وقف
موقوفـــه در واقـــع پول نقد یا هر نـــوع دارایی دیگری اســـت که به یک ســـازمان به منظور ً یک هدیه نگهداری یا ســـرمایه گذاری اموال برای ایجاد درآمد، اهـــدا میگردد. وقف غالبا یک هدیه اســـت که در قالب یک صندوق مالی به منظور تولید سود (درآمد) برای ذینفعان تأسیس می گردد. این ســـرمایه معمولا به صورت دائمی سرمایه گذاری می شود و در آمد سالیانه آن برای اموری که موردنظر شـــخص واقف بوده اســـت، توزیع میگردد. موقوفه میتواند در وصیتنامه شخص قید گردد و یا شخص واقف در زمان حیات خود آن را اهدا کند.
فعالیت بشردوستانه
بخشـــش برنامه ریزی شده و ســـاختار یافته زمان، اطالعات، کالا و خدمات، قدرت و نفوذ، و همچنین پول به منظور ارتقای ســـامت انســـانی و جامعه، فعالیت بشردوســـتانه تلقی میشـــود. شـــاید در ظاهر فعالیت بشردوســـتانه و فعالیت خیریه یـــک مفهوم به نظر برسند اما در اصل تفاوتهایی دارند.اولین تفاوت فعالیت بشردوســـتانه و خیریه در فوریت و ضرورت کمک رســـانی ظاهر میشود. اما در اصل تفاوت این دو مفهوم در چشمانداز آنهاست. فعالیت بشردوستانه غالبا درازمدتتر، اســـتراتژیک تر و بزرگتر از خیریه اســـت و چشـــمانداز بهتری نســـبت به آینده مشکلات موجـــود در جامعه دارد. به عبارتدیگر، فعالیت بشردوســـتانه دیربازده تر اســـت و نتایج آن بســـیار کندتر به ثمر مینشـــیند.
درحالیکه فعالیتهای خیریه معمولا کوتاه مدتتر و برای کمکهای ضروریتر هستند. برای مثال وقتی فردی 1 دلار یا 1000 دلار در خیابان به کسی کمک میکند، این کمک به منظور برطرف نمودن نیاز فعلی شخص اســـت و مربوط به 5 ســـال آینده نیســـت. بنیادهای بشردوســـتانه قادر به انجام کارهایی هســـتند کـــه در تـــوان خیریه هـــا نیســـت. در اصل یک بنیـــاد بشردوســـتانه باید بـــه طریق استراتژیک برای حل یک مشکل یا رنج در جامعه برنامه ریزی نماید.
دیگر تفاوت فعالیت بشردوســـتانه با خیریه در این اســـت که در فعالیت بشردوســـتانه شخص لزوما با افراد نیازمند ارتباط ندارد (گاهی نیز ممکن است داشته باشد) در حالیکه شخص در خیریـــه افـــراد معمـولا ارتباط نزدیکی با اشخاص نیازمند دارند.
در وقاع فعالیت بشردوســـتانه ســـازمانی تر از فعالیت خیریه اســـت. به عنوان نمونه انـــدرو کارنگی صدها کتابخانه با درآمد حاصل از صنعت فولاد ساخت که فعالیتی بشردوستانه تلقی میشود. تما کمک یک شخص داوطلب در یک کلیسا به صورت ماهانه یا سالانه فعالیت خیریه محسوب میشود.
سازمانهای غیرانتفاعی
فعالیـــت ســـازمانهای غیرانتفاعـــی به گونـــهای اســـت که هیـــچ منفعت یا ســـودی، مســـتقیم یا غیرمســـتقیم، برای اشـــخاص عضو ســـازمان نداشته باشـــد. این بدان معنی نیســـت که ســـازمانهای غیرانتفاعی هیچ ســـودی تولید نمیکنند، بلکه سود حاصل از فعالیتهای این ســـازمانها باید در جهت نیل به اهداف تعیین شـــده ســـازمان باشـــد و نباید میان صاحبان، اعضا و یا اشخاصی خاص توز یع گردد.در مواردی که یک سازمان غیرانتفاعی منحل گردد، پس از کسر تمام بدهی ها، اموال باقیمانده به ســـازمان دیگری که اهداف آن مشـــابه با اهداف سازمان منحل شده باشد، منتقل میگردد.
انواع سازمانهای غیرانتفاعی
بســـته به نوع ســـازمانهای غیرانتفاعی، امتیازات مختلفی وجود دارد. ســـازمانهای غیرانتفاعی به دودسته کلی تقسیم میگردند: 1. خیریهها 2. سایر سازمانهای غیرانتفاعی
در اســـترالیا ســـازمانهای غیرانتفاعی به یکی از این ســـه صورت تأسیس میگردند: شـــرکتهای بـــا مســـئولیت محـــدود بـــه ضمانـــت، تراســـتها و انجمنهـــای رســـمی (ثبت شـــده). معمولا ســـازمانهایی کـــه تمایل دارنـــد زیر نظر تنهـــا یـــک دادگاه ایالتی فعالیت کنند،
در قالب انجمنهای رســـمی ثبت میشـــوند. ســـازمانهای غیرانتفاعی دیگری که به دنبال فعالیت در سراســـر استرالیا هســـتند، غالبا شرکت ثبت میشوند.
برخـــی از ایـــن ســـازمانها نیز در هنـــگام ثبت از ســـاختار قانونـــی "تعاونی" استفاده میکنند. تعاونی به معنی آن است که اعضای آن مالک و کنترل کننده سازمان هستند.
به عنـــوان مثالـــی از انـــواع ســـازمانهای غیرانتفاعی که خیریه محســـوب نمیشـــوند، میتوان به کلوپهای ورزشـــی و تفریحی، سازمانهای خدمات اجتماعی، انجمنهای تخصصی و تجاری، و انجمنهای فرهنگی و اجتماعی، اشاره نمود.
خیریه ها
خیریـــه یک ســـازمان غیرانتفاعـــی عامالمنفعه اســـت که هدفـــی خیرخواهانـــه دارد. اهـــداف خیرخواهانـــه شـــامل این مـــوارد میشـــوند: زدودن فقـــر، ارتقای آمـــوزش، ارتقای مذهب، ارتقای سلامت، فراهم نمودن خدمـــات مراقبت از کودکان، و دیگر اهداف که منفعت آن به جامعه برسد.خیریه هـــا بالاترین درجه امتیـــازات مالیاتی را دریافت میکنند که شـــامل معافیت از مالیات بر درآمد، تخفیف یا معافیت از مالیات بر حاشیه سود و ارزش افزوده، میشود.
خیریهها خود به چند دسته کلی تقسیم میشوند:
+ موسســـه های خیریه عمومی:هدف اصلی این مؤسســـات زدودن فقر، بیماری، رنج و معلولیـــت اســـت و این خدمـــات را بهطور مســـتقیم به مـــردم نیازمند ارائـــه میدهند. به عنوان مثـــال از مؤسســـات خدمـــات حمایـــت از معلـــوالن، خانههـــای نگـــهداری از سالمندان و اقامتگاههایی با اجاره پایین برای افراد آسیبدیده یا معلول، میتوان نام برد.
+ خیریه های ارتقادهنده ســـامت: فعالیت اصلی این نوع خیریه ها پیشگیری و کنترل بیماریهـــای انســـانی اســـت کـــه شـــامل ارتقـــای آ گاهـــی عمومـــی دربـــارۀ بیماری ها، تحقیقات برای درمان و معالجه بیماریها، و یا تهیه تجهیزات موردنیاز برای کمک به بیماران. به عنوان مثالی از این نوع خیریه ها میتوان به سازمانهای تحقیقات پزشکی اشاره نمود.
+ سایر خیریهها.
دو نوع اول نسبت به سایر انواع خیریهها مشمول امتیازات مالیاتی گستردهتری هستند.
.jpg "مفهوم وقف و امور خیریه در کشور استرالیا")
تراستی
شرکتهای تراستی، طیف وسیعی از خدمات مدیریت سرمایه شامل ارائه طرح برای املاک، اداره امالک اموات، مدیریـــت داراییهای افرادی که توانایـــی اداره اموال خود را ندارنـــد، و اداره بنیادها و امانات خیریه، را فراهم میآو ردند. این شـــرکتها ز یر نظر قانون املا/ قلمرو شـــخصی به انجام وظیفه میپردازند. در کل 11 شرکت تراستی خصوصی در استرالیا وجود دارد که با تعداد شرکتهای تراستی دولتی ایالتی برابر است. در استرالیا شرکتهای تراستی تعداد ز یادی از بنیادها و امانات خیریه را اداره میکند.
بنیاد
بنیـــاد گرنـــت میکینگ ســـاختاری قانونی اســـت کـــه به منظـــور جمـــع آوری و توزیع کمکهای مالی تأسیس میگردد. بنیادها درواقع نوعی تراست خیریه هستند که میتوان آنهـــا را بـــه ســـه نـــوع دســـته بندی نمـــود: 1 -صندوقهـــای عمومـــی 2. صندوق های خصوصی 3-صندوقهای شرایط ضروریصندوقهای اعانه عمومی
صندوقهای اعانه عمومی نوعی تراســـت هســـتند که وظیفه ســـرمایهگذاری از محل سرمایه ها و دارایی های دریافتی از عموم مردم و توز یع درآمد حاصل از آن میان خیریه های واجد شرایط را دارند. این صندوقها تنها به توز یع کمکهای مالی میپردازند و به صورت مســـتقیم خدمات خیریه ارائه نمیدهند. این صندوقها ملزم هســـتند حداقل 4 %از کل ارزش سرمایه خود یا 8/800 دلار در هرسال مالی را توز یع نمایند.
صندوقهای اعانه خصوصی
صندوقهـــای اعانه خصوصی نوعی تراســـت خصوصی برای اشـــخاص یا گروههای خانوادگی هستند که درآمد حاصل از سرمایهگذاری اموال شخصی خود را میان خیریهها توز یـــع مینمایند. ایـــن صندوقها نیز مانند نوع قبلـــی به اداره خیریـــه نمیپردازند و ملزم هستند حداقل 5 %از کل ارزش سرمایه خود یا 000.11 دالر در هرسال مالی را توز یع نمایند.
صندوقهای شرایط ضروری
ایـــن صندوقهـــا به منظـــور کمـــک بـــه افـــراد در شـــرایط ضـــرو ری ماننـــد رویدادهای فاجعه انگیز همچون آتشسوزی در جنگل و یا ادارۀ امور خانواده بیماران مبتالبه سرطانکه دیگر قادر به کار کردن نیســـتند، تأســـیس میشـــوند. مثالی از ایـــن کمکها به قرار ز یر است:
+ صندوقـــی که برای جمـــع آو ری کمکهای همگانی پس از یک آتشســـوزی در جنگل راه اندازی می شـــود و پول های جمع آوریشـــده برای خرید غذا، لباس و مســـکن دادن قربانیان در متلهای محلی استفاده میشود.
تأســـیس یک صندوق برای یک فرد که در حین بازی فوتبال معلول شـــده اســـت و هیچ درآمد یا حمایت مالی از جانب بیمه دریافت نمیکند. کمکهای جمع آوری شده به این شخص در پرداخت هزینههای پزشکی کمک میکند.
بنیادهای اجتماعی
بنیادهـــای اجتماعی در اصل نوعی صندوق اعانه عمومی هســـتند که در یک ناحیه جغرافیایی خاص فعالیت میکنند و طی زمان مجموعهای از کمکهای اهدایی توسط خیرین را جمع آوری میکنند تا در ســـطوح محلی اســـتفاده شـــوند.بنیادهای اجتماعی در واقع وسیله ای برای خیرین محلی است که میخواهند دارایی یا ارثیه آنها پس از مرگ به صـــورت یـــک موقوفـــه دائمی در خدمـــت جامعه قرار گیـــرد. این بنیادها از طریق ســـود حاصـــل از ســـرمایه گذاری امـــوال وقف شـــده، به حل مشکلات منطقه ای یا اســـتفاده از ظرفیتهـــای موجود در منطقه میپردازند.
وظیفه آنهـــا ایجاد صندوقهای مالی دائمی اســـت که به خیریه های محلی یا سازمانهای اجتماعی کمک هزینه پرداخت میکنند. این صندوقها مانند یک حساب پس انداز هستند که تصمیم گیران و افراد خاصی برای نحـــوه توزیع ســـود حاصلـــه تصمیمگیـــری مینماینـــد. در اســـترالیا درمجمـــوع 57 بنیاد اجتماعی وجود دارد که 36 عدد آن مستقل هستند .
و توسط افراد داوطلب اداره میشوند، 2 عدد توســـط تراســـتی های دولتی به صورت حرفه ای اداره می شـــود و 19 عدد به صورت زیرمجموعهای از دیگر بنیادها یا تراستیها فعالیت میکنند.
نیات خیریه در استرالیا
فعالیت سازمانهای خیریه در استرالیا در 12 موضوع ذیل گنجانده میشود:
ارتقای سلامت
بهبـــود ســـامت شـــامل پیشـــگیری و درمـــان بیمـــاری، درد و آســـیبهای انســـانی میشود (البته تنها محدود به این موارد نیست).نمونههایی از امور خیریه انجام شده باهدف پیشرفت سلامت:
+ کمک به انجمنها و بنیادهای خیریه جهت حمایت از بیماران خاص
+ خدمات بیمارستانی، آمبولانس و خدمات پرستاری
+ تنظیم خانواده و خدمات حمایتی
+ اهدای اجساد جهت تحقیقات پزشکی
+ افزایـــش اطلاعات عمومی دربارۀ بیماریها، تحقیـــق و پژوهش جهت ارتقای درمان یا تهیه تجهیزات برای درمان بیماران
ارتقای آموزش
ارتقای آموزش شامل موارد ز یر میشود (البته محدود به این موارد نیست):+ آموزش رسمی
+ آموزش های حرفه ای
+ تحقیقات قابل دسترسی عموم جهت افزایش سطح دانش بشری
+ اعمال آموزش های رسمی کمتر، با هدف ارتقای مهارتهای اصلی زندگی
+ تهیه جوایز و کمک هزینه های تحصیلی
نمونه هایـــی از گروههـــای در یافتکننـــده کمـــک از خیریههـــای فعـــال در زمینـــه ارتقای آموزش:
+ کودکســـتان ها، پیش دبســـتانیها، مـــدارس غیردولتـــی، دانشـــگاهها و هنرســـتان های صنعتی
+ نیروی انسانی برای آموزش های مربوط به مسئله سلامت و زایمان
+ ســـازمانهای آموزشـــی تاریخی، مؤسســـات تحقیقاتی، راهنماهـــا و پیش آهنگهای گروهها
+ سازمانهای ارائه دهنده بورسیه های تحصیلی و جوایز
پیشرفت رفاه عمومی و اجتماعی
این مســـئله یکی از اهداف جدید اســـت که توســـط ســـازمانهای خیریه مطرح شـــده اســـت. همچنین در برگیرنـــده اهـــداف پیشـــین خیریه (کاهـــش فقـــر و کاهـــش نیازهـــای سالمندان) نیز میباشد. این اهداف شامل موارد ز یر است:از بین بردن فقر، آسیبهای روانی و شرایط نامساعد افراد و خانوادهها
نمونههایی از فعالیتهای خیریه در زمینه از بین بردن فقر و آسیبهای اجتماعی:
+ تهیه مسکن برای افراد بی خانمان
+برنامه های کمک بین المللی
+ خدماتی برای مهاجران
+ محل هایی برای اطعام فقرا
+ خدمات استخدامی و آموزشی برای بیکاران
ازجمله فعالیتهـــای خیریه در زمینه مراقبت از کودکان و نوجوانان میتوان موارد زیر را ذکر نمود:
+ مراقبت از کودکان
+ حمایت از جوانان در معرض خطر
مراقبت و حمایت از سالمندان
گروهها و مؤسســـات خیریه در زمینه مراقبت از ســـالمندان، فعالیتهای زیر را انجام میدهند:
+ مراقبتها و کمک های مسکونی و غیرمسکونی
+ انجمنهـــای آلزایمر، خدمات بیمـــاران آرترو زی و فراهم آوردن محیطهای اســـتراحت سالمندان
+ انجمن هایـــی جهت تهیه غذا، نگهداری از ســـالمندان در منازل و کمک کردن در امر خرید
+ سازمانهای ارائه دهنده خدمات اجتماعی، ورزشی و تفریحی مورد نیاز سالمندان خانه های سالمندان
مراقبت و حمایت از معلولین
نمونه هایی از حمایت سازمانهای خیریه از معلولین بهصورت ز یر است:
+ مراقبتها و کمک های مسکونی و غیرمسکونی
+ کتابخانه های خط بریل برای نابینایان
+ اشتغال معلولین
+ انجمن های ارائه دهنده خدمات سگهای راهنما
+ گروه های حمایتی برای افراد با ناتوانی های خاص
کمک به بازسازی، تعمیر و ایمن سازی اموال تخریب شده در اثر بلایای طبیعی
ازجمله اقدامات ســـازمان های خیریه برای افراد آسیبدیده از بلایای طبیعی، فراهم کردن بودجه برای ســـاخت ســـاختمان ها و اموالی اســـت که توســـط توفان، آتش سوزی یا سایر بلایا تخریب شده اند.
ارتقای مذهب
پیشـــرفت امور مذهبی توســـط ســـازمانهای خیریه، تبلیغ عقاید، اصول، دیدگاهها و هنجارهای اســـتاندارد را شامل می شود. نمونه هایی از فعالیت خیریه های مذهبی به قرار زیر است:+ گردهمایی های مذهبی
+ تربیت نیروی انسانی جهت آموزش های مذهبی
+ تأمین بودجه برای تأسیس و حفاظت از ساختمان های مذهبی
ارتقای سطح فرهنگی
این برنامه به منظور ترویج و پرورش فرهنگ و حفاظت از میراث های فرهنگی کشـــور اســـترالیا انجام می پذیرد. از جمله حوزه های تحت حمایت موسســـه های خیریه باهدف ارتقای سطح فرهنگی به قرار ذیل است:+ سازمانهای ترویج دهنده فرهنگ بومی و آداب و رسوم استرالیا
+ جوامع هنرهای زیبا و جوامع موسیقی
+ موسسه های خیریه تئاتر و اپرا
+ موزه ها و کتابخانه ها
+ سازمان ها و شرکت های حمایت کننده فعالیت های فرهنگی
.jpg "مفهوم وقف و امور خیریه در کشور استرالیا")
ترویج آشتی و احترام متقابل بین گروههای مختلف استرالیا
باوجوداینکـــه ایـــن هدف جدید ســـازمانهای خیریه هنوز به عنـــوان مقررات تصویب نشده اما پیشنهاد شده است که موارد ز یر را در برداشته باشد:+ ترویج مساوات و کاهش اختلافات قومی، دینی و عقیدتی
+ از بین بردن تبعیض ها و ترویج برابری و تنوع
+ ترویج عدالت و دیگر اشکال حل اختلافات و برقراری آشتی
+ میانجیگری و برقراری آشتی بین گروههایی که دچار اختلاف و درگیری هستند.
ترویج و دفاع از حقوق بشر
مفهوم "حقوق بشـــر" تعریف شـــده در قانون سازمان های خیریه اســـترالیا همان مفهوم تعریف شده در هفت قرارداد بین المللی منعقد شده دربارۀ حقوق بشر است:+ قرارداد بین المللی مبنی بر حذف کلیه اشکال تبعیض نژادی
+ قرارداد بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی
+ قرارداد بین المللی حقوق سیاسی و مدنی
+ قرارداد حذف تمامی اشکال تبعیضات جنسیتی علیه زنان
+ قرارداد در مقابله با شکنجه و سایر رفتارها و تنبیه های ضد انسانی
+ قرارداد حقوق کودکان
+ قرارداد حقوق افراد با ناتوانی های جسمی
ترو یج و حفظ حقوق بشر شامل موارد ز یر است:
+ نظارت بر سوءاستفاده از حقوق بشر
+ تلاش برای جبران خسارات قربانیان ناشی از سوءاستفاده از حقوق بشر
+ تحقیق دربارۀ مسائل حقوق بشر
+ آموزشهای عمومی پیرامون حقوق بشر
+ تهیه توصیه های تکنیکی پیرامون حقوق بشر به دولتها و سایر نهادها
+ بالا بردن سطح آگاهی های عمومی دربارۀ حقوق بشر
ارتقای امنیت کشور و مردم استرالیا
نمونـــهای از فعالیتهای ســـازمانهای خیریه که در راســـتای حفظ امنیت کشـــور و مردم فعالیت میکنند به قرار زیر میباشد:+ تهیه خانه های امن
+ ترویج و حمایت از طرح "سازمان دیده بان محله"
+ ارتقای بهره وری نیروی دفاع استرالیا
+ پژوهش در نهادهای بایگانی دفاع و امنیت ملی که پیشـــینه نیروهای مســـلح را ثبت و ضبط کرده اند.
+ توجه به رفاه آسیب دیدگان نیروهای مسلح شامل بازماندگان مجروحین و کشته شدگان
+ آماده کردن نیروهای داوطلب اضطراری یا کمکهای ایمنی مانند انجمن های نجات سیار
حمایت از حیوانات
ازجمله فعالیت های سازمان های خیریه در این زمینه، می توان موارد زیر را ذکر نمود:+ انجمنهای حفاظـــت از حیوانات، پناهگاه های حیوانات، ســـازمانهای حفاظت از گونه های درخطر و بیمارستان های حیوانات
+ نهادهای علمی مطالعه رفتار حیوانات
حفاظت از محیط زیست و طبیعت
حفاظت از محیطز یست طبیعی موارد ذیل را شامل میشود:+ حفظ، نگهداری، مراقبت و آموزش نهادهای مربوط به محیط ز یست
+ حفاظت از پوشش گیاهی و جانوران بومی
+ نجات و مراقبت از حیوانات ملی
+ حفاظت و احیای زیستگاه ها
نمونـــهای از نهادها و گروههایی که تحت حمایت ســـازمانهای خیریه در حفاظت از محیط زیست قرار میگیرند:
+ نهادها و انجمنهای حفظ منابع طبیعی
+ نهادهای مؤسس باغهای گیاه شناسی
+ گروه های محافظ زمین
+ گروه های آموزشی محیط ز یست
+ سازمان های منابع طبیعی
هرگونه هدف دیگر که برای عموم مردم سودمند است و ممکن است با عنوان مشابه موارد ذکرشده در زیرگروه های فوق بیان شود.
ایـــن هـــدف شـــامل فعالیتهـــای خیریـــه جهـــت دیگـــر اهـــداف بیان شـــده توســـط سازمان های خیریه است.
پیشرفت مباحثات عمومی (به چالش کشیدن هر موضوع تبیین شده توسط قوانین و سیاست دولت و یا تجربه های کشورهای مشترک المنافع)
زمانی که هدف ســـازمان خیریه برجســـته کردن یک تغییر اســـت، لزوما آن تغییر باید در جهـــت پیشـــرفت اهداف یازده گانه ذکرشـــده باشـــد. همچنین در صورتـــی آن تغییر مغایر
اهـــداف خیریـــه تلقی می شـــود که حداقـــل با یک یا چند هـــدف در تضاد باشـــد.
به عنوان نمونـــهای از فعالیتهای خیریه که باعث تقو یت مباحثات عمومی میشـــود، میتوان به
نهادهای تحقیقاتی حقوق بشر که در اصالح قوانین به دولت کمک میکنند، اشاره نمود.
منبع:
آشنایی با نظام مدیریت وقف و امور خیریه در کشور استرالیا
این مقاله در تاریه 1403/1/26 بروز رسانی شده است
