در اين نوشته ، به بررسي ده فيلم برجسته سال 2008 در زمينه جلوه هاي تصويري مي پردازيم:
1 ـ داستان عجيب بنجامين باتن
جنبه هنري جلوه هاي تصويري براي روايت داستان اسكات فيتزجرالد ، بسيار حياتي به نظر مي رسيد؛ از يك سر رايانه اي بر روي بدن بازيگر نقش اصلي (براد بيت) گرفته تا چهره پردازي و جلوه هاي جوان كننده . تركيب تكنيك و مهارت ، اين فيلم را در بالاي فهرست فيلم هاي متخب سال 2008 قرار مي دهد، چه بسا نامرئي بودن كار و توانايي جلب توجه مخاطبان به داستان، دستاورد برجسته جلوه هاي تصويري اين فيلم است . قسمت اعظم كار چهارساله در استوديوي ديجيتال دامين و تحت كارگرداني ديويد فينچر صورت پذيرفت كه به حق او را «كوبريك ثاني» ناميده اند. جان گائه تا(برنده اسكار و سرپرست جلوه هاي تصويري سه گانه ماتريكس و اخيرا راننده مسابقه) درباره كار خود مي گويد:«داستان عجيب بنجامين با تن مرز جلوه هاي تصويري رايانه اي و هنرمندي سنتي است... و اين كار را به گونه اي انجام داده كه تا اعماق وجود شما رخنه مي كند.» گفتني است اين فيلم برنده جايزه اسكار در رشته بهترين جلوه هاي تصويري و حائز بيشترين جوايز از سوي انجمن جلوه هاي تصويري (VES) شد. فهرست كامل برندگان و نامزهاي اين انجمن را مي توانيد در صفحه 181 از شماره 80 ماهنامه «صنعت سينما» بخوانيد.
2ـ راننده مسابقه
جان گائه تا كه به همراه دان گلاس سرپرستي جلوه هاي تصويري اين فيلم را بر عهده داشتند، يكي از پرهيجان ترين فيلم هاي سال را زيرنظر براردران واچفسكي به تصوير كشيدند. مايه شرم اسكار است كه اين فيلم جايي در فهرست نهايي نامزدها نداشت. بيش از هفت شركت سازنده جلوه هاي تصويري توانستند تصاوير دو بعدي را در يك فتو آنيمه به سه بعد بياورند و بينندگان را به تماشاي حباب ها و كونگ فوي ماشين ها دعوت كنند . اين فيلم امكانات جديد سينماي ديجيتال را به نمايش گذاشت . گائه تا مي گويد:« ايده هاي ناتمام زيادي از ماتريكس به جا مانده بود. امكان فراواني براي عمق بخشيدن به فرم داشتيم كه قبلا عملي نبوده ، اما حالا و به لطف سينماي ديجيتال و پس توليد ، امكان پذير شده است.و بدين ترتيب بود كه بازسازي تدريجي ـ ولي پيوسته ـ قوانين طبيعي را انجام داديم.»
3 ـ آدم آهني
چه بايد كرد تا رابرت داوني جونيور زره يك آدم آهني را بپوشد و ابر قهرماني باورپذير به نظر برسد؟ اين چالشي بود كه جان فاوريو (كارگردان) از شركت نور و جادوي صنعتي (آي ال ام) انتظار داشت؛ بنابراين رهيافت واقع گرايانه تري توسط بن اسنو(سرپرست جلوه هاي تصويري) در پيش گرفته شد. شركت متبوع آقاي اسنو كه پيش از اين بر روي سه گانه دزدان دريايي كارائيب كار كرده بود، به دنبال راه چاره اي مي گشت كه اجزاي قابل رؤيت آدم آهني (مانند سرش) را به خوبي در تركيب با زره رايانه اي به نمايش بگذارند . هال هيكل (كارگردان متحرك سازي) مي گويد :«به عنوان مثال ، صحنه اي در فيلم است كه رابرت در حال قدم زدن است. ما از سر واقعي او استفاده و زره را به بدنش اضافه كرديم . اين كار به دقت فراواني اختياج داشت؛ در غير اين صورت ، عجيب به نظر مي رسيد.» براي متحرك سازي آدم آهني آن ها تلاش كردند تا حس سنگيني و قدرت را به زره بدهند. در همين حال شركت ديگري مشغول طراحي تجهيزات داخل كلاه خود آدم آهني و زاويه ديد توني استارك در هنگام كار با زره بود. اين فيلم نيز يكي ديگر از نامزدهاي جايزه اسكار در رشته بهترين جلوه هاي تصويري شد.
4 ـ شواليه تاريكي
حفظ رهيافت واقع گرايانه براي جلوه هاي تصويري كه در بتمن : سرآغاز به خوبي ثابت شده بود، يك بار ديگر در شواليه تاريكي به معرض نمايش گذارده شد؛ جايي كه جلوه هاي تصويري رايانه اي و جلوه هاي ويژه ميداني به طور نامرئي با هم تركيب شده بودند. نيك ديويس (سرپرست جلوه هاي تصويري) يك تلاش جهاني را براي ساخت جلوه ها پيش بيني كرد كه در آن ، شركت دابل نگاتيو يك بار ديگر وظيفه بازسازي گاتم سيتي را برعهده داشت:«كريس نولان (كارگردان) تجربه بسيار مثبتي از اين كار در قسمت قبلي داشت و مي خواست كه رهيافت بسيار واقع گرايانه براي جلوه هاي تصويري ادامه پيدا كند. او انتظار داشت تا حد ممكن فيلمي با جلوه هاي ويژه نامرئي بسازد كه نماها در آن بايد تا حد ممكن حس واقعي مي داشتند. براي نيل به اين هدف ـ همچون قسمت قبل ـ كار زيادي سر صحنه انجام شد. اين حقيقت كه بيشتر فيلمبرداري سرصحنه در شيكاگو و هنگ كنگ صورت گرفته است، به ما اجازه داد واقعيت بيشتري به فيلم ببخشيم و تا جايي كه برايمان مقدور بود، از عناصر واقعي فيلم گرفتيم.» شواليه تاريكي نامزد جايزه اسكار در رشته جلوه هاي تصويري و برنده جايزه انجمن جلوه هاي تصويري براي بهترين جلوه ويژه سال شد.
5 ـ اينديانا جونز و قلمرو جمجمه كريستال
با در نظر گرفتن سه قسمت قبلي اينديانا جونز، اين طور تصور مي شد كه چهارمين قسمت ، نيازمند جلوه هاي تصويري فراواني باشد، ولي پابلوها هلمن (سرپرست جلوه هاي تصويري) در خدمت نيازهاي استيون اسپيلبرگ (كارگردان) بود و تركيبي از تكنيك قديمي و جديد را براي فيلم در نظر گرفت . وي مي گويد كه محيط ها تركيبي از صحنه واقعي و نقاشي هاي ديجيتالي بودند. براي ساخت جنگل نيز از يك ابزار جديد استفاده كردند. گروه جلوه هاي تصويري فرصت بهره مندي از فيلمبرداري فوق العاده يانوش كاميسنكي را نيز داشتند كه با نورپردازي خود امكان كار در پس توليد را برايشان آسان كرده بود؛ در حقيقت فصل (سكانس)افتتاحيه در انبار كه هشت ماه طول كشيد، با دود ونورهاي واقعي سر صحنه ، فيلمبرداري و سپس در پس توليد به صورت ديجيتالي تكميل شد. در هنگام تجزيه و تحليل صحنه تخريب شهر ، آن ها يك پيش نمايش را در نرم افزار Avid به اسپيلبرگ نشان دادند كه از مدل هاي مينياتوري استفاده شده بود. هلمن مي افزايد:«استيون پيشنهاد كرد كه از تركيب بندي (كمپوزيسيون) سه گانه با حضور اينديانا جونز، خورشيد و انفجار استفاده شود.»
6 ـ وال اي
استوديوي پيكسار با اين فيلم، مرزهاي جلوه هاي تصويري در خدمت پويانمايي را با داستان يك روبات دوست داشتني در نورديد. اندرو استانتن (كارگردان) در حالي كه با دومين ساخته خود اسكار را به خانه برد كه براي ساخته قبلي خود(در جست و جوي نيمو) نيز برنده جايزه اسكار شده بود. پيكسار در اين فيلم از تجربه جيم موريس (تهيه كننده) در زمينه جلوه هاي تصويري سود جست كه قبلا با اي ال ام همكاري كرده بود. مشاوره دنيس مورن(از پيشكسوتان صنعت جلوه هاي ويژه)را نيز نبايد فراموش كرد . پيكسار موفق شد با دوربين مجازي خود كاري كند تا ظاهر فيلم هاي دهه شصت و هفتاد بازسازي شود. كريس چاپمن (از اعضاي گروه جلوه هاي تصويري) مي گويد:« جلوه هاي وال اي دامنه وسيعي داشت؛ فيلم سرشار از جلوه هاي انساني بود؛ نظير انفجار ، انرژي ، جمعيت ، توفان غبار، باران اسيدي و تشعشع هاي خورشيد.» او اضافه مي كند كه با دو چالش اصلي در زمينة جلوه هاي تصويري مواجه بودند :«از آن جايي كه قرار بود ظاهر پويانمايي بيشتر به فيلم نزديك باشد، مجبور بوديم تا جلوه ها را به گونه اي طراحي كنيم تا در اين چارچوب بگنجد . چالش ديگر ، تعداد زياد جلوه هاي مورد نظر فيلم بود. خيلي برايمان عجيب نبود تا براي يك نما در روي كره زمين از پنج يا شش جلوه همزمان استفاده كنيم تا محيط زنده به نظر برسد. راه حل اصلي كه براي يكپارچه كردن اين جلوه ها به كار برديم، استفاده از فيلم هايي به عنوان مرجع بود.»
7 ـ ماجراهاي نارنيا : شاهزاده كاسپين
دومين قسمت از مجموعه نارنيا با سرپرستي جلوه هاي تصويري دين رايت و وندي راجرز، موجب پيشرفت صنعت جلوه هاي تصويري شد. قسمت اعظم كار توسط استوديوهاي وتاديجيتال ،فريم استور و ام پي سي صورت پذيرفت. رايت چنين توضيح مي دهد :«اين فيلم مقياس عظيم تري نسبت به قسمت قبلي دارد؛ در حقيقت يك فيلم حماسي است. كار خيلي كمتري در فيلم اول داشتيم. از اضافه شدن وندي به گروه نيز بسيار خرسند شدم، چون از حجم كارها كم كرد.»
8 ـ ماجراهاي اسپايدرويك
مقدار و تنوع موجودات ناشناخته كه از كتاب تخيلي /ماجراجويانه اقتباس شده بود، به حدي زياد بود كه جلوه هاي تصويري اين فيلم بين دو استوديوي آي ال ام و تيپت تقسيم شد. فيل تيپت ـ از اسطوره هاي متحركسازي و پيشتازان جلوه هاي تصويري ـ همراه با استوديوي اش به عنوان سرپرست موجودات در خدمت فيلم بود. اين استوديو، ابزارهاي جديدي را براي پيشرفت كار جلوه هاي تصويري ابداع كرد؛ مانند«مديريت كننده موجودات» كه به متحركسازان امكان تعامل بهتري با خط توليد را مي دهد. استوديوي آي ال ام همراه با تيم الكساندر (سرپرست جلوه هاي تصويري) و تيم هارينگتون(سرپرست متحركسازي) چندين موجود اصلي و محيط ها را درست كردند. هارينگتن مي گويد:«ما قبلاً متحركسازي چهره را انجام داده بوديم و سيستم هاي خوبي در اين زمينه داريم، اما فكر كرديم كه فرصت خوبي است تا واحد تحقيق و توسعه (R&D) خود را به ابزارهاي جديدي براي متحركسازي مجهز كنيم ؛ براي مثال ، درمورد شخصيت تيمبرتك مي دانستيم كه دامنه وسيعي از احساسات را به خود مي گيرد و در طول دو يا سه نما از خوشحال به عصبانيت و تعجب تغيير حالت خواهد داد؛ بنابراين نسل جديدي از سيستم هاي متحركسازي را بنام Fez ابداع كرديم كه در اصل ، جايگزين Cari يا همان سيستم قبلي است.»
9 ـ روزي كه زمين ايستاد
بر خلاف قتل عام اسكات دريكسن(كارگردان) در پايان اين فيلم علمي ـ تخيلي و بازسازي شده ، بايد قدردان كار استوديوهاي وتاديجيتال ، سينه سايت و ساير سازندگان جلوه هاي تصويري تحت سرپرستي جف اوكان بود. در اوايل كار بود كه تصميم گرفه شده تا رهيافت نسخه اصلي فيلم را ارتقا داده و از نسل جديد جلوه هاي تصويري استفاده كنند. اوكان متذكر مي شود :«ما مي خواستيم اطمينان حاصل كنيم كه جلوه هاي تصويري از داستان پيشي نمي گيرد و در ضمن به روح فيلم اصلي احترام بگذاريم؛ پس به اين نقطه رسيديم كه همه چيز همان گونه باشد كه گويا در حال حاضر و به صورت واقعي رخ داده است.» اين رهيافت به مسير ويژه اي براي تحقيقات منجر شد. يك بيگانه چه راهي براي انتقال پيامش به زمين در پيش مي گيرد، به گونه اي كه ما آن را درك كرده و دچار هراس نشويم. براي نيل به جواب اين پرسش ، ميزگردهاي متعددي برگزار شد . اعضاي گروه با توجه به فيلم ها ، كتاب ها ، مقالات ، فيلم هاي مستند و تصاوير مختلف ، با دانشمنداني از حوزه هاي گوناگون به بحث مي پرداختند . سرانجام به نتيجه اي رسيدند كه در فيلم ديديد.
10 ـ تسلاي اندك
همكاري نزديك بين جلوه هاي تصويري رايانه اي و جلوه هاي ويژه ميداني در هيچ فيلمي به اندازه فيلم هاي جيمز باند مشهود نيست. كرين تادهاك ، سرپرستي جلوه هاي تصويري اين فيلم را تحت كارگرداني مارك فورستر بر عهده داشت كه بعد از كازينو رويال دومين دنباله از جيمز باند را ساخته است؛ تسلاي اندك ماجراي روان آسيب ديده دانيل كريگ بعد از حوادث كازينورويال است. تادهاگ در حالي نهصد نماي داراي جلوه تصويري را براي قسمت جديد پيش بيني كرد كه واقع گرايي نماها بيش از هر زماني در مجموعه جيمز باند احساس مي شد. بزرگ ترين چالش گروه ،مبارزه هوايي باند و كاميل بود كه دشمنان سعي مي كنند اورا به بيرون پرتاب كنند . تمام نماهاي داخلي هواپيما مقابل پرده آبي فيلمبرداري شد. پس زمينه از محيط هاي ديجيتالي تشكيل شده بود كه اكثرشان در مكزيك فيلمبرداري شدند. براي تركيب اين دو دسته تصاوير، از نرم افزارهاي اختصاصي Stig و dnDouble Vision كمك گرفتند. اگر چه در فصل نفس گير سقوط آزاد ، تصميم گرفته شد تا براي تأثيرگذاري بيشتر از تركيب تصاوير رايانه اي و واقعي استفاده شود. كريگ و الگا كوريلنكو در يك تونل باد عمودي قرار گرفتند كه سرعت باد در آن به حدي بود كه مي توانست يك نفر را بالاي سطح زمين نگه دارد. به نظر مي رسيد كه بازيگران در حال سقوط هستند، البته بدون آن كه از چتر نجات استفاده كنند. اين شيوه جديد با نام «ثبت رخداد» شناخته شد[ در مقابل «ثبت حركت» يا «ثبت نقش آفريني» كه شيوه هاي شناخته شده اي هستند] ؛ بنابراين گروه قادر بودند تا هر حركتي را كه مي خواستيد بعد از فيلمبرداري به صورت ديجيتالي بسازند. فورستر متذكر مي شود:« اين مساله بسيار خطرناك بود و يك چالش براي كوين به حساب مي آمد، زيرا احتمال داشت سر موعد نتواند كار را تمام كند. اين روش قبلا امتحان نشده بود؛ پيش از اين، مقابل پرده سبز و با يك پنكه، فصل هاي سقوط آزاد را فيلمبرداري مي كردند.»
منبع: نشريه صنعت سينما شماره84
/س
