حافظ سلطان علی اوبهی از دانشمندان و حافظان و خوشنویسان و سادات اواخر سدهٔ نهم هجری بود. همچنین او از مریدان خواجه عبیدالله احرار بهشمار می رفت و در خانقاه وی در بخارا در سن ۱۰۹ سالگی در گذشت. اوبهی منسوب به «اوبه » از اعمال هرات است. از این رو او را سلطان علی اوبهی هروی نیز نامیدهاند.
از طرفی اوبهی را از دانشوران، سرایندگان، خوشنویسان و خوانندگان سرشناس سده دهم در دستگاه امیر علیشیر نوایی، وزیر دانشمند سلطان حسین بایقرا ذکر کردهاند.
در «مجالس النفائس» در باره او آمده: او از مردم متعین خراسان بود مردی پاکیزه روزگار و صحبت دیده و خوش طبع بود، و خطوط را نیک نویسد اما در لباس و عقد دستار بسیار تکلف میکند.
در تصوف شاگرد خواجه ناصر الدین عیید الله بن محمود بن شهاب الدین سمرقندی مشهور به عبیدالله احرار بود.
خواجه ناصرالدین عبیدالله (۸۰۶-۸۹۵ (قمری)) نامدار به عبیدالله احرار و خواجه احرار ولی، عارف نامی طریقت نقشبندیه در فرارود (ماوراءالنهر) است.
آثار
«تحفةالاحباب » در لغت فارسی و «زبدةالتواریخ ». فرهنگ نورالدین تحفةالاحباب را در ضمن مدارک خود شمرده است . در «مجالس المؤمنین» ذکر او آمده و از زبده ٔ او نقل کند.
این شعر از اوست: بیستون را گر کند سیل فنا بنیاد سست / کی تواند نقش شیرین از دل فرهاد شست؟
فرهنگ فارسی به فارسی تحفةالاحباب (هدیه ی دوستان)، که از مآخذ فرهنگهای سروری و جهانگیری و برهان قاطع و بعضی فرهنگهای بعدی است، در سال ۹۳۶ نوشته شده و به وزیر خراسان اهدا شدهاست. پدیدآورنده در دیباچهٔ کتاب، خود را «حافظ اوبهی» نامیدهاست.
اوبهی از دانشوران، سرایندگان، خوشنویسان و خوانندگان سرشناس سده دهم بوده و امیر علیشیر نوایی، وزیر دانشمند سلطان حسین بایقرا ذکر او را به عنوان یکی از متعیّنین خراسان آوردهاست. (کلمه «اوبهی» از منطقه موسوم به «اوبه» مأخوذ شده که هنوز هم بدان نام موسوم است.
اوبه یکی از شهرهای باستانی و شهره ولایت هرات میباشد که در فاصله 120 کیلومتری شرقی شهر هرات موقعیت دارد. وی در پایان زندگی به ورارود (بخارا) رفته و در همانجا در صدونُه سالگی در گذشتهاست. برخی از پژوهندگان شخصی را که تحفه الاحباب به او اهدا شده، حبیبالله ساوجی، وزیر دورمیش خان فرمانروای هرات میدانند و برخی دیگر او را سعدالدین مشهدی.
به نظر علی اشرف صادقی هیچکدام از این دو نظر درست نیست. زیرا کتاب تحفه الاحباب با فرهنگ مدرسه سپهسالار که بر روی آن به غلط، «فرهنگ قطران» نوشتهاند، همانندی تقریباً تام دارد. بررسی و همسنجی این دو فرهنگ نشان میدهد که هر دوی آنها از روی یک فرهنگ قدیم تر که احتمالاً در هند نوشته شده، رونویس شدهاند.
این دو فرهنگ در عین همانندی تقریباً تام، دارای برخی نایکسانیها نیز هستند که ظاهراً به تصرف مؤلفان آنها در نسخه مادر آنها برمی گردد؛ بنابراین باید نتیجه گرفت که اوبهی یک فرهنگ قدیمتر را که نسخهٔ آن اکنون در دست نیست، به دست آورده بوده و با افزودن پیشگفتار و پسگفتار و احتمالاً دستکاریِ جزئی، آن را به نام خود کرده و به وزیر خراسان تقدیم داشتهاست.
منابع:
دهخدا، علی اکبر.لغتنامه. ذیل حافظ اوبهی
پایگاه اطلاع رسانی بنیاد ایرانشناسی - عبید الله احرا
آیا فرهنگ تحفةالاحباب از حافظ اوبهی است؟ علی اشرف صادقی• دیپلوم انجینر عبدالله اشکانی؛ 2022؛ اسلام آباد، پاکستان
الذریعه ج ۳ ص ۴۱۰
در پایان:
جا دارد که از دلسوزی، همراهی و توجه اساتید معظم، متعهد، متدین و مجاهدِ خود در کسوت شاگردی، از زحمات ارزشمند استاد مسعود نجابتی و عبدالرسول یاقوتی، سید حسن موسی زاده، ناصر طاووسی و ابوالفضل خزائی تقدیر و تشکر نمایم.
شاگرد شما، ابوالفضل رنجبران
© کلیه حقوق متعلق به صاحب اثر و پرتال فرهنگی راسخون است. استفاده از مطالب و آثار فقط با ذکر منبع بلامانع است
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_656882.jpg "برای نیت روزه چه بگوییم")
.jpg "شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها در قرآن")
