اسرائيل و منطقه مغرب عربي (3)
نويسنده: صبري انوشه*
مناسبات رژيم صهيونيست با كشورهاي مغرب عربي
بررسي مناسبات رژيم صهيونيستي با پنج كشور مغرب عربي از حوصله اين مقاله خارج است و نياز به مقاله جداگانه اي دارد. در اين مقاله به عنوان مطالعه موردي، مناسبات نواكشوت و تل آويو، بررسي مي شود.
برقراري روابط ميان موريتاني و رژيم صهيونيستي براي بسياري از آگاهان مسايل منطقه شمال آفريقا يك حادثه غيرمنتظره اي بود؛ زيرا شرايط و زمينه هاي لازم برپايي يك روابط ديپلماتيك آن هم در سطح سفارت ميان دوكشور، مهيا نبوده است. موريتاني، تنها كشور منطقه مغرب عربي است كه يهوديان سابقه اقامت در خاكش را نداشتند. جمعيت اين سرزمين صد درصد مسلمان و داراي مذهب است.
در طول تاريخ معاصر اين كشور، ملت مسلمان موريتاني همواره پشتيبان فلسطينيان و خواهان احقاق حقوق حقه آن ها بودند. دولت و ملت موريتاني طي سي و پنج سال گذشته، به فلسطيني ها و گروه هاي آزادي بخش آن، پايگاه و پناهگاه دادند و بسياري از رهبران فلسطيني با گذرنامه موريتاني به مناطق مختلف جهان سفر مي كردند.
زمينه ها و انگيزه هاي عادي سازي روابط ميان موريتاني و رژيم صهيونيستي
برقراري مناسبات ديپلماتيك ميان نواكشوت و تل آويو، روند شتابزده اي داشته و در بسترسازي اين روند، عوامل مختلفي دخالت داشته است. با بررسي روند عادي سازي روابط ميان نواكشوت و تل آويو مي توان برخي از علل و انگيزه هاي اقدام رژيم ولد طايع براي سازش با رژيم صهيونيستي را بيان نمود كه عبارتند از:
1.برخي از آگاهان مسايل موريتاني معتقدند كه تنش در روابط ميان نواكشوت و پاريس (1) و انتقادات شديد كاخ نشينان آليزه از رژيم ولد طايع، نواكشوت را هراسان ساخت؛ از اين رو براي دفع شر پاريس، اين رژيم تلاش كرد از حمايت واشنگتن و تل آويو برخوردار گردد.
2.عده اي از كارشناسان مسايل موريتاني بر اين باورند كه رژيم نواکشوت براي فرار رژيم ولد طايع از انتقادات حقوق بشري(21) جامعه بين الملل به ويژه آمريكا تلاش هايي نموده تا از نزديكي به كاخ سفيد و بهره برداري از لابي صهيونيستي خود را از پيامدهاي اين انتقادات رها سازد. هم چنين تا توسعه روابطش با واشنگتن سعي داشت جريان سرمايه گذاري غرب به موريتاني را تسهيل كند.
3.موريتاني پس از جنگ دوم خليج فارس و تنش ميان واشنگتن و رژيم صدام با دوري جستن از رژيم بعثي و قطع روابط با ليبي را بسياري از منابع مالي از دست داد؛ از اين رو براي تأمين مالي و اقتصادي خود نياز مبرمي به توسعه روابطش با واشنگتن داشت و عادي سازي روابط با رژيم صهيونيستي تمهيدات اين راه بوده است.
4.موريتاني به تخصص اطلاعاتي و امنيتي رژيم صهيونيستي، نيازمند است(22) نواكشوت سعي كرد از تجربيات اطلاعاتي و تخصصي نظامي و امنيتي رژيم صهيونيستي براي بقاي رژيم ولد طايع استفاده كند.
اهداف و انگيزه هاي رژيم صهيونيستي در برقراري روابط با موريتاني
از جمله اهدافي كه رژيم صهيونيستي در برقراري مناسبات گوناگون با موريتاني مد نظر دارد:
1.تقويت بنيه اقتصادي اسراييل: بخشي از اين هدف از رهگذر گسترش صادرات خود به بازاري هم چون موريتاني، تأمين مي شود.
2.تحكيم نفوذ خود در منطقه مغرب عربي كه جايگاه راهبردي در سياست هاي آفريقا و فرانسه دارد.
3.ادامه سياست ايجاد شكاف و تفرقه ميان كشورهاي عربي و تلاش براي ايجاد زمينه هاي تسريع روند عادي سازي روابط ميان خود و ساير كشورهاي عربي.
4.تلاش براي استفاده از موقعيت راهبردي موريتاني به عنوان پل ارتباطي ميان كشورهاي عربي و آفريقايي به سود خود.
5.بهره وري اين رژيم از ذخاير زيرزميني موريتاني چون نفت، طلا، مس و الماس: موريتاني براي بهره برداري از معادن خود، نياز مبرمي به سرمايه گذاري هاي خارجي دارد و رژيم صهيونيستي مي تواند بخشي از آن را تأمين كند.
6.ايجاد نفوذ در مراكز قدرت كشور موريتاني و استفاده از آن در برنامه ها و طرح هاي منطقه اي و بين المللي.
7.به عقيده برخي از آگاهان مسايل غرب آفريقا، براي برقراري روابط ميان تل آويو و نواكشوت مي تواند بسترساز تقويت و تحكيم نفوذ اسراييل در منطقه غرب آفريقا باشد و موريتاني مانند پايگاه عملياتي براي اجراي برنامه هاي راهبردي آن رژيم باشد.
ابعاد همكاري هاي دو جانبه
2.همكاري ميان دو كشور براي دفع زباله هاي هسته اي اسراييل: نشريه «الاحداث»(24)، بر اساس گزارش هاي منابع مؤثق فاش كرد كه ميان موريتاني و رژيم صهيونيستي موافقتنامه اي امضا شد كه به موجب آن، رژيم اسراييل از صحراي موريتاني براي دفن زباله هاي هسته اي مي تواند استفاده كند.
3.همكاري بازرگاني: حجم مبادلات بازرگاني ميان دو كشور اندك است و بر اساس آمار سال 2003، بالغ بر يك ميليون دلار است.
4.همكاري در زمينه فرهنگي و روابط عمومي: سفير رژيم صهيونيستي در نواكشوت سعي مي كند با عوامل قدرت شخصيت هاي با نفوذ موريتاني ارتباط پيدا كند. در اين راستا، سفارت اين رژيم در نواكشوت، برنامه ها و فعاليت هاي فرهنگي براي توسعه روابط مردمي و فرهنگي ميان هر دو كشور اجرا مي كند.
بهداشت دارو
رژيم صهيونيستي برخي از داروهاي توليد شركت"RAD" را به بازار موريتاني صادر مي كند و درزمينه بهداشت، رژيم صهيونستي قصد دارد در آينده مركز پژوهش هاي بيماري هاي سرطاني را در موريتاني ايجاد كند. هم چنين تاكنون بيش از چهار هيأت بهداشتي اسراييلي از اين كشور ديدن كردند و قول دادند كه به موريتاني در زمينه تجهيزات پزشكي و آموزشي و درماني كمك كنند.
همكاري آموزشي و علمي
درسال 1997، اسراييلي ها كنفرانس علمي با عنوان «انسان، آب و كربن» در دانشكده علوم دانشگاه نواكشوت برگزار كردند. هم چنين اين رژيم در زمينه هاي آموزش زبان انگليسي، مديريت دولتي، مديريت تعاوني ها و مديريت پروژه هاي توسعه كشاورزي و دامپروري بورسيه هايي به دانشجويان موريتاني اعطا نموده اند.
همكاري هاي دامپروري و كشاورزي
مواضع جريانات سياسي موريتاني در قبال روند عادي سازي روابط كشورشان با رژيم صهيونيستي
مردم مسلمان موريتاني با شيوه هاي مختلف، اعتراض خود را نسبت به اقدام رژيم ولد طايع مبني بر عادي سازي روابطش با رژيم صهيونيستي ابراز داشتند. تظاهرات عليه رژيم صهيونيستي در مناسبت هاي مختلف، يكي از شاخص هاي مهم موج اعتراضات مردمي است. سفارت رژيم صهيونيستي در نواكشوت از سوي يك پادگان نظامي حمايت مي شود. سفر هيأت هاي صهيونيستي به موريتاني هميشه با اعتراضات شديد و تظاهرات خشونت آميز رو به رو است. علماي مسلمان موريتاني با صدور فتوا هر گونه همكاري و همراهي با روند عادي سازي روابط و خريد كالاهاي اسراييلي و استفاده از خدمات صهيونيست ها را تحريم كردند فتواي شيخ محمد الحسن ولد دوو كه نشريه «الراي?» آن را منتشر كرد، نمونه بارزي از مخالفت موريتاني ها با روند سازش دولت موريتاني با رژيم صهيونيستي است. نيروهاي مردمي براي مقابله با روند عادي سازي، اقدام به تشكيل كميته هاي مردمي هم چون كميته مردمي براي مقابله با نفوذ اسراييل در موريتاني و كميته مردمي براي مقابله با عادي سازي روابط با رژيم صهيونيستي كردند. احزاب مختلف رژيم ولد طايع نقش مهمي در هدايت و رهبري مردم در مقابل روند عادي سازي روابط با رژيم اشغالگر قدس داشتند. رژيم ولد طايع براي مقابله با جنبش هاي معارض سازش به دستگيري رهبران احزاب و جريانات مخالف پرداخت و بسياري از علما و روحانيون موريتاني با طيف هاي مختلف به خاطر اعتراض به عادي سازي روابط با اسراييل راهي زندان ها شدند. بسياري از آگاهان به مسايل موريتاني، نقش مخالف مردمي با روند عادي سازي با رژيم صهيونيستي را يكي از عوامل پيروزي كودتاي مي 2005 و سرنگوني رژيم سيد احمد ولد طايع دانستند. پس از روي كار آمدن علي ولد محمد فال، نظاميان به وعده هاي خود در برگزاري انتخابات قانون اساسي، پارلمان و رياست جمهوري وفادار بوده اند. موضوع مناسبات موريتاني و رژيم صهيونيستي از حورهاي اساسي كارزارهاي تبليغاتي انتخابات پارلماني و رياست جمهوري بود. رئيس جمهور موريتاني نسبت به موضوع عادي سازي روابط با رژيم صهيونيستي بي طرفي خود را اعلام كرد و سرنوشت اين موضوع را ابتدا به بررسي هاي اعضاي پارلمان موريتاني واگذار كرد. ولي در حال حاضر، آينده روند عادي سازي روابط كشورش با رژيم صهيونيستي منوط به مواضع اتحاديه عرب و نتايج گروه تماس اعراب با رژيم صهيونيستي، است.
پي نوشت ها :
1.در پي دستگيري يك افسر بلند پايه موريتاني توسط فرانسه، روابط ميان دو كشور متشنج شد. افسر فوق متهم به محاكمه معارضينش بوده است.
*محقق مسايل آفريقا و خاورميانه.
ادامه دارد...
/ع