نام گل	بابونه
نام انگلیسی	Matricaria chamomilla
نام علمی	Chamaemelum nobile
زادگاه	اروپا، شمال آمریکا و آرژانتین

یکی از پرکاربردترین و قدیمی ترین گیاهان دارویی که در کل جهان مورد استفاده درمانی قرار می گرفته و اطبا و حکیمان ایرانی از آن برای درمان استفاده می کردند گل بابونه است.

گل بابونه در اروپا از قرن 15 به عنوان یک گیاه دارویی مورد استفاده قرار می گرفت که برای مردم یونان باستان ومصر از جایگاه خاصی برخوردار بود زیرا معتقد بودند که این گیاه درمان تمام دردهاست و آن را به الهه خورشید تقدیم می کردند و گل بابونه را دارویی آرام بخش می دانستند.

این گیاه زیبا که از تیره کاسنیان است ارتفاعی حدود 30 سانتی متر دارد به عنوان یک گیاه دائمی و کوچک شناخته شده است که بویی خوش دارد وبیشتر در چمنزارها و اراضی شنی می روید.

البته ارتفاع گیاه بسته به شرایط اقلیمی بین ۳۰ تا۸۰ متغیر است، به این صورت که اگر این گیاه در زمین هایی بروید که شور و غیر حاصلخیز باشد قد گیاه ما به ارتفاع 5 سانتیمتر و بسیار کوتاه می شود و همچنین گل های آن نیز کوچک و ظریف می شوند ، اما اگر همین گیاه را در مناطقی با شرایط اقلیمی مناسب بکاریم ، گیاه بابونه ای با برگ های باریک ،سوزنی شکل ، کشیده و منقسمی خواهیم داشت که گل آذین های آن در انتهای ساقه های اصلی و فرعی به شکل کاپیتول دیده می شوند که گل های سفید در اطراف و میوه یا فندقه زرد روشن به طول ۱ تا ۵/۱ میلی متر در قسمت وسط گل قرار دارد.

این گیاه زیبا جزء گیاهان یکساله و علفی به شمار می آید که در برابر سرمای زمستان نیز گیاهی مقاوم است. ساقه گیاه بابونه به رنگ سبز خیلی روشن است که گاهی به سفیدی می زند و برگ هایی کوچک با بریدگیهای باریک و نامنظم دارد که از کرک پوشیده شده است. رشد گیاه بابونه در اوایل فصل بهار سریعتر می شود و گلدهی این گیاه در فصل تابستان است.

نام لاتین گیاه بابونه camomille

نام علمی آن Chamaemelum nobile

این گل زیبا را به نماد عشق خالص و وفاداری نیز می شناسند و در بعضی مناطق کشور به آن بابینه نیز می گویند.

گیاه بابونه جزء پر کاربردترین و قدیمی ترین داروها در طب سنتی شناخته شده است که می توان به دو گونه معروف آن بابونه آلمانی و بابونه رومی اشاره کرد که بیشتر از بقیه ی انواع بابونه مورد استفاده قرار می گرفته.

از ترکیبات شیمیایی گل بابونه می توان به اسانس های روغنی آنته مین تانن، فیتوسترول و نیزماده ای تلخ به نام آنته میک اسید اشاره کرد.

و جالب است بدانید که طبع این گیاه گرم و خشک است و برای درمان سرماخوردگی و گلو درد مفید است و همچنین اشتها را افزایش می دهد و معده را تقویت می کند و باعث هضم شدن سریع غذا نیز می شود.

گیاه گل بابونه چه به صورت عصاره ، دمنوش و یا روغن آن مورد استفاده قرار بگیرد خاصیت آرام بخشی دارد و برای درمان هایی مثل افسردگی و استرس و بی خوابی نیز مفید است و همچنین این گیاه به خاطر دارا بودن آنتی‌اکسیدان هایی مثل آپی ژنین میتواند از انواع سرطان‌ مثل سرطان پروستات ، تخمدان، پستان و پوست جلوگیری کند.

انواع گل بابونه کدامند؟

از انواع گل بابونه که تا به حال شناخته و بیشتر به صورت دم کرده مورد استفاده قرار می گیرد و خواص دارویی و درمانی دارد بابونه رومی و بابونه آلمانی است ، جالب است بدانید که گیاه بابونه رومی گیاهی است چند ساله و گیاه بابونه آلمانی یکساله است، البته از خواص بابونه شیرازی و بابونه دشتی و بابونه معطر نیز نمیتوان غافل بود این نوع از بابونه ها دارای ترپنوئید‌ها و فلاونوئید‌ها هستند که خاصیت های دارویی بسیاری دارند.

نحوه کاشت

زمان و فواصل کاشت بابونه :

اگر بخواهیم گیاه بابونه ی با کیفیتی داشته باشیم باید زمان مناسب برای کشت این گیاه را بدانیم. نیمه ی دوم شهریورماه که کشت پائیزه محسوب می شود و نیمه ی دوم اسفند ماه که کشت بهاره محسوب می شود بهترین زمان برای کاشت گل بابونه است. بذرهای گیاه گل بابونه را باید در فاصله های 12 تا 15سانتی متری در زمین اصلی کاشته شوند . در سال اول برای هر هکتار زمین به ۳-۵/۴ کیلوگرم بذر باکیفیت نیاز داریم اما برای سال های بعد اگر به صورت کشته انجام شود به بذر کمتری نیار داریم.

روش کاشت بابونه :

کشت گل بابونه از طریق بذر انجام می شود به این صورت که بذرهای گل بابونه را به صورت ردیفی و منظم روی سطح خاک می کارند و یک غلتک مناسب روی بذرها میکشند که بذرها پراکنده و جابجا نشوند و فرم ردیف بودن آنها بهم نخورد. در این جا نباید از وسایلی که باعث به هم خوردن خاک می شود استفاده کرد. بذرهای گل بابونه را به این علت روی سطح خاک می کارند چون نور باعث جوانه زنی بذرها می شود.

آماده سازی زمین بابونه :

قبل از اینکه کشت بابونه انجام شود در ابتدا باید زمین را آماده کرد . برای کشت بابونه نیازی به شخم زدن زمین نیست مگر اینکه زمین سنگ و کلوخی داشته باشد بنابراین باید بعد از شکستن سله ها و خرد کردن کلوخه ها بستر زمین را مسطح کرد تا برای کاشت بذر آماده شود.

جمع آوری گیاه بابونه :

برداشت گل های بابونه به دلیل غیر همزمان رسیدن گل ها ، کمی مشکل است بنابراین باید هر چند روز یک بار گل ها برداشت شوند زیرا به موقع چیدن گل ها در کیفیت و کمیت اسانس آنها نقش بسزایی دارد و بلافاصله بعد از برداشت تا گل ها تغییر رنگ ندادند باید خشک شوند تا از کیفیت و اسانس آنها کم نشود . جالب است بدانید که اگر گل ها را در هنگام ظهر که تابش نور زیاد است برداشت کنیم گل ها از بیشترین مقدار اسانس برخوردار هستند ولی اگر گل ها را روزهای سرد و ابری برداشت کنیم ازمقدار اسانس و کامازولن آنها کم می شود .

مراقبت و نگهداری

گیاه بابونه از جمله گیاهانی است که در برابر کم آبی مقاوم است اما در مواقعی که بارندگی کم باشد و هوا خشک باشد به آبیاری نیاز دارد. عواملی که باعث افزایش عملکرد گل بابونه می شود نور زیاد و از بین بردن علف های هرز اطراف گیاه است .برای از بین بردن علف های اطراف گل بابونه میتوان از علف کش مالوران استفاده کرد . این علف کش را می توان از اواسط ماه فروردین به مقدار 3-4 کیلوگرم در هر هکتار به صورت محلول پاشی استفاده کرد.

^{روش کاشت و تکثیر گیاه بابونه}

^{تکثیر گل بابونه را به دو روش می توان انجام داد:}

^{1. کاشت بذر:}

^{که در این روش در ابتدا تخم گل بابونه را تهیه می کنیم و بعد بذرها را در ابتدا در فضایی سر پوشیده به صورت سطحی در خاک می کاریم زیرا بذرها در فضایی که گرم باشد زودتر ریشه دهی می کنند بعد از گذشت 6 الی 8 هفته می توانیم گیاهمان را به مکانی که هوا جریان دارد و آفتابگیر است انتقال دهیم و برای آبیاری بهتر است هفته ای یک بار و یا زمانی که احساس کردیم خاک خشک شده اقدام کنیم . بعد از گذشت یک تا دو هفته گیاه ما شروع به جوانه زدن می کند و بعد از 1 الی 2 ماه این گیاه زیبا شروع به گلدهی می کند و گل های زرد و سفید زیبایش نمایان می شود. این روش یکی از ساده ترین روش های تکثیر بابونه است .}

^{2. قلمه:}

^{گل بابونه را نیز می توان با روش قلمه زدن زیاد کرد، به این صورت که یکی از شاخه های گل بابونه که سالم و ارتفاع آن}^{8 تا 12 سانتی متر}^{باشد را انتخاب نموده و در زمین مناسب می کاریم.}

^{بعد از بالغ شدن گل ها ، می توان آن ها را چید و درون یک سینی خشک کرد و به عنوان دمنوش از آن استفاده کرد.}

^{بهترین زمان برای کشت گیاه بابونه نیمه ی دوم شهریور، که به آن کشت پاییزه نیز می گویند و نیمه ی دوم اسفند ، که به آن کشت بهاره نیز گفته می شود.}

شرایط نگهداری و پرورش بابونه :

بذر گیاه بابونه را اگر در دمای 7-6 درجه سانتی گراد بکاریم جوانه می زند اما اگر همین بذر را در دمای 25-20 درجه سانتی گراد بکاریم زودتر جوانه زنی می کند زیرا ریشه های بابونه گرما دوست هستند و همچنین این گیاه در دمای 21-19 درجه به خوبی رشد می کند ولی بیشترین اسانس خود را در دمای 25-20 درجه سانتیگراد در خود ذخیره می کند.

همانطور که گفته شد این گیاه در برابر سرما مقاوم است اما اگر در زمان گلدهی این گیاه سرما ببیند تاثیر بدی در عملکرد گل هایش خواهد داشت.

اگر بخواهیم که گیاه بابونه ما به رشد کافی برسد و گل هایی بدهد که دارای اسانس خوبی نیز باشد باید این گیاه را در مرحله ی رشدش در جایی قرار دهیم که نور فراوان داشته باشد . نور زیاد باعث افزایش اسانس و کامازولن می شود، در حالی که اگر گیاه ما در سایه قرار بگیرد و رشد کند گل هایش دارای اسانس خیلی کمی خواهند بود.

بابونه گیاهی است که تا حدی میتواند کم آبی را تحمل کند اما بهتر است در مرحله ی رشد گیاه وزمان تشکیل ساقه آبیاری به طور منظم انجام شود زیرا ثابت شده که اگر در مرحلۀ پنجه زنی ، گیاه را بطور منظم آبیاری کنیم عملکرد گل افزایش می یابد.

بابونه جزء گیاهانی است که قابلیت رشد در هر خاکی را دارد حتی خاک های شور، با این تفاوت که اگر گیاه ما در خاک شور رشد کند عملکرد گلدهی آن کاهش می یابد. خاک مناسب برای کشت بابونه بهتر است خاک شنی سبک به همراه ترکیبات آهکی فراوان باشد.

زمان گلدهی :

گلدهی گل بابونه بستگی به نوع و شرایط اقلیمی آن منطقه بستگی دارد . جالب است بدانید که گیاهان بابونه خودرو زودتر به گلدهی می رسند و معمولا در اواخر فروردین ماه گل می دهد و گل هایی که کشت شده اند در اردیبهشت ماه به گلدهی می رسند ، البته تمام گل ها چه کشت شده و چه خودرو در مدت۱۰-۱۶ روز به گلدهی می رسند.

خاک مناسب :

خاک مناسب برای گیاه بابونه بهتراست خاکی سبک با زهکشی مناسب باشد . برای رشد بیشتر گیاه بابونه بهتر است از ترکیب خاک لومی و ماسه ای شنی و خاک های غنی از مواد آلی با زهکشی بالا استفاده کرد.

ویک نکته اینکه بهتر است از خاک های شور استفاده نکنید زیرا گیاه گلدهی مناسبی نخواهد داشت.

آبیاری مناسب :

همانطور که گفته شد گیاه بابونه نسبت به خشکی و در برابر کم آبی تا حدی مقاوم است اما باید آبیاری متوسط و منظمی داشته باشد تا رشد مناسب و گل های با کیفیتی بدهد ، البته آبیاری گیاه نسبت به شرایط آب و هوایی تغییر می کند، در فصول گرم سال مثل بهار و تابستان که دمای هوا بیشتر می شود و گرمتر گیاه به آبیاری بیشتری نیاز دارد اما در فصول سرد سال مثل پائیز و زمستان به دلیل پایین آمدن دما گیاه به آبیاری کمتری نیاز دارد. البته حواستان باشد از آبیاری بیش از حد و یا خشک شدن بیش از حد خاک گیاه بپرهیزید زیرا آبیاری بیش از حد باعث خفه شدن ریشه های گیاه و پوسیدگی آن ها می شود و خشکی بیش از حد باعث تغییر رنگ برگ ها به قهوه ای و ریزش آن ها می شود.

بهتر است بدانید که اگر گیاه خود را در گلدان می کارید از خاک مناسب با زهکشی بالا استفاده کنید تاهنگام آبیاری آب از انتهای گلدان خارج شود تا باعث پوسیدگی ریشه گیاه و از بین رفتن آن نشود.

نور مناسب :

گیاه بابونه از جمله گیاهان نور دوست است پس این گیاه را باید در مکانی کاشت که از نور زیادی برخوردار باشد و برای رشدش نیاز به آفتاب مستقیم دارد اما اگر نور مورد نیاز گیاه تامین نشود رشدش کم و گلدهی آن متوقف می شود. بنابر این نور تاثیر بسزایی در رشد گل بابونه دارد.

دمای مناسب :

بهترین دمایی که گیاه بابونه در آن رشد می کند بین 6- تا 28 درجه سانتی است . البته با اینکه گیاه بابونه نسبت به کاهش دما مقاوم است نباید بیش از حد دمای هوا پایین بیاید زیرا باعث تیره شدن برگ ها و ریزش آنها و یخ زدگی گیاه می شود .

گیاه بابونه در فصل زمستان با کم شدن دمای هوا مقاومت خوبی از خود نشان می دهد.

منبع: سایت خانه و خانواده راسخون