نظری بر تاریخچه تولید علم در ایران
نويسنده:دکتر کیانوش کیانی هفت لنگ
تاریخچهّ تولید علم در ایران، به روزگاران کهن بر می گردد و با تاریخ کشور ما عمیقاً پیوند خورده است. در قرون متمادی گذشته در سرزمین ما به علم، عالم، دانش و معرفت توجه فراوانی می شده است و مراکزی که از کتب و اسناد تاریخی نگهداری می کرده اند، دارای ویژگیهای بوده اند که امروزه همان ویژگی ها همچنان مورد توجه متخصصان قرار دارند. حتی می توان انعکاس مسائل علمی را در دواوین شعرای متقدم نیز جستجو کرد.
رودکی سمرقندی در این باره سروده است:
تا جهان بود از سر آدم فراز
کس نبود از "راز دانش" بی نیاز
مردمان بخرد اندر هر زمان
راز دانش را به صد گونه زبان
گرد کردند و گرامی داشتند
تا به سنگ اندر همی بنگاشتند.
شعر، پر از شعور و اگاهی است، و بحق می تواند شعار«سازمان میراث فرهنگی» ما باشد.
رودکی در این شعر بلند به راز دانش و نگهداری ومحافظت آز آن به زبانهای مختلف، اشاره می کند.
و یا فردوسی حکیم، به بالاتراز "دانش" یعنی "خرد" گوهری که فراتر از آن یافت نشود، توجه نشان داده است:
به نام خداوند جان و «خرد»
کزین برتر اندیشه برنگذرد
از جنبه اعتقادی نیزدر دین اسلام، خواندن و نوشتن و بطور کلی علم از جایگاه بسیار رفیعی برخوردار است و مسائل علمی از صرف علم بودن خارج شده و در هاله ای از تقدس قرار می گیرند. به همین دلیل نیزعالم ازمنزلت وجایگاه معنوی والایی برخوردار است. علاوه بر آن، ایران از زمانهای بسیار دور جامعه ای دانایی محور بوده است و مردم عقل جمعی و اجماع را می پسندیده اند. این مطلب حتی از نام برخی آثار تاریخی مانند هگمتانه، «همه دانا» کاملاً مشهود است.
سرزمین و موقعیت جغرافیایی کشور ما ترکیبی از همه زیباییهای عالم است و زمینه های معرفت حسی و تجربی در مملکت ما فراوان است. از سوی دیگرهر چند به علت موقعیت ژئوپلیتیکی، مرزهای جغرافیایی ما همواره مورد حمله قرار می گرفته است، ولی از نظر فرهنگی مهاجمان توفیق چندانی نیافته اند.. از این رو تاثیر فرهنگ ما به تمام فرهنگهای مهاجم قابل مشاهده و ملاحظه می باشد. بسیاری از رفتارها، مناسبتها، واژگان، ابتکارات و اختراعات ملت ما بر فرهنگ سایرملل کاملاً اثر گذار بوده است. همچنین در گذشته تاریخی ایران،اغلب شاهد وزرایی با علم و دانش هستیم که علیرغم وجود پادشاهان نابخرد و سست عنصر، حکومت ها را هدایت و مدیریت می کرده اند.
بنابراین "تاریخ علم" به نوعی مدیون دانشمندان و نیاکان ماست. به عنوان مثال: در کتاب فهرست ابن ندیم به نکات جالبی در مورد علم کتابت اشاره شده است. در این کتاب ارزشمند به آداب منشی گری، کتابت و مکانی که کتابخانه می تواند در آنجاواقع شود و همچنین فضیلت کاتب و مقام و شرف آن و در موضوع کتاب و امثال آن اشاره شده است. وی در فضیلت کاتب و کتاب می گوید:
اگر کتاب را هیچ فضیلت نباشد به غیر از آنکه حق تعالی در محکم تنزل خود قسم یاد می کند و می فرماید: «نون و القلم و مایسطرون» قسم به قلم و آنچه خواهد نگاشت، تمام شرف و فضیلت باشد و... و یا در مورد زمان کتابت می فرماید: در وقت افراط سرما و ابتلاء گرما هم کتابت نکن. در وقت گرسنگی، غضب، خواب و امثال آن چیزی ننویس زیرا اثر آن اعراض در کتابت او ظاهر می شود و مقصود او فوت می گردد.
و در مقامی ننشیند که اگر کسی را آید، او را مقام باید داد که آن را به اصطلاح "مکان قلعه" می گویند و تصور آمدن آن شخص دائماً ذهن او را پریشان کند و اینها همه روحیه تمرکز تو را از هم می پاشد و... .
این چند نکته و مثال برای این بیان شد تا نشان داده شود که ملت ما از صدها سال قبل، علم و دانش و کتابت را گرامی می داشته است و در حال حاضر که به درستی، درجه فرهیختگی ملتها را با نسبت توجه آنان به کتابخانه ها و مراکز علمی و آرشیوی و مراکز دانشگاهی می سنجند و ملتی را فرهیخته تر می دانند که پایگاههای علمی بیشتری درآن رسوخ کرده باشد، ملت ما می تواند به جایگاه مهم و برتری در جهان دست یابد. صرفاً باید با تکیه بر ایمان قلبی و پیشینه تاریخی و همتی در خور در این مسیر گام برداشت. کاری که هم اینک توسط پژوهشگران و دانشمندان کشورمان آغاز شده است و امید است که در آینده ای نه چندان دور شاهد قرار گیری کشورمان دررأس کشورهای تولید کننده علم در جهان باشیم.
منبع:www.cgie.org.ir
ارسال توسط كاربر محترم سايت :amirpetrucci0261
/ج
رودکی سمرقندی در این باره سروده است:
تا جهان بود از سر آدم فراز
کس نبود از "راز دانش" بی نیاز
مردمان بخرد اندر هر زمان
راز دانش را به صد گونه زبان
گرد کردند و گرامی داشتند
تا به سنگ اندر همی بنگاشتند.
شعر، پر از شعور و اگاهی است، و بحق می تواند شعار«سازمان میراث فرهنگی» ما باشد.
رودکی در این شعر بلند به راز دانش و نگهداری ومحافظت آز آن به زبانهای مختلف، اشاره می کند.
و یا فردوسی حکیم، به بالاتراز "دانش" یعنی "خرد" گوهری که فراتر از آن یافت نشود، توجه نشان داده است:
به نام خداوند جان و «خرد»
کزین برتر اندیشه برنگذرد
از جنبه اعتقادی نیزدر دین اسلام، خواندن و نوشتن و بطور کلی علم از جایگاه بسیار رفیعی برخوردار است و مسائل علمی از صرف علم بودن خارج شده و در هاله ای از تقدس قرار می گیرند. به همین دلیل نیزعالم ازمنزلت وجایگاه معنوی والایی برخوردار است. علاوه بر آن، ایران از زمانهای بسیار دور جامعه ای دانایی محور بوده است و مردم عقل جمعی و اجماع را می پسندیده اند. این مطلب حتی از نام برخی آثار تاریخی مانند هگمتانه، «همه دانا» کاملاً مشهود است.
سرزمین و موقعیت جغرافیایی کشور ما ترکیبی از همه زیباییهای عالم است و زمینه های معرفت حسی و تجربی در مملکت ما فراوان است. از سوی دیگرهر چند به علت موقعیت ژئوپلیتیکی، مرزهای جغرافیایی ما همواره مورد حمله قرار می گرفته است، ولی از نظر فرهنگی مهاجمان توفیق چندانی نیافته اند.. از این رو تاثیر فرهنگ ما به تمام فرهنگهای مهاجم قابل مشاهده و ملاحظه می باشد. بسیاری از رفتارها، مناسبتها، واژگان، ابتکارات و اختراعات ملت ما بر فرهنگ سایرملل کاملاً اثر گذار بوده است. همچنین در گذشته تاریخی ایران،اغلب شاهد وزرایی با علم و دانش هستیم که علیرغم وجود پادشاهان نابخرد و سست عنصر، حکومت ها را هدایت و مدیریت می کرده اند.
بنابراین "تاریخ علم" به نوعی مدیون دانشمندان و نیاکان ماست. به عنوان مثال: در کتاب فهرست ابن ندیم به نکات جالبی در مورد علم کتابت اشاره شده است. در این کتاب ارزشمند به آداب منشی گری، کتابت و مکانی که کتابخانه می تواند در آنجاواقع شود و همچنین فضیلت کاتب و مقام و شرف آن و در موضوع کتاب و امثال آن اشاره شده است. وی در فضیلت کاتب و کتاب می گوید:
اگر کتاب را هیچ فضیلت نباشد به غیر از آنکه حق تعالی در محکم تنزل خود قسم یاد می کند و می فرماید: «نون و القلم و مایسطرون» قسم به قلم و آنچه خواهد نگاشت، تمام شرف و فضیلت باشد و... و یا در مورد زمان کتابت می فرماید: در وقت افراط سرما و ابتلاء گرما هم کتابت نکن. در وقت گرسنگی، غضب، خواب و امثال آن چیزی ننویس زیرا اثر آن اعراض در کتابت او ظاهر می شود و مقصود او فوت می گردد.
و در مقامی ننشیند که اگر کسی را آید، او را مقام باید داد که آن را به اصطلاح "مکان قلعه" می گویند و تصور آمدن آن شخص دائماً ذهن او را پریشان کند و اینها همه روحیه تمرکز تو را از هم می پاشد و... .
این چند نکته و مثال برای این بیان شد تا نشان داده شود که ملت ما از صدها سال قبل، علم و دانش و کتابت را گرامی می داشته است و در حال حاضر که به درستی، درجه فرهیختگی ملتها را با نسبت توجه آنان به کتابخانه ها و مراکز علمی و آرشیوی و مراکز دانشگاهی می سنجند و ملتی را فرهیخته تر می دانند که پایگاههای علمی بیشتری درآن رسوخ کرده باشد، ملت ما می تواند به جایگاه مهم و برتری در جهان دست یابد. صرفاً باید با تکیه بر ایمان قلبی و پیشینه تاریخی و همتی در خور در این مسیر گام برداشت. کاری که هم اینک توسط پژوهشگران و دانشمندان کشورمان آغاز شده است و امید است که در آینده ای نه چندان دور شاهد قرار گیری کشورمان دررأس کشورهای تولید کننده علم در جهان باشیم.
منبع:www.cgie.org.ir
ارسال توسط كاربر محترم سايت :amirpetrucci0261
/ج
