روزه و روزه داری در دین اسلام از اهمیت بالایی برخوردار است، تا آنجا برای هر قسمت آن احکام و شرایط خاص خود را دارد، مثلا احکام در مورد روزه قضا، روزه مستحبی و ... ما سعی کردیم احکام روزه را جز به جز برای هر مرجع را در مقاله ها جداگانه برای شما عزیزان ارائه کنیم، در ادامه کار خود به روزه مسافر رسیدیم در مقاله قبلی احکام روزه مسافر آیت الله خامنه ای را ارائه کردیم و این بار احکام روزه آیت الله سیستانی را جمع آوری کرده ایم که مقلدین این مرجع بزرگوار بتوانند راحت از این احکام استفاده کنند.

1.حکم مسافر:

مسافر کیست؟

پاسخ: مسافر به کسی گفته می شود که نماز های چهار رکعتی را دو رکعت بخواند، چنین فردی نباید روزه بگیرد، مسافری که نمازش کامل باشد، مانند فرد مسافری که سفر کردن شغل او است یا مسافرت او مسافرتی همراه با گناه و معصیت باشد، بر چنین شخصی واجب است که روزه هایش را در مسافرت انجام دهد.

2. شک کردن در تعداد روزه های که مسافرت بوده در ماه رمضان:

اگر فردی به علت مسافرت چند روز روزه ماه رمضان را انجام نداده و بعد از برگشت از سفر شک دارد که چه روزی از سفر برگشته، در این حالت وظیفه او چیست؟

پاسخ: در این حالت مدت زمان بیشتر را ملاک قرار بدهد، مثلا شخصی که پیش از ماه رمضان به مسافرت رفته و دقیقا نمی داند که بعد از ظهر روز پنجم از مسافرت یرگشته یا بعد از ظهر روز ششم و یا اینکه در روزهای پایانی ماه رمضان به مسافرت رفته و بعد از ماه رمضان به وطن خود برگشته، این فرد فراموش کرده که شب بیست و پنجم به مسافرت رفته یا شب بیست و ششم که در هر دو حالت مدت زمان کمتر را ملاک قرار بدهد و پنج روز را روزه قضا کند(البته اگر در مثال دوم ماه رمضان سی روزه باشد.) قضا نماید. البته بنا بر احتیاط مستحب که زمان بیشتری یعنی شش روز را قضا نماید.

3.مسافرت و مجبور کردن همسر به جماع:

شخصی که به دلیل مسافرت یا بیماری نمی تواند روزه بگیرد، آیا می تواند همسر خود را که روزه دارد،به جماع اکراه کند؟

پاسخ: نمی تواند مرد این کار را انجام دهد، اما چنانچه او را اکراه کند، کفاره ای بر ذمه مرد نیست.

4.باطل کردن عمدی روزه، و رفتن به سفر برای فرار از کفاره:

شخصی که از روی عمد یکی از مبطلات روزه را انجام دهد و برای فرار از کفاره قبل از ظهر یا بعد از ظهر به مسافرت برود برای فرار از کفاره، در این حالت حکم این مساله چیست؟

پاسخ: در هر حالتی کفاره را باید انجام دهد، حتی اگر ناخواسته برایش پیش از اذان ظهر برای او مسافرتی پیش بیاید، هم دادن کفاره بر او واجب است.

5. موارد استثناء در مورد روزه در حال سفر:

در چه حالتی فرد هنگام مسافرت می تواند روزه بگیرد؟

پاسخ: مسافری که نماز های چهار رکعتی ظهر و عصر و عشا را دو رکعت می خواند، نمی تواند روزه بگیرد، هم روزه واجب و هم روزه مستحب را نمی تواند، انجام دهد. البته در برخی از موارد استثناء وجود دارد مانند:

الف؛ شخصی که نمی تواند قربانی واجب در حج تمتع را انجام دهد و از انجام آن ناتوان است، در این حالت بر وی واجب می شود، که به جای قربانی ده روز روزه بگیرد که که سه روز ابتدایی آن را در میان همان سفر حج روزه بگیرد، با وجود این که مسافر است و بقیه روزها را وقتی به وطن بازگشت انجام دهد.

ب؛ شخصی که در مراسم حج در وقوفات عرفات پیش از اینکه آفتاب غروب کند از سرزمین عرفات بیرون بیاید و دوباره برنگردد باید به عنوان کفاره یک شتر قربانی کند که چنانچه نتواند این کار را انجام دهد باید هجده روز، روزه بگیرد که می تواند روزه ها را درحین سفر یا در حین برگشت یا زمانی به وطن خود برگشت آن را انجام دهد.

ج؛ شخصی که روزه مستحبی در روزه معین و مشخصی را نذر کرده باشد و در نیت خود ذکر کرده که چه در سفر باشد و چه در وطن باشد، باید آن را انجام بدهد.

د؛ انجام سه روز، روزه مستحبی برای برآورده شدن حاجت در مدینه منوره با اینکه فرد درحال سفر است و احتیاط بر آن است که روزهای چهار شنبه و پنجشنبه و جمعه روزهاه ها مستحبی را انجام دهد.

6. میزان تعیین حد ترخص با چشم عادی:

آیا ملاک تعیین حد ترخص چشم است یا می توان از تلسکوپ یا دور بین استفاده کرد؟

پاسخ: همان گونه که مقدار کوچکی از خون که بر روی چیزی باشد که به غیر از تلسکوپ نمی توان آن را دید پس آن شیء نجس محسوب نمی شود، برای شرط مسافر بودن هم ملاک دیدن حد ترخص با چشم غیر مصلح است دیدن با دوربین و تلسکوب ملاک نیست.

7. مکروهات فردی که به علت مسافر بودن روزه نمی گیرد:

آیا فردی که مسافر است یا به دلیل عذری نمی تواند روزه بگیرد، می تواند در روز غذا بخورد یا جماع کند؟

پاسخ: کراهت دارد که با همسر خود نزدیکی کند و اگر می خواهد بخورد و بیاشامد به اندازه‌ای نباشد که سیر شود.

8. حکم مسافرت برای انجام ندادن روزه نذر:

شخصی به علت بیماری یا حیض یا نفاس یا اینکه مسافت شرعی را طی کند تا روزه نذر خود را انجام ندهد، چه حکمی دارد؟

پاسخ: قضا لازم است اما کفاره ای بر ذمه او نیست.

9. حکم روزه مسافری که شغلش سفر است:

حکم روزه فردی که مسافر است اما شغل یا کار او به گونه ای است که دائما در حا سفر است و همچنین فردی که به مسافرتی می رود، که سفر او با معصیت همراه است، در این دو صورت وظیفه این فرد چیست؟

پاسخ: در هر دو حالت، می تواند در حالی که مسافر است روزه هایش را انجام بدهد، همچنین برای روزه واجب معین مانند روزه ماه رمضان هم باید در این دو حالت انجام بشود.

10. حکم مسافر در ماه رمضان:

حکم مسافرت در ماه رمضان چگونه است؟

پاسخ: اگر فردی بخواهد در ماه رمضان به مسافرت برود، مشکلی ندارد. اما اگر برای فرار از روزه گرفتن به مسافرت برود، مسافرت او مکروه است البته جه مسافرت او پیش از روز بیست و سوم ماه رمضان باشد چه بعد از این روز باشد و این که در حالت کلی مسافرت در ماه رمضان مکروه است، الا برای سفر به حج یا سفره عمره یا در صورتی که سفر او ضروری باشد.

11. در چه روزه هایی نمی توانیم به مسافرت برویم:

در برخی از مواقع روزه واجب معینی البته به غیر از روزه ماه رمضان بر انسان واجب است، مانند روزه استیجاری یا امثال آن یا در روز سوم اعتکاف، آیا فرد در این صورت می تواند به مسافرت برود؟

پاسخ: نمی تواند در این ایامی که در سوال ذکر شده به مسافرت برود، و چنانچه فرد در مسافرت باشد، باید قصد دهه کند و ده روز در آنجا بماند.

12. حکم مسافرت در حالت روزه داری به دلیل ندانستن حکم مساله:

اگر شخصی حکم مساله را نمی داند که در مسافرت نمی تواند روزه بگیرد،(چه در روزه مستحبی و چه در روزه واجب) اگر در بین روز متوجه حکم شود، حکم روزه او چیست؟

پاسخ: چنانچه در میانه روز متوجه شود، روزه او باطل شده اما اگر بعد از اذان مغرب حکم را متوجه بشود، روزه ای که انجام داده، صحیح می باشد و تفاوتی ندارد در این که حکم اصلی شرعی نبودن روزه مسافر را نمی دانسته یا اصل حکم را می دانسته اما به دلیل اطلاع نداشتن برخی از خصوصیات احکام روزه مسافر، در حین سفر روزه انجام داده است.

13. اشتباه در متوجه شدن حکم مساله سفر در حالت روزه داری:

شخصی که از این مساله آگاه است که اگر در حال مسافرت روزه بگیرد روزه او صحیح نیست اما چنانچه اشتباه کند و خود را مسافر نداند و بعد از اذان مغرب بیشتر حکم مسافر بودن با وضعیت خود را بررسی کند و متوجه شود که مسافر به حساب می آید، حکم روزه آن روزش چگونه است؟

پاسخ: اگر بعد از اذان مغرب باشد روزه او صحیح است، این مساله مانند آن است که فرد فکر کرده بوده که به جایی که سفر می کند کمتر از هشت فرسخ است و نیت روزه کرده اما بعد از اذان مغرب متوجه شده که فاصله از وطن او تا جایی که سفر کرده بیشتر از هشت فرسخ بوده که در این حالت روزه او درست است اما چنانچه در بین روز متوجه شود روزه او دیگر درست نیست.

14. انجام روزه نذر در سفر:

چنانچه فردی نذر کرده باشد که در یک روز معین یا نه روز خاصی را معین نکرده باشد که روزه مستحبی بگیرد، آیا می تواند در مسافرتی که کمتر از ده روز است و نماز در آن شکسته است انجام دهد؟

پاسخ: خیر نمی تواند در حال سفر روزه بگیرد الا این که نذر کرده باشد در روز معینی روز بگیرد و در نیت نذر خود مشخص کرده باشد که این روز معین را چه در مسافرت و چه در غیر مسافرت باید روزه بگیرد که در این صورت می تواند روزه اش را انجام بدهد.

15.فراموش کردن حکم باطل بودن روزه مسافر:

شخصی که فراموش کند که مسافر است یا از یاد ببرد که روزه در حال مسافرت درست نیست و روزه بگیرد، حکم روزه او چگونه است؟

پاسخ: اگر در صورتی هم که بعد از اذان مغرب به یاد بیاورد باز هم روزه او درست نیست.

16. حکم مسافرت در حالت روزه داری هنگام بعد از ظهر:

چنانچه فردی بعد از اذان ظهر قصد مسافرت داشته باشد، این مساله چه حکمی دارد؟

پاسخ: فردی که روزه دارد و بعد از اذان ظهر قصد مسافرت داشته باشد، احتیاط واجب روزه آم روز را بایدکامل کند، مخصوصا چنانچه در شب قصد سفر نداشته و در حالتی که به این احتیاط واجب عمل نمایدو روزه اش را کامل کند. قضای روزه ای بر او واجب نیست.

17.حکم مسافرت قبل از اذان ظهر:

آیا روزه دار می تواند پیش از اذان ظهر به مسافرت برود؟

پاسخ: احتیاط واجب نباید آن روزه را نیت روزه کند و مخصوصا در زمانی که از شب قبل قصد سفر داشته. اما نباید قبل از اینکه به به حد ترخص برسد، هیچ کدام از مبطلات روزه را انجام بدهد.

18.بازگشت از مسافرت قبل از اذان ظهر:

اگر مسافری پیش از اذان ظهر به وطنش برسد یا به مکانی برسد که قصد ده روز ماندن در آنجا را دارد، آیا می تواند نیت روزه کند؟

پاسخ: اگر هیچ کدام مبطلات روزه را انجام نداده باشد، احتیاط واجب می تواند نیت روزه بکند و باید روزه آن روز را انجام بدهد. در این حالت قضایی بر ذمه او نیست چنانچه مبطلی را انجام داده باشد، دیگر روزه آن روز بر ایشان واجب نبوده و فقط باید قضای روزه را انجام بدهد.

19. ملاک شروع سفر:

ملاک شروع سفر چیست؟

پاسخ: ملاک شروع شدن مسافرت پیش از ظهر یا بعد از اذان ظهر می باشد و حد ترخص ملاک نیست، پس شخصی که پیش از اذان ظهر مسافرت برود و از وطن خود خارج شود، اما اگر بعد از اذان ظهر حد ترخض را طی کند و از وطن خارج شود، همان حکم فردی را دارد که پیش از اذان ظهر به مسافرت برود و برای برگشت به وطنش هم ملاک همان رسیدن فرد به شهر و وطنش است و پس چنانچه فردی پیش از اذان ظهر به شهری که وطنش است داخل شود باید به گونه ای باشد که آخرین خانه های شهر را بتواند ببیند اما در حالی که بعد از اذان ظهر وارد کلاس شود، حکم روزه او مانند حکم روزه فردی است که بعد از اذان وارد شهرش شود.