جلوگيري از انحراف رشد كودك

كودكان صفر تا شش ماهه:
 

تغذيه در تمام عمر به ويژه در ماهها و سالهاي اول زندگي بسيار مهم است. براي شيرخواران تغذيه جزء مهمي از مراقبت همه‌جانبه است و تغذيه‌ي خوب مناسب با سن كودك موجب رشد و نمو مطلوب او مي‌شود. به منظور تأمين تغذيه‌ي مناسب كودك، مادران عزيز بايد به مطالب زير كه تحت عنوان اقدامات لازم و رفتارهاي تغذيه‌اي مناسب است، توجه داشته باشند.
اقدامات لازم:
اگر نوزادان به محض تولد بر روي شكم مادر قرار گيرند و پس از خشك كردن آنها، بر روي سينه‌ي مادر گذاشته شوند، و مادر و نوزاد را با پتوي گرم و تميز بپوشانند اين كار باعث مي‌شود كه هم درجه حرارت بدن نوزاد ثابت بماند و نوزاد دچار هيپوترمي (كاهش درجه حرارت بدن) نشود و هم علاوه بر بهره‌مندي از آغوش گرم مادر شير مادر، پايه‌هاي يك ارتباط عاطفي درازمدّت گذاشته شود. بسياري از تحقيقات نشان داده است كه اين تماس پوستي و تغذيه‌ي به موقع بر رشد و تكامل شيرخوار اثر بسيار مطلوبي دارد.
بايد تغذيه با شير مادر ظرف نيم‌ساعت پس از تولد آغاز شده و به طور مكرر و به دلخواه نوزاد ادامه يابد تا هم نوزاد از مزاياي آغوز بهره‌مند شود.هم ترشح شير مادر زودتر برقرار و حجم آن بيشتر شود. بايد دانست كه ساعت‌ها و روزهاي اول تولد‌ بسيار طلايي و حياتي است و نبايد اين ساعات گرانبها را كه مي‌توانند در رشد و سلامت نوزاد بسيار مؤثر باشند ازدست داد. براي اينكه كودك شير كافي دريافت كند، روش شير دادن هم بايد صحيح باشد تا به اين ترتيب هم شير كافي دريافت شود و هم از جمع شدن گاز در معده ي شيرخوار و احتمال استفراغ كردن و بي‌قراري‌اش جلوگيري شود.
نياز شيرخوار به ويتامين‌هاي A و D (روزانه 1500واحد ويتامينA و 400واحد ويتامينD) با دادن 15قطره از مخلوط ويتامين‌هايA وD و اگر اين قطره در دسترس نبود به همين مقدار از قطره‌ي مولتي‌ويتامين، تأمين كنند.
به جز شير مادر دو قطره‌يA وD تا پايان شش‌ماهگي هيچ چيز ديگر (شيرخشك، شيرگاو، آب‌ميوه و...) و حتي آب هم به كودك ندهند چون همه‌ي نيازهاي غذايي و ازجمله آب تا شش‌ماهگي ازطريق تغذيه با شيرمادر و آغوش پرمهر او، محيط صميمي خانواده، قطره‌يA وD، برخورداري از نورمستقيم خورشيد، واكسيناسيون به موقع و رعايت بهداشت و نظافت كودك تأمين كند. بخش عمده‌اي از نيازهاي غذايي، جسمي و عاطفي‌رواني در شش‌ماه اول عمر است.
تا پايان شش‌ماهگي تغذيه‌ي كودك فقط با شير مادر باشد زيرا تا اين زمان مقدار شير مادر كاملاً تكافوي رشد كودك را كرده و مناسب‌ترين غذا براي وي به حساب مي‌آيد، ضمناً دستگاه گوارش شيرخوار هنوز به طور كامل تكامل نيافته و اضافه كردن شير مادر ممكن است باعث عدم تحمل آلرژي يا اسهال او شده و ترشح شير مادر نيز كاهش يابد.
رفتارهاي تغذيه‌اي مناسب:

از تولد تا سه‌ماهگي:
 

شير دادن براساس ميل و تقاضاي شيرخوار بايد باشد بنابراين به محض بيدار شدن شيرخوار يا با مشاهده‌ي تمايل او به مكيدن قبل از اينكه زياد گريه كند، او را شير بدهيد.
هنگام شير دادن او را به خوبي و راحتي در آغوش بگيريد، ولي محكم فشار ندهيد.
مادر بايد با تماس نوك پستان به گونه‌ها و لب‌هاي شيرخوار رفلكس جستجو يا Rooting او را براي بازكردن دهانش تحريك كند.
هنگام شيردادن به او لبخند بزنيد و با ملايمت و مهرباني صحبت كنيد، اما نه به گونه‌اي كه شيرخوار از شير خوردن باز بماند. مدّت شيرخوردن و فاصله‌ي بين دفعات تغذيه را به اختيار شيرخوار بگذاريد زيرا در اين سن شيرخوار مقدار شير دريافتي را برحسب نيازهاي خود تنظيم مي‌كند.
به شيرخوار فرصت كافي براي توقف در مكيدن، نفس تازه كردن، برقراري ارتباط با خودتان و اطرافيان بدهيد تا پس از اين فرصت مجدداً به شير خوردن ادامه دهد.
شير خوردن را وقتي تمام شده تلقي كنيد كه كودك تان سير شد باشد و خودش پستان را رها كند.
اگر بعد از شير خوردن، شيرخوارتان به خواب رفت نگران نباشيد. بسياري از شيرخوران كه از شير مادر تغذيه مي‌كنند، اگر روش شيرخوردن‌شان درست باشد، هوايي نمي‌بلعند كه نياز به باد گلو زدن داشته باشند و بعضي ديگر هم اگر احياناً هوا بلعيده باشند و به خواب بروند خودشان بيدار مي‌شوند. بنابراين، براي گرفتن باد گلو، شيرخوار را از خواب بيدار نكنيد.

از سه‌ماهگي تا شش‌ماهگي:
 

شيرخوار رابطه‌ي نزديك و صميمي‌تري با مادر و مراقب خود برقرار مي‌كند كه به قولي آنرا «عاشق شدن» مي‌گويند. در اين‌زمان شيرخوار با اطرافيان و محيط زندگي خود فعالانه برخورد مي‌كند و از مصاحبت با مادر درحين شيرخوردن از پستان او لذت مي‌برد. به مادر لبخند مي‌زند و او را بيشتر به طرف خود جلب كرده و مشتاق مراقبت از خود مي‌كند. همچنين در اين دوران شيرخوار ممكن است ضمن شيرخوردن گاهي از شيرخوردن دست كشيده و به اطرافيان و اطراف نگاه كند و با لبخند و نگاه خود از آنان بخواهد كه به او بيشتر توجه كنند، سپس دوباره به شير خوردن ادامه بدهد و اين كار را چندين‌بار تكرار مي‌كند. والدين بايد توجه داشته باشند كه اين امر طبيعي بوده و جاي نگراني ندارد. مادر، اين عمل شيرخوار را به حساب سير نشدن او نگذارد و او را از سينه‌ي خود جدا نكند. در غيراين‌صورت ممكن است به دليل ناكافي بودن تغذيه، كودك دچار سوءتغذيه و تأخير رشد شود.
درمورد بسياري از شيرخواران بازيگوش و كنجكاو كه يك يا چندجرعه شير مي‌خورند و پستان مادر را رها كرده و به اطراف توجه مي‌كنند، چون ممكن است تكرار آن باعث عدم رعايت كافي شير شود، بهتر است مادر مكاني خلوت، آرام و حتي با نور كم را جهت شير دادن به كودك، انتخاب كند.

كودكان12-6ماهه:
 

تغذيه‌ي تكميلي (كه به تفصيل راجع به آن بحث خواهيم داشت) كه از پايان شش‌ماهگي آغاز شده و تا دوزاده ماهگي ادامه مي‌يابد مرحله‌ي بسيار مهمي در تكامل و كسب عادات غذايي كودك به شمار مي‌رود. در اين زمان شيرخوار به تدريج بر كنترل خود به اطرافيان و محيط زندگي مي‌افزايد. تغييرات محيط را بيشتر درك و احساس مي‌كند، به خصوصيات و توانايي‌هاي خود پي مي‌برد و آنها را به رخ مادر و مراقب خود مي‌كشد.
توجه والدين به اين خصوصيات، همچنين مراحل تكامل تغذيه‌اي شيرخوار و نحوه‌ي تغذيه‌ي تكميلي، باعث خواهد شد كه برنامه‌ي غذايي او را برحسب خواسته‌ها، توانمندي‌ها و نيازهايش تأمين كنند.
منبع:مجله 7 روز زندگي شماره 78