دانستني‌هاي بتاکاروتن
بتاکاروتن به‌عنوان ماده پيش‌ساز ويتامين A و محلول در چربي در بدن شناخته مي‌شود که در مواد غذايي گياهي وجود دارد. بتاکاروتن يکي از مواد آنتياکسيداني قوي به‌شمار مي‌رود که از توليد راديکال‌هاي آزاد اکسيژن در بدن جلوگيري مي‌کند و از اين رو در بدن عملکرد مستقل از ويتامين Aدارد.
راديکال‌هاي آزاد اکسيژن گونه‌اي از واکنش‌هاي سريع وپايدار هستند که طي روند متابوليک طبيعي بدن و به علت قرار گرفتن در معرض منابع خارجي مثل دود سيگار، مواد سمي محيطي و نور ماوراي بنفش در بدن توليد مي‌شوند و مي‌توانند مخاطرات زيادي براي سلامت انسان ايجاد کنند. راديکال‌هاي آزاد قادرند پروتئين و چربي‌هاي غشاي سلول‌ها را تخريب کنند. بيماري‌هايي مانند سرطان، بيماري‌هاي قلبي عروقي، سکته‌هاي مغري و قلبي، کاتاراکت (آب مرواريد)، بيماري پارکينسون، اختلال هماهنگي حسي وحرکتي در سيستم عصبي و روماتيسم مفصلي نمونه‌هايي از مشکلاتي است که در اثر راديکال‌هاي آزاد ايجاد مي‌شود. بتاکاروتن در مقابل اين مشکلات اثر حفاظتي دارد. در چند بررسي باليني نشان داده شده است که در بيش از 50 درصد بيماراني که لکه‌هاي سفيد روي مخاط دهان دارند مثل علايم قبل از سرطان، بتاکاروتن نقش برگرداننده دارد. در چند مطالعه ديگر روي بيماراني که زخم‌هاي پيش سرطاني در ناحيه شش‌ها داشته‌اند نيز برگشت مشابهي به عمل بتاکاروتن به اثبات رسيده است.
بتاکاروتن به علت عمل آنزيم ودر معرض نور و اکسيژن قرار گرفتن، برخي از فعاليت‌هايش را در موادغذايي در طي نگهداري آنها از دست مي‌دهد. ازدست دادن آب سبزي‌ها و ميوه‌ها به‌طور عمده فعاليت بيولوژيکي بتاکاروتن را کاهش مي‌دهد. اما منجمد کردن مواد غذايي پايداري بتاکاروتن را کاهش نمي‌دهد. از نظر جذب، عوامل زيادي در رژيم غذايي از جمله چربي‌ها و پروتئين جذب بتاکاروتن را تحت تاثير قرار مي‌دهند. تقريبا 10 تا 50 درصد از کل بتاکاروتن مصرفي در مجراي گوارشي جذب مي‌شود. در ديواره روده کوچک بتاکاروتن به‌وسيله آنزيم دي اکسيژناز به ويتامين A (رتينول) تبديل مي‌شود. وقتي دريافت بتاکاروتن از رژيم غذايي زياد مي‌شود، ميزان جذب آن کاهش مي‌يابد. اگر فردي ويتامين A کافي داشته باشد، تبديل بتاکاروتن کاهش مي‌يابد. بنابراين، بتاکاروتن يک منبع خوب ويتامين A براي بدن به‌شمار مي‌رود. برخي از افراد بيشتر در معرض خطر کمبود بتاکاروتن قرار دارند. براي مثال پايين بودن سطح بتاکاروتن خون در افراد سيگاري و کساني که داروهاي کاهش دهنده فشار خون و يا قرص‌هاي ضدبارداري مصرف مي‌کنند، گزارش شده است. بتاکاروتن اضافي به‌طور عمده در بافت‌هاي چربي بدن ذخيره مي‌شود و به‌طور مستمر تبديل به ويتامين A مي‌شود. اما مصرف زيادتر از معمول آن مي‌تواند موجب هايپرکاروتنوئيد بشودکه طي آن رنگ پوست به‌خصوص در کف دست و پاها زرد رنگ مي‌شود، اما اين رنگ زرد پوست در زماني که مصرف آن کاهش يافته و يا قطع مي‌شود، برطرف مي‌شود.
مطالعاتي که در انسان براي ارزيابي‌ايمني بتاکاروتن انجام شده است نشان داده است در افرادي که روزانه 50 تا80 ميلي گرم بتاکاروتن مصرف مي‌کردند، آثار مضر مشاهده نمي‌شود و نتيجه گرفته شده که بتاکاروتن براي انسان يک ماده غير سمي‌است. خواص آنتياکسيداني بتاکاروتن به اثبات رسيده است و مطالعات اپيدميولوژيکي متعددي ارتباط کاهش خطر سرطان را با دريافت بالاي بتاکاروتن نشان داده است. در صنايع غذايي بتاکاروتن به عنوان رنگ خوراکي و منبع ويتامين A، به محصولات غذايي از جمله روغن‌هاي خوراکي، غلات و نوشيدني‌ها اضافه مي‌شود. کره، مارگارين و آب ميوه‌هاي صنعتي اغلب با بتاکاروتن غني مي‌شوند. مراجع علمي و متخصصان تغذيه و همچنين انستيتو ملي سرطان آمريکا گنجانيدن انواع سبزي‌ها و ميوه‌ها را در برنامه غذايي روزانه براي تامين ويتامين‌ها و املاح به‌ويژه ويتامين‌هاي آنتي اکسيدان مانند بتاکاروتن قويا توصيه مي‌کنند.
منبع:http://www.salamat.com
/ج
راديکال‌هاي آزاد اکسيژن گونه‌اي از واکنش‌هاي سريع وپايدار هستند که طي روند متابوليک طبيعي بدن و به علت قرار گرفتن در معرض منابع خارجي مثل دود سيگار، مواد سمي محيطي و نور ماوراي بنفش در بدن توليد مي‌شوند و مي‌توانند مخاطرات زيادي براي سلامت انسان ايجاد کنند. راديکال‌هاي آزاد قادرند پروتئين و چربي‌هاي غشاي سلول‌ها را تخريب کنند. بيماري‌هايي مانند سرطان، بيماري‌هاي قلبي عروقي، سکته‌هاي مغري و قلبي، کاتاراکت (آب مرواريد)، بيماري پارکينسون، اختلال هماهنگي حسي وحرکتي در سيستم عصبي و روماتيسم مفصلي نمونه‌هايي از مشکلاتي است که در اثر راديکال‌هاي آزاد ايجاد مي‌شود. بتاکاروتن در مقابل اين مشکلات اثر حفاظتي دارد. در چند بررسي باليني نشان داده شده است که در بيش از 50 درصد بيماراني که لکه‌هاي سفيد روي مخاط دهان دارند مثل علايم قبل از سرطان، بتاکاروتن نقش برگرداننده دارد. در چند مطالعه ديگر روي بيماراني که زخم‌هاي پيش سرطاني در ناحيه شش‌ها داشته‌اند نيز برگشت مشابهي به عمل بتاکاروتن به اثبات رسيده است.
بتاکاروتن به علت عمل آنزيم ودر معرض نور و اکسيژن قرار گرفتن، برخي از فعاليت‌هايش را در موادغذايي در طي نگهداري آنها از دست مي‌دهد. ازدست دادن آب سبزي‌ها و ميوه‌ها به‌طور عمده فعاليت بيولوژيکي بتاکاروتن را کاهش مي‌دهد. اما منجمد کردن مواد غذايي پايداري بتاکاروتن را کاهش نمي‌دهد. از نظر جذب، عوامل زيادي در رژيم غذايي از جمله چربي‌ها و پروتئين جذب بتاکاروتن را تحت تاثير قرار مي‌دهند. تقريبا 10 تا 50 درصد از کل بتاکاروتن مصرفي در مجراي گوارشي جذب مي‌شود. در ديواره روده کوچک بتاکاروتن به‌وسيله آنزيم دي اکسيژناز به ويتامين A (رتينول) تبديل مي‌شود. وقتي دريافت بتاکاروتن از رژيم غذايي زياد مي‌شود، ميزان جذب آن کاهش مي‌يابد. اگر فردي ويتامين A کافي داشته باشد، تبديل بتاکاروتن کاهش مي‌يابد. بنابراين، بتاکاروتن يک منبع خوب ويتامين A براي بدن به‌شمار مي‌رود. برخي از افراد بيشتر در معرض خطر کمبود بتاکاروتن قرار دارند. براي مثال پايين بودن سطح بتاکاروتن خون در افراد سيگاري و کساني که داروهاي کاهش دهنده فشار خون و يا قرص‌هاي ضدبارداري مصرف مي‌کنند، گزارش شده است. بتاکاروتن اضافي به‌طور عمده در بافت‌هاي چربي بدن ذخيره مي‌شود و به‌طور مستمر تبديل به ويتامين A مي‌شود. اما مصرف زيادتر از معمول آن مي‌تواند موجب هايپرکاروتنوئيد بشودکه طي آن رنگ پوست به‌خصوص در کف دست و پاها زرد رنگ مي‌شود، اما اين رنگ زرد پوست در زماني که مصرف آن کاهش يافته و يا قطع مي‌شود، برطرف مي‌شود.
مطالعاتي که در انسان براي ارزيابي‌ايمني بتاکاروتن انجام شده است نشان داده است در افرادي که روزانه 50 تا80 ميلي گرم بتاکاروتن مصرف مي‌کردند، آثار مضر مشاهده نمي‌شود و نتيجه گرفته شده که بتاکاروتن براي انسان يک ماده غير سمي‌است. خواص آنتياکسيداني بتاکاروتن به اثبات رسيده است و مطالعات اپيدميولوژيکي متعددي ارتباط کاهش خطر سرطان را با دريافت بالاي بتاکاروتن نشان داده است. در صنايع غذايي بتاکاروتن به عنوان رنگ خوراکي و منبع ويتامين A، به محصولات غذايي از جمله روغن‌هاي خوراکي، غلات و نوشيدني‌ها اضافه مي‌شود. کره، مارگارين و آب ميوه‌هاي صنعتي اغلب با بتاکاروتن غني مي‌شوند. مراجع علمي و متخصصان تغذيه و همچنين انستيتو ملي سرطان آمريکا گنجانيدن انواع سبزي‌ها و ميوه‌ها را در برنامه غذايي روزانه براي تامين ويتامين‌ها و املاح به‌ويژه ويتامين‌هاي آنتي اکسيدان مانند بتاکاروتن قويا توصيه مي‌کنند.
منبع:http://www.salamat.com
/ج
