جواب شبهه:
سوال بر دو نوع است:1- سوال استعلامی:
سائل سوال می کند تا به حقیقت مطلب آگاه شود. این نوع سوال در روز قیامت وجود ندارد چرا که خداوند متعال با تمام افعالی که ما انسان ها انجام می دهیم آگاه است، همچنان که در بسیاری از آیات قرآن کریم به این مطلب اشاره کرده و می فرماید: «وَ هُوَ اللهُ فِی السَّمَاوَاتِ وَ فِی الْأَرْضِ یَعْلَمُ سِرَّکُمْ وَ جَهْرَکُمْ وَ یَعْلَمُ مَا تَکْسِبُونَ» (1) او است خداوند در آسمان ها و در زمین، پنهان و آشکار شما را می داند و از آنچه انجام می دهید و به دست می آورید خبر دارد. و یا در جای دیگر به آگاهی از آنچه که در سینه های انسان هاست، اشاره کرده و می فرماید: «یَعْلَمُ خَائِنَةَ الْأَعْیُنِ وَ مَا تُخْفِی الصُّدُورُ » (2) یعنی او چشم هایی را که به خیانت گردش می کند، می داند و از آنچه در سینه ها پنهان است، خبر دارد.البته در آیه‌ی 22 سوره‌ی مبارکه‌ی فصّلت، خداوند متعال انسان ها را به خاطر عدم توجه شان به علم خداوند به هنگام گناه مورد سرزنش قرار داده و می فرماید: «وَ مَا کُنْتُمْ تَسْتَتِرُونَ أَنْ یَشْهَدَ عَلَیْکُمْ سَمْعُکُمْ وَ لاَ أَبْصَارُکُمْ وَ لاَ جُلُودُکُمْ وَ لکِنْ ظَنَنْتُمْ أَنَّ اللهَ لاَ یَعْلَمُ کَثِیراً مِمَّا تَعْمَلُونَ» شما اگر در دنیا گناهانتان را مخفی می کردید، نه بخاطر این بود که از شهادت گوش و چشم ها و پوست های بدنتان (در قیامت) بیم داشتید بلکه شما گمان می کردید که خداوند بسیاری از اعمالی را که انجام می دهید، نمی داند!
دقت کنید!
آیه‌ی 39 سوره‌ی مبارکه‌ی الرّحمن که در متن شبهه ذکر شده، در بیان سوال استعلامی است که می فرماید: «فَیَوْمَئِذٍ لاَ یُسْأَلُ عَنْ ذَنْبِهِ إِنْسٌ وَ لاَ جَانٌ» در روز قیامت، از گناه هیچ انس و جنی سوال نمی شود (چرا که خداوند به تمام افعالشان آگاه است).
2- سوال اعترافی:
سائل سوال می کند تا مخاطبش به افعالی که قبلاً انجام داده اعتراف کند، مانند قاضی دادگاه از متّهم سوال هایی می پرسد تا او را به اعتراف بکشاند. در روز قیامت از این نوع سوال وجود دارد چرا که در آن روز دادگاه عدل الهی برپا می شود و از مُجرمین و گناهکاران در مورد افعال آنها سوال می شود. آیه‌ی 24 سوره‌ی مبارکه‌ی صافات به همین معنا اشاره دارد که می فرماید: «وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْئُولُونَ» آنها را نگه دارید تا از آنها سوال شود.خلاصه‌ی جواب:
آیه‌ی 39 سوره‌ی مبارکه‌ی الرّحمن در بیان سوال استعلامی است که در قیامت وجود ندارد و آیه‌ی 24 سوره‌ی مبارکه‌ی صافات در بیان سوال اعترافی است که در قیامت وجود دارد. با این بیان، تناقضی بین آیات مذکور نیست. (3)پی‌نوشت‌ها:
1- سوره انعام، آیه‌ی 3 .2- سوره غافر، آیه‌ی 19.
3- تفسیر قرآن، بیان دکتر محمدعلی انصاری ذیل تفسیر آیه‌ی 24 سوره‌ی مبارکه صافات.
منبع: پاسخ به شبهات اینترنتی (پاسخ به شبهاتی که سایت های ضد اسلامی و ضد شیعی منتشر کرده اند)، هادی کُردان، جلد اول، تهران: انتشارات شارق، چاپ پنجم، 1389ش.
