشید، بدن شما نمی‌تواند به اندازه کافی هورمون تیرویید بسازد. در نتیجه کمبود ید می‌تواند سبب بزرگی غده تیرویید شود (که به آن گواتر می‌گویند)، همچنین کمبود ید می‌تواند منجر به کم‌کاری تیرویید شده، و باعث عقب‌ماندگی ذهنی در شیرخواران و بچه‌هایی شود که مادران آنها در دوران حاملگی دچار کمبود ید بوده‌اند.

در ایران این شیوع کمبود ید به وسیله معرفی نمک ید دار کاهش یافته و ریشه کن شده است. با وجود این در بسیاری از کشورهای دنیا ید به مقدار کافی در غذای موجود نیست و کمبود ید هنوز به عنوان یک مشکل بهداشتی مهم در بین جوامع بشری شیوع دارد. تقریباً 40درصد از جمعیت دنیا در معرض خطر کمبود ید هستند.1

علت کمبود ید چیست

از آنجا که بدن قادر به ساختن ید نمی‌باشد.، میزان آن در بدن به میزان مصرفش از طریق مواد غذایی ارتباط دارد. در نتیجه، کمبود ید وقتی به وجود می‌آید که میزان ید موجود در مواد غذایی کافی نباشد. ید به صورت طبیعی در خاک و آب دریا وجود دارد.

میزان در دسترس بودن ید در غذاها، در مناطق مختلف دنیا متفاوت است. مهمترین راههای تأمین ید مورد نیاز بدن، مصرف غذاهای حاوی ید فراوان مانند لبنیات، غذاهای دریایی، گوشت، بعضی از انواع نان‌ها، تخم‌مرغ و همچنین مصرف مولتی‌ویتامین حاوی ید است.1

کمبود ید چه مشکلاتی را به بار می آورد

عدم مصرف کافی منابع غذایی یددار مشکلات بسیاری را در بدن ایجاد می کند . مختل شدن کارکرد سطح ایمنی بدن ، خطر افزایش سقط جنین ، ناهنجاری های مادرزادی، اختلالات حرکتی ، روانی ، لالی ، عقب ماندگی روانی و ذهنی و کرتینیسم در زنان باردار ، گواتر یا بزرگ شدن غده‌ی تیروئید ، جلوگیری از رشد جسمی و مشکلات ناشنوایی از عوارض کمبود ید در بدن انسان است.

همچنین کاهش ضریب هوشی ، خستگی ، خواب آلودگی ، بی حالی ، اضافه وزن ، کمبود هوش ، اختلال عملکرد ذهنی و کم کاری تیروئید یا هیپوتیروئید نیز از دیگر عوارض کمبود این ماده شیمایی در بدن انسان است . وجود ید بیش از حد در بدن نیز می‌تواند مشکلاتی چون هیپرتیروئیدیسم یا پرکاری تیروئید، بیماری خود ایمنی تیروئید و چندین مشکل تیروئیدی را در پی داشته باشد.2

10 علامت کمبود ید در بدن

۱. تورم در گردن

تورم در قسمت جلوی گردن، شایع‌ترین علامت کمبود ید است که به آن گواتر می‌گویند و زمانی روی می‌دهد که غده‌ی تیروئید بسیار بزرگ می‌شود. غده‌ی تیروئید، یک غده‌ی کوچک و پروانه‌ای شکل در جلوی گردن است که با دریافت سیگنالی از هورمون محرک تیروئید (TSH)، هورمون‌های تیروئید تولید می‌کند. وقتی سطح TSH در خون بالا می‌رود، غده‌ی تیروئید از ید برای ساختن هورمون‌های تیروئید استفاده می‌کند. اما اگر بدن شما کمبودید داشته باشد، نمی‌تواند به مقدار کافی از این هورمون تولید کند.

۲. افزایش وزن بی‌دلیل

افزایش وزن بی‌دلیل یکی دیگر از علامت‌های کمبودید است. دلیلش هم این است که بدن، ید کافی برای تولید هورمون‌های تیروئید ندارد. هورمون‌های تیروئید به کنترل سرعت متابولیسم کمک می‌کنند که جزئی از پروسه‌ی تبدیل غذا به انرژی و گرما در بدن است. وقتی سطح هورمون‌های تیروئید بسیار پایین باشد، بدن در زمان استراحت کالری کمتری می‌سوزاند.

۳. ضعف و خستگی

ضعف و خستگی نیز از علامت‌های معمول کمبودید هستند. برخی مطالعات دریافته‌اند تقریباً 80 درصد از آن‌هایی که سطح هورمون تیروئیدشان پایین است، و علت آن نیز کمبودید است، احساس خستگی، بی‌حالی و ضعف می‌کنند.

۴. ریزش مو

هورمون‌های تیروئید به کنترل رشد فولیکول‌های مو کمک می‌کنند. وقتی سطح هورمون تیروئیدتان پایین می‌آید، فولیکول‌های موهایتان روییدن را متوقف می‌کنند و به مرور زمان دچار ریزش مو خواهید شد. به همین دلیل، افرادی که کمبود ید دارند معمولاً دچار ریزش مو نیز می‌شوند. مطالعه‌ای روی 700 نفر دریافت 30 درصد از آن‌هایی که هورمون تیروئیدشان کم است، به ریزش مو مبتلا می‌شوند.

۵. خشکی پوست

خشکی و پوسته‌پوسته شدن پوست مشکلی است که بسیاری از افرادی که کمبود ید دارند دچارش می‌شوند. برخی مطالعات نشان داده‌اند بیش از 77 درصد از افرادی که سطح هورمون تیروئیدشان پایین است، به خشکی پوست دچار هستند.

۶. احساس سردی

احساس سردی یکی از علامت‌های متداول کمبود ید است. برخی مطالعات نشان داده‌اند که بیش از 80 درصد از افرادی که سطح هورمون تیروئیدشان کم است، نسبت به دماهای سرد، حساسیت بیشتری نشان می‌دهند.

از آنجایی که ید برای تولید هورمون‌های تیروئید لازم است، کمبود ید می‌تواند موجب افت سطح این هورمون‌ها شود و با توجه به اینکه هورمون‌های تیروئید، به کنترل سرعت متابولیسم کمک می‌کنند، پایین بودن سطح این هورمون‌ها می‌تواند متابولیسم را کُند کند، و متابولیسم آهسته‌تر، گرمای کمتری تولید می‌کند که باعث احساس سرما در بدن می‌شود.

۷. تغییرات در ضربان قلب

سرعت ضربان قلب شما، معیاری است که تعداد ضربان قلب در دقیقه را اعلام می‌کند. این مقدار می‌تواند تحت تأثیر سطح ید بدنتان باشد. کمبود ید می‌تواند موجب کمتر شدن ضربان قلب نسبت به حالت نرمال شود و زیاد بودن ید در بدن هم می‌تواند موجب افزایش ضربان قلب نسبت به حالت نرمال شود. کمبود ید شدید هم می‌تواند منجر به ضربان قلب غیرعادی شده و احساس ضعف و بی‌حالی و سرگیجه در فرد ایجاد کند و شاید هم باعث غش کردن شود.

۸. مشکل در یادگیری و به خاطر سپردن

کمبود ید می‌تواند توانایی شما را برای یادگیری و به خاطر سپردن مختل کند. مطالعه‌ای که شامل بیش از 1000 بزرگسال می‌شد دریافت آن‌هایی که سطح هورمون تیروئیدشان بالاتر است، عملکرد بهتری در یادگیری و حفظ کردن دارند. هورمون‌های تیروئید به مغزتان کمک می‌کنند رشد کند. به همین علت کمبود ید می‌تواند از رشد مغز بکاهد.

۹. مشکلات دوران بارداری

زنان باردار در معرض کمبود ید هستند. زیرا باید ید کافی مصرف کنند تا هم نیاز خودشان به ید تأمین شود و هم نیاز جنینی که در شکم دارند. افزایش مقدار ید مورد نیاز در دوران شیردهی ادامه پیدا می‌کند چون نوزاد، ید مورد نیاز خود را از طرق شیر مادر دریافت می‌کند.

عدم مصرف ید کافی در دوران بارداری و شیردهی می‌تواند عوارض جانبی برای مادر و نوزاد داشته باشد. مادرها با علائمی چون تیروئید کم‌کار، مثلاً گواتر، ضعف، خستگی و احساس سرما روبرو می‌شوند. کمبود ید برای نوزادان نیز موجب جلوگیری از رشد جسمی و مغزی می‌شود. ضمناً کمبود ید شدید می‌تواند احتمال سقط جنین را افزایش بدهد.

۱۰. پریودهای نامنظم یا سنگین

پریودهای نامنظم و سنگین ممکن است نتیجه‌ی کمبود ید باشند. دلیل این عارضه نیز مانند سایر علائم کمبود ید، پایین بودن سطح هورمون‌های تیروئید در بدن است. 3

منابع ید

منابع خوب ید در رژیم غذایی بسیار کم است. این یکی از دلایل شایع بودن کمبود ید در سراسر جهان است.

میزان مصرف توصیه شده روزانه (RDI) 150 میکروگرم در روز است. این مقدار باید نیاز 97-98٪ از کل بزرگسالان سالم را برآورده کند.

با این حال، زنان باردار یا شیرده نیاز بیشتری دارند. زنان باردار به 220 میکروگرم در روز نیاز دارند، در حالی که زنان شیرده به 290 میکروگرم در روز نیاز دارند.

غذاهای زیر منابع عالی ید هستند:

تخم مرغ، 1 بزرگ: 16٪ از RDI

ماست، ساده، 1 فنجان: 50٪ از RDI

میگو، 3 اونس (85 گرم: 23٪ از RDI

آلو خشک، 5 عدد آلو خشک: 9٪ از RDI

ماهی تن، کنسرو، 3 اونس (85 گرم: 11٪ از RDI

نمک یددار، 1/4 قاشق چای خوری (1.5 گرم: 47٪ از RDI

جلبک دریایی معمولاً منبع عالی ید است، اما این بستگی به محل تولید آن دارد. جلبک دریایی برخی کشورها مانند ژاپن سرشار از ید است.

مقادیر کمتری از این ماده معدنی در انواع مواد غذایی مانند ماهی، صدف، گوشت گاو، مرغ و لوبیا چیتی، شیر و سایر محصولات لبنی نیز یافت می شود.

بهترین راه برای دریافت ید کافی افزودن نمک ید دار به وعده های غذایی است. نیمی از قاشق چای خوری (3 گرم) در طول روز برای جلوگیری از کمبود کافی است.4

پینوشتها
1.www.aghaltin.com
2.www.stnews.ir
3.www.tebyan.net
4.www.pezeshket.com