بررسی علمی رابطه تنش های روانی و حاملگی

بررسی علمی رابطه تنش‌های روانی و حاملگی
 

استرس چگونه میتواند بر بارداری شما تاثیر بگذارد؟

استرس در دوران بارداری یک شرایط روحی و روانی رایج است، زیرا بارداری باعث تغییرات بسیاری در بدن مادر می‌شود. اگر این استرس بدون درمان و برای طولانی مدت باقی بماند می‌تواند باعث مشکلاتی مانند فشار خون بالا و بیماری قلبی شود.

در دوران بارداری، استرس می‌تواند شانس تولد نوزاد نارس (متولد قبل از هفته ۳۷ بارداری) یا نوزاد کم وزن (با وزن کمتر از ۵ پوند، ۸ اونس) را افزایش دهد. نوزادانی که خیلی زود یا خیلی کوچک به دنیا می‌آیند بیشتر در معرض خطر مشکلات سلامتی هستند.
 

دلایل استرس در دوران بارداری

دلایل استرس برای هر زنی در این دوران متفاوت است، اما در اینجا به برخی از دلایل رایج استرس در دوران بارداری اشاره می‌کنیم:

ممکن است با ناراحتی‌های دوران بارداری مانند حالت تهوع صبحگاهی، یبوست، خستگی یا کمردرد دست و پنجه نرم کنید.

هورمون‌های زنان در این دوران در حال تغییر هستند، این تغییرات می‌تواند باعث تغییر خلق و خوی شما شود. نوسانات خلقی می‌تواند کنترل استرس را سخت‌تر کند.

شما ممکن است نگران باشید که در طول زایمان چه اتفاقی می‌افتد یا چگونه از کودک خود مراقبت کنید.

اگر کار می‌کنید، ممکن است مجبور شوید وظایف شغلی را مدیریت کنید.

ممکن است نگران این باشید که چگونه رفتار شما می‌تواند به روی کودک شما تأثیر بگذارد.
 

زنانی هستند که به سادگی باردار می‌شوند؛ اگرچه زندگی سالمی ندارند. در مقابل، زنانی هستند که توصیه‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند اما پس از سال‌ها خبری از بچه‌دارشدن‌شان نیست.

بیشتر اطرافیان در این مواقع می‌گویند: «‌آرامش خودتان را حفظ کنید و نگران نباشید؛ بارداری بالاخره رخ خواهد داد.» اگرچه این توصیه شاید ناخوشایند باشد اما حقیقتی علمی در آن وجود دارد.

نمونه و شواهد متعدد بر تاثیر استرس در بارداری

شواهد جدید نشان می‌دهد که استرس بر باروری اثر می‌گذارد. یک بررسی اخیر نشان داد که زنان با میزان بالای آلفا- آمیلاز، آنزیمی که با استرس ارتباط دارد، سخت‌تر باردار می‌شوند.
 
نمونه‌های بزاق گرفته‌ شده از 274 زن در طول 6 چرخه قاعدگی (یا تا زمانی که باردار شده بودند) نشان داد افرادی که بالاترین میزان این آنزیم را در اولین دوره قاعدگی داشتند نسبت به زنانی که کمترین میزان این آنزیم را داشتند، با احتمال 12 درصد کمتر باردار شده بودند.

نکته جالب‌تر این بود که زنانی که در این بررسی شرکت داشتند، ‌سابقه قبلی ناباروری نداشتند. همه این زنان یا در حال طراحی برای باردار شدن بودند یا از 3 ماه قبل برای باردار شدن تلاش می‌کردند.

پژوهشگران هنوز نفهمیده‌اند استرس دقیقا چه نقشی در باروری ایفا می‌کند، ‌زیرا زنان تحت شرایط استرس شدید نیز می‌توانند باردار شوند.

آلیس دومار، رییس مرکز سلامت روان/بدن در بوستون در این باره می‌گوید:‌

« به گمان من برخی زنان از لحاظ اثر استرس بر تولید مثل حساسیت بیشتری دارند. اگر شما تحت استرس قرار گیرید و نتوانید به سرعت باردار شوید، ‌خود این مساله باعث استرس بیشتر شما می‌شود.» به گفته او، در یک بررسی در تایوان، در40 درصد زنانی که برای درمان ناباروری مراجعه کرده بودند، ‌تشخیص افسردگی و اضطراب داده شده بود.

خود درمان ناباروری ممکن است استرس‌زا باشد، ‌به اضافه اینکه عدم یقین بیشتری را در زن از لحاظ بارداری ایجاد کند. اگر استرس بتواند بر احتمال لقاح اثر بگذارد، ‌کنترل آن ممکن است این احتمال را افزایش دهد.

پژوهشگران سعی کرده‌اند این مساله را ثابت کنند. در تحقیقی که در بخش زن و زایمان دانشکده پزشکی دانشگاه اموری در آمریکا انجام شد، زنانی که برای بیش از 6 ماه تخمک‌گذاری نکرده بودند، ‌موردبررسی قرار گرفتند و مشخص شد که میزان بالایی از هورمون کورتیزول، یک هورمون استرس، در خون آنها وجود دارد.

در شرایط استرس‌زا، ‌کورتیزول، مانند آدرنالین، شدت سوخت‌وساز را افزایش می‌دهد و فشارخون را در حد بالایی نگه می‌‌دارد، باعث اضافه وزن می‌شود و به مشکلات بهداشتی دیگری نیز می‌انجامد.

ده توصیه‌ کاربردی

این توصیه‌های عملی می‌تواند به شما کمک کند ‌هنگامی که می‌خواهید باردار شوید، ‌از استرس خود بکاهید:

1. شوهرتان را وارد فهرست کنید:
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که زنان با استرس ناشی از ناباروری به نحوی متفاوت با مردان مواجه می‌شوند. برای مثال زنان با احتمال بیشتری به دنبال حمایت اجتماعی می‌روند اما مردان به حل مساله گرایش دارند.

این گرایش‌های متفاوت ممکن است به اختلاف بینجامد. به‌گفته روان‌شناسان، اشتغال ذهنی مداوم با بچه‌دار شدن ممکن است حتی رضایت جنسی را هم تحت‌تاثیر قرار دهد. روان‌شناسان توصیه می‌کنند زوج‌ها مانند روزهای اول آشنایی‌شان عمل کنند. در طول هفته زمانی برای تفریح مثلا رفتن به سینما بگذارند. همچنین یک حد زمانی مثلا حدود 20 دقیقه برای بحث‌‌ در مورد بارداری تعیین کنند.

2. دوباره علت مشکلتان را بررسی کنید:
فکر کردن به اینکه «همه به جز من به سادگی باردار می‌شوند» تنها ناراحتی ما را باعث می‌شود. باید با این طرز تفکر منفی با بیان جملات مثبت غلبه کنید. به‌عنوان نمونه «اگر باردار ‌شدن اینقدر ساده بود، این همه کلینیک باروری وجود نداشت.» تفکرات بدبینانه‌تان را شناسایی کنید و تمرین کنید تا پاسخی را به شرایط‌تان بدهید که واقع‌گرایانه‌تر باشد.

3. سعی کنید یادداشت روزانه بنویسید:
روزانه احساسات‌تان را به کاغذ منتقل کنید. این راهی برای رهایی از نگرانی‌هایی است که از در میان گذاشتن مستقیم آنها با دیگری پرهیز دارید. بعد ممکن است تصمیم بگیرید که یادداشت‌ها را دور بریزید یا به کسی نشان دهید تا آنها را بخواند.

4. فعال بمانید:
ادامه دادن فعالیت‌هایی که باعث لذت شما می‌شود، ‌اهمیت زیادی دارد، در غیر این صورت ممکن است باردارشدن به تنها کانون توجه‌تان بدل شود. به میهمانی دوستان و نزدیکان‌تان بروید،‌ عکس‌های دسته‌جمعی بگیرید و خلاصه خودتان را غرق کارهایی که دوست دارید، کنید. انجام دادن کارهای لذت‌بخش میزان سروتونین، ماده شیمیایی بالابرنده خلق در مغز، را می‌افزاید. این کار پاداش اضافی هم برای شما به دنبال دارد.

5. برای حفظ آرامش تلاش کنید:
یک راه ساده برای آرام شدن این است که زمانی مثلا یک یا 2 بار در روز را به فرو بردن بدنتان به حالت عمیق آرامش عضلانی اختصاص دهید. برای 5 دقیقه یا بیشتر چشم‌هایتان را ببندید و خودتان را در جایی دوردست تصور کنید.

به اصطلاح یک سفر ذهنی کوچک انجام دهید. به خودتان اجازه دهید که همه حس‌های‌ محیط اطراف‌تان را تجربه کنید. بدن شما طوری پاسخ خواهد داد که گویی واقعا در آنجا هستید. منافع این «واکنش آرامش‌بخشی» شامل سرعت پایین‌تر ضربان قلب و فشار خون پایین‌تر خواهد بود.

اگر نوع خاصی از این تکنیک را ترجیح می‌دهید، محدودیتی در گزینه‌ها وجود ندارد. مراقبه، یوگا و آرامش‌بخشی پیشرونده عضلانی تنها چند مورد از این تکنیک‌ها هستند.

6. ورزش کنید:

پیاده‌روی، شناکردن، یوگا یا سایر ورزش‌های متعادل ممکن است از استرس شما کم کند. و مزایای اضافی هم دارد. زنان دارای اضافه وزنی که از طریق فعالیت جسمی وزنشان را کم می‌کنند، ‌به باروری خودشان هم کمک می‌کنند.

برای مثال چربی بیش از حد بدن باعث تولید استروژن اضافی در بدن می‌شود که تخمک‌گذاری را مختل می‌کند. ورزش‌هایی که انرژی زیادی مصرف می‌کنند‌، مانند دویدن یا جاگینگ (دویدن آرام) موادی به نام آندورفین‌ها (افیون‌های درون‌زا) را در بدن تولید می‌کنند که باعث احساس خوشی و راحتی در فرد می‌شود.

البته باید توجه داشته باشید که ورزش بیش از حد در زنانی که از قبل تحت استرس هستند، می‌تواند اوضاع را بدتر کند، چرا که ورزش زیاد باعث آزاد شدن کورتیزول می‌شود.

7. از مشاوره‌های فردی و گروه‌های حمایتی استفاده کنید:
زنی که در تلاش برای باردار شدن است، نیاز به کسی دارد که با او همدلی کند. مشاوره ممکن است راهی برای تخلیه سردرگمی، ناراحتی و ناامیدی شما باشد. همین پیوستن به گروه‌های حمایتی و صحبت کردن با زنانی که مشکلات مشابهی دارند‌، نیز می‌تواند به شما کمک کند.

8 . هنگام مواجهه با استرس از راهکارهای غلط دوری کنید
ممکن است هنگامی‌که تحت استرس هستید بخواهید با استفاده از روش‌هایی مانند انزواطلبی، خوابیدن، تغییر روال غذا خوردن یا استعمال سیگار و الکل آن را کنترل کنید. این راهکارها شاید در همان لحظه باعث بهبود حال شما شوند، ولی در درازمدت قطعاً مخرب‌اند.

از روبه‌رو شدن با استرس و دلیل آن نترسید. پاک کردن صورت‌مسئله جواب مناسبی نیست؛ پس با ریشه‌یابی مشکل و برطرف کردن آن استرس خود را کاهش دهید.

9 . معجزه‌ی موسیقی را فراموش نکنید!
تاکنون پژوهش‌های بسیاری بر موسیقی و اثرات مثبت آن انجام شده‌اند. مطالعات نشان داده‌اند که حتی سی دقیقه گوش دادن به موسیقی در طول روز می‌تواند کورتیزول بدن را تا حد چشمگیری کاهش دهد.

پزشکان به زنان باردار توصیه می‌کنند اثر موسیقی را نادیده نگیرند و با گوش دادن روزانه به موسیقی حال روحی خود را بهبود دهند. آهنگ‌های آرامش‌بخش استرس بارداری را تا حد زیادی کاهش می‌دهند.

10 . خواب و استراحت کافی داشته باشید
خستگی مزمن یکی از شایع‌ترین شکایت‌های زنان در دوره بارداری است. مغز انسان ریتم شبانه‌روزی خاصی دارد که با رعایت آن می‌توانید بازده ساعات استراحت خود را افزایش دهید و در طول روز کمتر احساس کسلی و خستگی داشته باشید.

ساعت مشخصی برای به خواب رفتن و بیدار شدن در نظر بگیرید و سعی کنید به آن متعهد بمانید. بهتر است حتی اگر احساس خستگی می‌کنید بیشتر از ۸ یا ۹ ساعت در شبانه‌روز نخوابید.

خواب اضافی اثر معکوس داشته و احساس خستگی و کسالت شمارا تشدید می‌کند. احساس خستگی مداوم بدن را ضعیف کرده و در برابر استرس آسیب‌پذیر می‌کند؛ پس با خواب کافی می‌توانید استرس خود را کاهش دهید.

نویسنده: بخشی از این مقاله توسط دکتر زهرا عباس‌پور تمیجانی نوشته شده است

منبع: هیئت تحریریه پرتال فرهنگی راسخون