

همه چيز درباره شکل يک فيلم نامه
نويسنده: ريموند فرنشمان
درسهايي براي فيلم نامه نويسان مبتدي
قالب فيلم نامه: زبان تصويري شما
( ليندا لاپلانت. فيلم نامه نويس مظنون اوليه، بيوه ها، او رفته است و ...)
قبل از اينکه دست به کار فرايند خلاقانه فيلم نامه نويسي بشويد، بايد از چند نکته مهم و اساسي اطلاع داشته باشيد. اين نکات عبارتند از چگونگي قالب درست نوشتار در هر صفحه و زبان فني مخصوص فيلم نامه نويسي.
اولين چيزي که بايد در ذهن داشته باشيد اين است:
اولين و ضروري ترين قدم براي فروخته شدن فيلم نامه شما اين است که قالب و فورمت درست فيلم نامه نويسي را رعايت کرده باشيد.
بنابراين سعي کنيد قوانين را در نظر بگيريد. برخي از اين قوانين قابل تغييرند و بيشتر آنها غير قابل تغيير هستند. هدف اين قوانين، دست يابي به نوعي شيوه ارتباط و رفع ابهامات موجود است تا به اين ترتيب خواندن فيلم نامه شما براي خواننده آن آسان تر شود. بهتر است به جاي مقابله با اين قوانين، آنها را به کار ببريد.
فيلم نامه اي که قرار است به جايي ارائه شود، بهتر است روي کاغذ A4 و بر يک روي آن تايپ شود. چنانچه هريک از موارد بالا را رعايت نکنيد، مطمئن باشيد کسي فيلم نامه تان را نمي خواند و آن را به شما بر مي گردانند. بهتر است حروف تايپي انتخابي شما خيلي ريز نباشد، چون به اين ترتيب خواندن فيلم نامه آسان تر مي شود. هر صفحه فيلم نامه اي که به اين ترتيب تايپ شده باشد، حدود يک دقيقه از زمان فيلم را شامل مي شود. در مورد فيلم نامه هاي تلويزيوني، هر صفحه فيلم نامه حدوداً سي تا چهل ثانيه يک برنامه تلويزيوني را در بر مي گيرد. رعايت قالب صحيح فيلم نامه نويسي سبب مي شود که ساير افراد گروه فيلم سازي بسرعت فيلم نامه را بخوانند و به مقصود نويسنده پي ببرند.
اغلب نويسندگان تازه کار، انرژي زيادي را صرف داستان، ساختار آن، شخصيت پردازي و گفت و گوها مي کنند ولي از قالب صحيح کار غافل مي شوند. در حرفه فيلم نامه نويسي، قالب اثر و محتواي آن هر دو مهم هستند. تهيه کنندگان و شرکتهاي فيلم سازي به طور ناخودآگاه چنين تصور مي کنند نويسنده اي که مي تواند قالب درست فيلم نامه نويسي را رعايت کند، آن قدر حرفه اي هست که داستاني قوي و خوش ساخت را هم روايت کند.
شکل صفحات فيلم نامه
قالب فيلم نامه بلند سينمايي
قالب فيلم نامه تلويزيوني
توجه: مهم ترين نکته قابل توجه درباره اولين صفحه هر فيلم نامه، اين است که اغلب در اين صفحه، حجم ديالوگها بسيار کم است و يا حتي ممکن است هيچ ديالوگي در آن به چشم نخورد. زيرا در اين صفحه، نويسنده بيشتر تلاش خود را صرف فضاسازي، معرفي شخصيتها و درگير ساختن ما مي کند. به اين ترتيب او خواننده خود را وادار مي کند که به جاي خواندن ديالوگهاي يک فيلم نامه، کل آن را با دقت بخواند( کاري که اغلب فيلم نامه خوانها به آن عادت دارند!).
نمونه اي از يک صفحه فيلمنامه( چهار عروسي و يک عزا، اثر ريچارد کورتيس)
گرت و ماتيو خواب هستند.
داخلي - آپارتمان کري- اتاق خواب -شب
چارلز و کري در رختخواب هستند.
کري: همون موقع که به هميش گفتم «بله»، مي دونستم که اين جوري مي شه. مي دونستم آخرش يه جاي کار مي لنگه.
داخلي - اتاق خواب فيونا/ خانه تام و فيونا - شب
فيونا، در رختخواب در حال مطالعه است.
داخلي - اتاق خواب تام/ خانه تام و فيونا -شب
تام طاقباز روي تخت افتاده و خوابيده است. او پيژامه به تن دارد.
داخلي - آشپزخانه/ خانه چارلز و اسکارلت - شب
اسکارلت زير ميز آشپزخانه خوابش برده است.
داخلي - آپارتمان کري/ اتاق خواب - سحرگاه
کري: فکر کنم ديگه وقتشه که بري.
چارلز: اما الان ساعت 5 صبحه.
کري: خب، ساعت 9 خواهر خونده ام مي آد اينجا. مي خوايم راجع به عروسي حرف بزنيم.
چارلز: راست مي گي. من که تو اين يه مورد کاري از دستم بر نمي آد.
چارلز در سکوت مشغول لباس پوشيدن مي شود.
نمونه اي از يک صفحه فيلم نامه تلويزيوني. رد دوآرف ششم( قسمت سوم: تفنگچيهاي آپوکاليپس، اثر راب گرانت و دوگ نيلر)
پسران گروه آپوکاليپس به آرامي از ميان مه و غبار ظاهر مي شوند. کريتن به طرف آنها مي رود و مقابلشان مي ايستد. ليستر، رايمر و کت به دنبال او به راه مي افتند و از خيابان مي گذرند.
دت: کلانتر، يه دستيار براي خودت بگير.
کريتن: حالا يادم اومد. تو يه ويروس کامپيوتري هستي. از يه کامپيوتر مي ري توي يه کامپيوتر ديگه و برنامه ها رو خراب مي کني.
دت: اگه يه مريضي بتونه سفر کنه، حق با توئه. بذار نشونت بدم که ما نمي تونيم تعادل اينجارو به هم بزنيم.
دت دستهايش را بالا مي برد و نوري آبي رنگ از دستان او به آسمان مي رود. قطع به:
41.داخلي - اتاق
جرقه اي آبي رنگ از سر کريتن بلند مي شود و بالا مي رود.
سر تيتر صحنه ها
داخلي - کليسا/ اتاق اسناد -شب
خارجي - خانه مانر - روز
اطلاعات مکاني
داخلي - ( مثلاً داخل يک اتاق)
خارجي -( مثلاً در خيابان)
ب) بعد، مکاني که صحنه در آن اتفاق مي افتد معرفي مي شود.
ج) در ادامه توضيح، جزئيات دقيق مکان شرح داده مي شود. مثلاً:
داخلي - قصر/ اتاق خواب - روز
بعضي مواقع مي بينيم که جاي ب و ج با هم عوض مي شود. مثلاً:
داخلي - اتاق خواب/ خانه چارلز -شب
خارجي - ماشين اسکارلت/ خيابان - روز
اگر سر تيتر صحنه به اين شيوه هم نوشته شده باشد، چندان اشتباه نيست:
خارجي - خيابان/ جنوب شهر نيويورک - روز
هدف از نوشتن سرتيتر صحنه اين است که خواننده به اطلاعات دسترسي پيدا کند. بنابراين اگر ديديد که جا به جا کردن ب و ج اين کار را براي خواننده آسان تر مي کند، اين کار را بکنيد، اما اگر در اين مورد شک داشتيد، درست تر همان است که ابتدا ب و سپس ج را در سر تيتر بنويسيد.
توجه: اگر صحنه شما در داخل يک ماشين و يا يک کوپه قطار اتفاق مي افتد، يک صحنه داخلي محسوب مي شود. در اين صورت فرقي نمي کند که اين ماشين در فضاي آزاد باشد يا نه. مثلاً:
داخلي - ماشين- غروب
داخلي - ماشيني در حال حرکت - خيابانهاي لندن - روز
در بعضي موارد به سرتيترهايي بر مي خوريد که داخلي / خارجي هستند. اين حالت وقتي اتفاق مي افتد که دوربين از درون يک فضاي بسته يا داخلي، حادثه يا منظره بيرون را نشان مي دهد( براي نمونه مي توان حادثه اي را مثال زد که در خيابان اتفاق مي افتد و کسي در داخل يک ماشين ناظر اين حادثه است). در اين موارد، سرتيتر به شکل زير نوشته مي شود:
داخلي / خارجي - ماشين چارلز/ خيابان - روز
البته ابتداي سرتيتر ممکن است با عبارت خارجي / داخلي شروع شود و اين در صورتي است که حادثه يا کنش صحنه در يک فضاي داخلي (يک خانه) اتفاق مي افتد و دوربين از فضاي خارجي ( يک باغ) نظاره گر اين ماجراست. مثلاً:
خارجي/ داخلي - باغ/خانه - غروب
اطلاعات زماني
قانون کلي اين است:« هر صحنه جديد وقتي آغاز مي شود که يکي از اين دو عامل تغيير کنند: مکان يا زمان».
توجه داشته باشيد که:
- هيچ وقت فيلم نامه نويس يک فيلم نامه سينمايي، صحنه هاي فيلم نامه خود را شماره گذاري نمي کند. اين شماره گذاري روي نسخه نهايي و آماده براي فيلم برداري انجام مي شود. البته اغلب فيلم نامه نويسان انگليسي، صحنه هاي فيلم نامه هاي تلويزيوني را شماره گذاري مي کنند، در حالي که آمريکاييها در فيلم نامه هاي تلويزيوني هم مثل فيلم نامه هاي سينمايي، براي صحنه ها شماره نمي گذارند.
- معمولاً زير سرتيترها خط کشيده نمي شود. هر چند اين موضوع هم در فيلم نامه هاي تلويزيوني انگليسي رايج است و جزو فورمت کار محسوب مي شود.
- هميشه بين سرتيتر و متن و همين طور در فاصله بين دو صحنه، يک سطر فاصله بگذاريد.
منبع: فيلم نگار، شماره 4
/ن