کوکو شنل به روايت اودري توتو
مترجم :سيما هاشمي
اودري توتو،نقش کوکو شنل را در فيلمي درباره سال هاي اوليه کار اين طراح مشهور بازي مي کند. اين بازيگر از شگفتي اش نسبت به اين اسطوره دنياي مد به کريس ساليوان مي گويد.
اولين کاري که اودري توتو کرد اين بود که ازجايش بلند شد ودستش را به سويم دراز کرد تا عينکم را به او بدهم :«عينک قشنگي است ،دلم مي خواهد يکي داشته باشم ،از کجا اين عينک را خريدي؟»اين بازيگر 160سانتي مترقد دارد اما کوتاه به نظر نمي رسد ،او آن قدر شاداب است که مي تواند يک پيترپن عالي باشد . موهاي مشکي خودش را کاملاً کوتاه کرده و حالا کمي هم شبيه ادري هيپبورن معروف شده است، پيراهن سفيد شلوارلي وايزمدل قديمي و کفشي به سبک دهه چهل باعث مي شدحس کنم او مدت ها به طراحي لباس خود فکر مي کند.اگرچه لباس هاي او سبک قديمي است اما به گونه اي آن ها رابا هم هماهنگ کرده که کاملاً امروزي به نظربرسد.شايد اين دقت درطراحي ناشي ازحضورش در فيلم«کوکو قبل ازشنل »ساخته آن فونتين در نقش کوکو شنل طراح مشهور مد باشد.چند دقيقه قبل ازاين که اودري توتو را ببينم . کارگردان فيلم را ديدم .او به من گفت :«زماني که اودري پذيرفت اين نقش را بازي کند مطمئن شدم که مي توانم فيلم را بسازم »فونتين سپس درستايش بازيگر اول فيلمش گفت :«تحت تاثيرحس مسئوليت و وظيفه شناسي او قرار گرفتم .او ديد فوق العاده اي دارد و يک مشاورعالي است .غرور فوق العاده اي ندارد و به راحتي عضو يک تيم مي شود ،درعين حال هميشه هم حضورش برسايرين تاثيرگذاراست ،او مي تواند يک رهبرعالي باشد...او دري بهترين انتخاب براي بازي درنقش کوکو شنل است .»
بدون شک،اودري اين نقش را با مهارت بازي کرده ،او نقش آفريني چند لايه اي ارائه کرده که گاه با يک حرکت کوچک ابرو ،پرسشي را به ذهن مي آورد.
پرسش هاي بسياري درباره اين شخصيت معروف وجود دارد،«آيا او ازمردها متنفر بود؟»«واقعيت دارد که او فقط از مردها استفاده مي کرد تا پله هاي موفقيت را يکي يکي بالا برود؟»،«آيا او واقعاً تمام قواعد اخلاقي را زيرپا مي گذاشت تا صرفاً ثروتمند ترو قدرتمندتر شود؟»،«يا ثروت اهميت داشت ؟»اما درفيلم ،مهم ترين نقطه تاريک زندگي کوکوشنل مورد اشاره قرار نمي گيرد ؛يعني آشنايي او با هانس گونترفون دينکل افسرآلماني و جاسوس نازي درخلال جنگ جهاني دوم ،سپس دستگيري او به عنوان همکار نازي ها و جنايتکارجنگي و بعد آزادي به واسطه پادرمياني خانواده سلطنتي انگلستان در واقع فيلم راه آسان تري را انتخاب کرده وبه جاي پرداختن به مسايل جنجالي زندگي کوکوشنل به ريشه هاي او متمرکزشده است فيلم مثل يک رمان رمانتيک قرن نوزدهمي شروع مي شود ،با داستان گابريل بوتئورشنل (معروف به کوکو)که نوزدهم آگوست 1883در خانه اي فقيرانه متولد شد و تحت حمايت کليساي رومن کاتوليک آبوژين قرارگرفت. اين دختر در دوره جواني مدتي کوتاه را به عنوان آوازه خوان دريک کافه کارکرد(لقب کوکو از نام يکي از آهنگ هايي که او مي خواند ،گرفته شد)آشنايي با پسري جوان و ثروتمند و مشهور اتين بالسان او را درمسير شهرت قرار داد. سپس دردهه بيست ،با يک بانکدار ثروتمند انگليسي آرتو کاپل معروف به بوي(الساندر و نيوولا )رابطه اي عاطفي پيدا کرد که به شکلي تراژيک خاتمه يافت-با مرگ آرتور در سانحه رانندگي -اما مرگ آرتورباعث شد او ثروت کافي پيدا کند و به دل مشغولي عمده اش نحوه تفکرو لباس پوشيدن زنان ،متمرکزشود.
اودري توتو که عينک من هنوز دردستش است،مي گويد:«چند سال است فيلم هايي درباره کوکو شنل به من پيشنهاد مي شود ،اما دلم نمي خواست فيلمي که صرفاً زندگينامه باشد بازي کنم ،برايم جذاب نبود درفيلمي بازي کنم که يک شخصيت را از زمان تولد تا مرگ دنبال کند...کوکو 87سال زندگي کرد،قطعاً براي نشان دادن کل زندگي او ،بايد ازکليشه ها استفاده کرد،نه ،نه ،دلم نمي خواست در فيلمي پرازکليشه بازي کنم،هميشه دلم مي خواست درفيلمي درباره کوکو بازي کنم ،اما فيلمي که ديدگاهي درمورد اين شخصيت داشته باشد،اين جلو بودن کوکو اززمانش روح او ،خصوصيات عجيب و غريب و جايگاهي که براي زنان ساخت مرا مسحورمي کرد.
دراين جاي صحبت توتو بلند شد،ايستاد و با هيجان صحبت هايش را ادامه داد:«شنل با سنت ها و رفتاري که زنان را ازفعاليت اجتماعي بازمي داشت و آن ها را فلج مي کرد،جنگيد و مسايل بسياري را تغييرداد ،براي همين بود که وقتي آن فونتين برايم توضيح داد به دنبال چه چيزي است و مي خواهد کدام بخش از زندگي کوکو ،را به چه ديدگاهي روايت کند ،بلافاصله موافقت کردم .او مي خواست تمام آن ديدگاه هاي کليشه اي را کناربگذارد و نگاهي جديد به او داشته باشد.»
به هرحال کوکو شنل در فرانسه يک اسطوره يا يک چهره بسيارجنجالي محسوب مي شود و اطلاعات زيادي درباره او در جامعه وجود دارد و اين کاربازيگرنقش را مشکل مي کند:«يکي ازچيزهايي که اصلاً مرا اذيت نکرد .نشان دادن او به شکل يک انسان باورپذيربود .اين زن،هوشمند،قوي و با اتوريته بالا بود اما درعين حال او همان دخترفقيربزرگ شده دردل محله اي فقير است که کلي آدم ثروتمند محاصره اش کرده اند و مجبوراست نقابي به صورت بزند...کارهاي کوکو شنل را دوست دارم اما بيشترازآن شخصيت خود او را دوست دارم،براي من داستان زندگي او جذاب تر ازداستان برندي است که ساخت ...مي دانستم که بايد هردو سوي اين شخصيت را نشان دهم هم واقعيت پشت نقاب هم آن چه روي نقاب او است .»
اودرتوتو يک کتابخوان حرفه ا ي است او تمام کتاب هاي در دسترس درباره شخصيتي که نقش اش را بازي مي کرد خواند و تمام فيلم هاي در دسترس ازاو را هم تماشا کرد. توتو متذکرمي شود که ايده اصلي نحوه بازي اش را ازمجموعه عکس هاي سياه و سفيد سال هاي جواني شانل گرفته است :«کوکو شخصيتي چند بعدي داشت -پرازتضاد و تناقض بود ،وقتي که سنش بالا رفت کلي دروغ درباره گذشته اش سرهم کرد که سرمن را به دوران انداخت .»
مادراودري معلم بود و پدرش دندانپزشک ،او در شهرکوچک مونتلون در آورژن بزرگ شد ،درپنجاه کيلومتري شهر مولين که کوکو در آن آوازمي خواند :«مردم آورژن به شدت سخت کوش و خود راي هستند،از اين جهت من مثل او هستم...يک شباهت ديگر هم داريم کوکو نمي خواست طراح مد شود ،همان طور که من هم نمي خواستم بازيگر شوم. فکرش را نمي کردم روزي مشهورشوم، ،کوکو هم همين طوربود ،من پرازشک و ترديد و سوال و عدم قطعيت بودم.وقتي کوچک بودم دوست داشتم جانورشناس شوم اما بزرگ تر که شدم جذب هنرو نمايش و سينما شدم. وقتي که امتحانات پايان مدرسه رادادم والدينم مرا به دوره آموزش تئاتر در پاريس ميهمان کردند ...»اوآن قدر با استعداد بود که معلمش دعوتش کرد باز به اين محل برگردد:«به والدينم گفتم مي خواهم در پاريس زندگي کنم ،در دانشگاه رشته ادبيات ثبت نام کردم. بعد به تئاتر رفتم و آن جا هم مشغول تمرين شدم،بد هم به يک کلاس بازيگري ديگر رفتم .»
اولين کارهاي توتو درتلويزيون بود ،او در سال 1999نقش مادري در فيلم «سالن آرايش ونوس»توني مارشال را بازي کرد که به شدت مورد توجه قرار گرفت و جايزه سزاررا برايش به ارمغان آورد (به عنوان خوش آتيه ترين بازيگرجوان )،فيلم بعدي او جهشي بي نظيربود او به خوبي نقش املي را درفيلم «آملي پولن»اثر ژان پيرژونه بازي کرد بازي او درنقش خدمتکارخوش قلب و نيکوکار او انسان دوست مونمارتي که زندگي خودش و اطرافيانش را کاملاً تغييرمي دهد بسيارمورد ستايش قرار گرفت.اين فيلم پرفروش ترين فيلم تاريخ سينماي فرانسه درخارج ازفرانسه شدو مدل موي اودري توتو درآن به مد روز فرانسه بدل شد:«انگارهمه مردم جهان از شخصيتي که بازي کرده بودم خوششان مي آمد،ناگهان خيلي مشهورشدم...برايم عجيب بود همه چيزآن موقع برايم عجيب بود،انتظارنداشتم موفقيت و شهرت اين قدر سريع به سراغم بيايند.»
دراين جاي صحبت کمي مکث کرد چشمانش را تنگ کرد و با دقت روي تک تک کلمات اضافه کرد:«اين وضعيت جديد هم خوب بود و هم بد؛به هيچ کدام آن ها هم عادت نداشتم.»آهي که کشيد نشانگرآن بود که با برخي جنبه هاي شهرت مشکل دارد:«خوشبختانه درفرانسه قانوني داريم که هيچ کس نمي تواند عکس کسي را بدون اجازه او چاپ کند براي همين پاپاراتزي ها مي توانند هر عکسي بخواهند بگيرند اما اگر آن ها را بدون اجازه چاپ کنند ،مي شود از آن ها شکايت کرد...اين کاري است که من مي کنم ،من هميشه از آن ها شکايت مي کنم.»
بعد ازآملي ،جدا از بازي در نقش مهاجر ترک غيرقانوني در فيلم «چيزهاي کثيف زيبا»استفن فريرز و نقش اصلي زن در فيلم «رمزداوينچي »توتو هرسال در فرانسه فقط در يک فيلم بازي کرده است :«اين شيوه اي است که خودم انتخاب کرده ام و از آن راضي هستم،تا وقتي کار مي کنم حس خوبي دارم و مشکلي با اين برنامه که براي خودم درنظرگرفته ام ندارم ...بدم نمي آيد. هرچند وقت يک بار در فيلمي هاليوودي باشم اين مثل رفتن به تعطيلات است. اما از مستقربودن در فرانسه کاملاً راضي هستم،زندگي فعلي ام را دوست دارم.»
پس از پايان مصاحبه او با يک سوال غافلگيرم کرد:«مي شود يک عکس با من بگيري ؟من با تمام کساني که با من مصاحبه مي کنند عکس مي گيرم.»
چرا؟چون اگرچيزبدي درباره تان نوشتند بتوانيد آن ها را پيدا کنيد؟»در جواب پرسشم خنديد و گفت :«چه طور مي تواني چيزبدي درباره من بنويسي؟من خيلي خوبم!»
منبع:نشريه سينماي پويا،شماره20
/ن
اولين کاري که اودري توتو کرد اين بود که ازجايش بلند شد ودستش را به سويم دراز کرد تا عينکم را به او بدهم :«عينک قشنگي است ،دلم مي خواهد يکي داشته باشم ،از کجا اين عينک را خريدي؟»اين بازيگر 160سانتي مترقد دارد اما کوتاه به نظر نمي رسد ،او آن قدر شاداب است که مي تواند يک پيترپن عالي باشد . موهاي مشکي خودش را کاملاً کوتاه کرده و حالا کمي هم شبيه ادري هيپبورن معروف شده است، پيراهن سفيد شلوارلي وايزمدل قديمي و کفشي به سبک دهه چهل باعث مي شدحس کنم او مدت ها به طراحي لباس خود فکر مي کند.اگرچه لباس هاي او سبک قديمي است اما به گونه اي آن ها رابا هم هماهنگ کرده که کاملاً امروزي به نظربرسد.شايد اين دقت درطراحي ناشي ازحضورش در فيلم«کوکو قبل ازشنل »ساخته آن فونتين در نقش کوکو شنل طراح مشهور مد باشد.چند دقيقه قبل ازاين که اودري توتو را ببينم . کارگردان فيلم را ديدم .او به من گفت :«زماني که اودري پذيرفت اين نقش را بازي کند مطمئن شدم که مي توانم فيلم را بسازم »فونتين سپس درستايش بازيگر اول فيلمش گفت :«تحت تاثيرحس مسئوليت و وظيفه شناسي او قرار گرفتم .او ديد فوق العاده اي دارد و يک مشاورعالي است .غرور فوق العاده اي ندارد و به راحتي عضو يک تيم مي شود ،درعين حال هميشه هم حضورش برسايرين تاثيرگذاراست ،او مي تواند يک رهبرعالي باشد...او دري بهترين انتخاب براي بازي درنقش کوکو شنل است .»
بدون شک،اودري اين نقش را با مهارت بازي کرده ،او نقش آفريني چند لايه اي ارائه کرده که گاه با يک حرکت کوچک ابرو ،پرسشي را به ذهن مي آورد.
پرسش هاي بسياري درباره اين شخصيت معروف وجود دارد،«آيا او ازمردها متنفر بود؟»«واقعيت دارد که او فقط از مردها استفاده مي کرد تا پله هاي موفقيت را يکي يکي بالا برود؟»،«آيا او واقعاً تمام قواعد اخلاقي را زيرپا مي گذاشت تا صرفاً ثروتمند ترو قدرتمندتر شود؟»،«يا ثروت اهميت داشت ؟»اما درفيلم ،مهم ترين نقطه تاريک زندگي کوکوشنل مورد اشاره قرار نمي گيرد ؛يعني آشنايي او با هانس گونترفون دينکل افسرآلماني و جاسوس نازي درخلال جنگ جهاني دوم ،سپس دستگيري او به عنوان همکار نازي ها و جنايتکارجنگي و بعد آزادي به واسطه پادرمياني خانواده سلطنتي انگلستان در واقع فيلم راه آسان تري را انتخاب کرده وبه جاي پرداختن به مسايل جنجالي زندگي کوکوشنل به ريشه هاي او متمرکزشده است فيلم مثل يک رمان رمانتيک قرن نوزدهمي شروع مي شود ،با داستان گابريل بوتئورشنل (معروف به کوکو)که نوزدهم آگوست 1883در خانه اي فقيرانه متولد شد و تحت حمايت کليساي رومن کاتوليک آبوژين قرارگرفت. اين دختر در دوره جواني مدتي کوتاه را به عنوان آوازه خوان دريک کافه کارکرد(لقب کوکو از نام يکي از آهنگ هايي که او مي خواند ،گرفته شد)آشنايي با پسري جوان و ثروتمند و مشهور اتين بالسان او را درمسير شهرت قرار داد. سپس دردهه بيست ،با يک بانکدار ثروتمند انگليسي آرتو کاپل معروف به بوي(الساندر و نيوولا )رابطه اي عاطفي پيدا کرد که به شکلي تراژيک خاتمه يافت-با مرگ آرتور در سانحه رانندگي -اما مرگ آرتورباعث شد او ثروت کافي پيدا کند و به دل مشغولي عمده اش نحوه تفکرو لباس پوشيدن زنان ،متمرکزشود.
اودري توتو که عينک من هنوز دردستش است،مي گويد:«چند سال است فيلم هايي درباره کوکو شنل به من پيشنهاد مي شود ،اما دلم نمي خواست فيلمي که صرفاً زندگينامه باشد بازي کنم ،برايم جذاب نبود درفيلمي بازي کنم که يک شخصيت را از زمان تولد تا مرگ دنبال کند...کوکو 87سال زندگي کرد،قطعاً براي نشان دادن کل زندگي او ،بايد ازکليشه ها استفاده کرد،نه ،نه ،دلم نمي خواست در فيلمي پرازکليشه بازي کنم،هميشه دلم مي خواست درفيلمي درباره کوکو بازي کنم ،اما فيلمي که ديدگاهي درمورد اين شخصيت داشته باشد،اين جلو بودن کوکو اززمانش روح او ،خصوصيات عجيب و غريب و جايگاهي که براي زنان ساخت مرا مسحورمي کرد.
دراين جاي صحبت توتو بلند شد،ايستاد و با هيجان صحبت هايش را ادامه داد:«شنل با سنت ها و رفتاري که زنان را ازفعاليت اجتماعي بازمي داشت و آن ها را فلج مي کرد،جنگيد و مسايل بسياري را تغييرداد ،براي همين بود که وقتي آن فونتين برايم توضيح داد به دنبال چه چيزي است و مي خواهد کدام بخش از زندگي کوکو ،را به چه ديدگاهي روايت کند ،بلافاصله موافقت کردم .او مي خواست تمام آن ديدگاه هاي کليشه اي را کناربگذارد و نگاهي جديد به او داشته باشد.»
به هرحال کوکو شنل در فرانسه يک اسطوره يا يک چهره بسيارجنجالي محسوب مي شود و اطلاعات زيادي درباره او در جامعه وجود دارد و اين کاربازيگرنقش را مشکل مي کند:«يکي ازچيزهايي که اصلاً مرا اذيت نکرد .نشان دادن او به شکل يک انسان باورپذيربود .اين زن،هوشمند،قوي و با اتوريته بالا بود اما درعين حال او همان دخترفقيربزرگ شده دردل محله اي فقير است که کلي آدم ثروتمند محاصره اش کرده اند و مجبوراست نقابي به صورت بزند...کارهاي کوکو شنل را دوست دارم اما بيشترازآن شخصيت خود او را دوست دارم،براي من داستان زندگي او جذاب تر ازداستان برندي است که ساخت ...مي دانستم که بايد هردو سوي اين شخصيت را نشان دهم هم واقعيت پشت نقاب هم آن چه روي نقاب او است .»
اودرتوتو يک کتابخوان حرفه ا ي است او تمام کتاب هاي در دسترس درباره شخصيتي که نقش اش را بازي مي کرد خواند و تمام فيلم هاي در دسترس ازاو را هم تماشا کرد. توتو متذکرمي شود که ايده اصلي نحوه بازي اش را ازمجموعه عکس هاي سياه و سفيد سال هاي جواني شانل گرفته است :«کوکو شخصيتي چند بعدي داشت -پرازتضاد و تناقض بود ،وقتي که سنش بالا رفت کلي دروغ درباره گذشته اش سرهم کرد که سرمن را به دوران انداخت .»
مادراودري معلم بود و پدرش دندانپزشک ،او در شهرکوچک مونتلون در آورژن بزرگ شد ،درپنجاه کيلومتري شهر مولين که کوکو در آن آوازمي خواند :«مردم آورژن به شدت سخت کوش و خود راي هستند،از اين جهت من مثل او هستم...يک شباهت ديگر هم داريم کوکو نمي خواست طراح مد شود ،همان طور که من هم نمي خواستم بازيگر شوم. فکرش را نمي کردم روزي مشهورشوم، ،کوکو هم همين طوربود ،من پرازشک و ترديد و سوال و عدم قطعيت بودم.وقتي کوچک بودم دوست داشتم جانورشناس شوم اما بزرگ تر که شدم جذب هنرو نمايش و سينما شدم. وقتي که امتحانات پايان مدرسه رادادم والدينم مرا به دوره آموزش تئاتر در پاريس ميهمان کردند ...»اوآن قدر با استعداد بود که معلمش دعوتش کرد باز به اين محل برگردد:«به والدينم گفتم مي خواهم در پاريس زندگي کنم ،در دانشگاه رشته ادبيات ثبت نام کردم. بعد به تئاتر رفتم و آن جا هم مشغول تمرين شدم،بد هم به يک کلاس بازيگري ديگر رفتم .»
اولين کارهاي توتو درتلويزيون بود ،او در سال 1999نقش مادري در فيلم «سالن آرايش ونوس»توني مارشال را بازي کرد که به شدت مورد توجه قرار گرفت و جايزه سزاررا برايش به ارمغان آورد (به عنوان خوش آتيه ترين بازيگرجوان )،فيلم بعدي او جهشي بي نظيربود او به خوبي نقش املي را درفيلم «آملي پولن»اثر ژان پيرژونه بازي کرد بازي او درنقش خدمتکارخوش قلب و نيکوکار او انسان دوست مونمارتي که زندگي خودش و اطرافيانش را کاملاً تغييرمي دهد بسيارمورد ستايش قرار گرفت.اين فيلم پرفروش ترين فيلم تاريخ سينماي فرانسه درخارج ازفرانسه شدو مدل موي اودري توتو درآن به مد روز فرانسه بدل شد:«انگارهمه مردم جهان از شخصيتي که بازي کرده بودم خوششان مي آمد،ناگهان خيلي مشهورشدم...برايم عجيب بود همه چيزآن موقع برايم عجيب بود،انتظارنداشتم موفقيت و شهرت اين قدر سريع به سراغم بيايند.»
دراين جاي صحبت کمي مکث کرد چشمانش را تنگ کرد و با دقت روي تک تک کلمات اضافه کرد:«اين وضعيت جديد هم خوب بود و هم بد؛به هيچ کدام آن ها هم عادت نداشتم.»آهي که کشيد نشانگرآن بود که با برخي جنبه هاي شهرت مشکل دارد:«خوشبختانه درفرانسه قانوني داريم که هيچ کس نمي تواند عکس کسي را بدون اجازه او چاپ کند براي همين پاپاراتزي ها مي توانند هر عکسي بخواهند بگيرند اما اگر آن ها را بدون اجازه چاپ کنند ،مي شود از آن ها شکايت کرد...اين کاري است که من مي کنم ،من هميشه از آن ها شکايت مي کنم.»
بعد ازآملي ،جدا از بازي در نقش مهاجر ترک غيرقانوني در فيلم «چيزهاي کثيف زيبا»استفن فريرز و نقش اصلي زن در فيلم «رمزداوينچي »توتو هرسال در فرانسه فقط در يک فيلم بازي کرده است :«اين شيوه اي است که خودم انتخاب کرده ام و از آن راضي هستم،تا وقتي کار مي کنم حس خوبي دارم و مشکلي با اين برنامه که براي خودم درنظرگرفته ام ندارم ...بدم نمي آيد. هرچند وقت يک بار در فيلمي هاليوودي باشم اين مثل رفتن به تعطيلات است. اما از مستقربودن در فرانسه کاملاً راضي هستم،زندگي فعلي ام را دوست دارم.»
پس از پايان مصاحبه او با يک سوال غافلگيرم کرد:«مي شود يک عکس با من بگيري ؟من با تمام کساني که با من مصاحبه مي کنند عکس مي گيرم.»
چرا؟چون اگرچيزبدي درباره تان نوشتند بتوانيد آن ها را پيدا کنيد؟»در جواب پرسشم خنديد و گفت :«چه طور مي تواني چيزبدي درباره من بنويسي؟من خيلي خوبم!»
منبع:نشريه سينماي پويا،شماره20
/ن
