گفتگو با دکتر محمدرضا رزاقي، متخصص بيماري‌هاي کليه و مجاري ادرار
ثمره فعاليت کليه‌ها براي پاکسازي خون از مواد زايد، در جايي به نام مثانه انبار مي‌شود تا سر فرصت بتوان آن را تخليه کرد. اما گاهي اوقات نظم اين انبار به هم مي‌ريزد. سرطان مثانه يکي از بيماري‌هايي است که سبب اين بي‌نظمي مي‌شود. مطلب زير گفتگويي است با دکتر محمدرضا رزاقي، متخصص بيماري‌هاي کليه و مجاري ادراري و استاد دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي که به طور خلاصه هر آنچه لازم است درباره سرطان مثانه بدانيد، در اختيارتان مي‌گذارد.
علت بروز سرطان مثانه چيست؟
سرطان مثانه مانند همه سرطان‌هاي ديگر اغلب يک عامل پيشتاز دارد. يعني تغييراتي در سلول ايجاد مي‌شود که اين تغييرات موجب مي‌شود سلول‌ها به وضعيت رشد دوران جنيني برگردند. در اين ميان، مواد و عواملي در بروز اين تغييرات در داخل مثانه نقش دارند. مشخص شده که بيش از 70 درصد موارد سرطان مثانه ناشي از عوامل محيطي و 30 درصد در اثر فاکتورهاي داخلي خود فرد مانند تغييرات ژنتيکي است که اين تغييرات ابتدا در سلول‌هاي مخاط مثانه اتفاق مي‌افتد. اين سلول‌ها با عنوان پوشش مخاطي از کاليس‌هاي کليه شروع شده و تا قسمتي از داخل مجراي ادراري را مي‌پوشاند که همه اين سلول‌ها به يک نوع سرطان مبتلا مي‌شوند. عوامل سرطان‌زا در اثر تحريک مداوم موجب تغييرات سلولي شده و سلول را به يک وضعيت تهاجمي درمي‌آورد و سبب رشد غيرقابل کنترلي در سلول شده و سرطان مثانه را ايجاد مي‌کند.
چه عواملي در ايجاد سرطان مثانه دخيل است؟
سردسته عوامل ايجاد کننده سرطان، سيگار است. زماني که دود سيگار استنشاق مي‌شود، نيکوتين موجود در آن جذب بدن شده و ماده‌اي به نام آلفا و بتا نفتيل آمين در مثانه ظهور پيدا مي‌کند. حضور مداوم اين ماده در مثانه موجب تغييراتي در پوشش‌هاي مخاطي مثانه مي‌شود.
سربي که در اثر آلودگي هوا مجبور به استنشاق آن هستيم نيز نقش مهمي در ابتلا به سرطان مثانه دارد.
افرادي که به طور مستمر در کارخانه‌هاي چرم‌سازي، دباغي، رنگ‌سازي، لاستيک‌سازي و چاپخانه‌ها کار مي‌کنند بيشتر در معرض خطر سرطان مثانه قرار دارند. تماس طولاني‌مدت با رنگ‌هاي آنيلين يا گروه بنزيدين، سرب و ديگر مواد محرک موجود در هوا سبب تحريک سلول‌هاي مخاط مثانه مي‌شود.
استفاده‌کنندگان از شيرين‌کننده‌هاي مصنوعي به مدت طولاني و کساني که تحت درمان با سيکلوفسفاميد براي برخي بدخيمي‌ها قرار مي‌گيرند نيز در خطر ابتلا به سرطان مثانه هستند.
همچنين کساني که مدت طولاني سنگ دارند يا کساني که براي طولاني مدت از سوند استفاده مي‌کنند مانند افرادي که به دليل قطع نخاعي و اختلالات عصبي مجبورند براي هميشه سوند داشته باشند و افرادي که داراي عفونت‌هايي هستند که درمان نمي‌شوند و... در معرض ابتلا به سرطان مثانه قرار دارند.
آيا سن در ابتلاي به سرطان مثانه تاثيري دارد؟
به‌طور قطع، سن تاثير دارد ولي به طور معمول، متوسط سنين در زمان تشخيص 60 تا 65 سال است اما در سنين پايين‌تر هم ديده شده است.
آيا احتباس ادرار و نگه داشتن طولاني‌مدت آن مي‌تواند مشکل‌ساز باشد؟
احتباس ادراري در بحث سرطان مثانه تاثيري ندارد مگر در کساني که عفونت مستمر ادراري دارند که سبب تحريک دايمي مثانه مي‌شود. اما نگه داشتن طولاني مدت ادرار در هر دو جنس مضر بوده و مي‌تواند به تدريج آستانه حس مثانه را کم کند و از طرفي موجب افزايش ظرفيت مثانه شود. در چنين شرايطي تخليه کامل مثانه صورت نمي‌گيرد و ادرار باقي‌مانده در مثانه سبب ايجاد عفونت يا سنگ مي‌شود.
علايم سرطان مثانه چيست؟
علايم اوليه آن اغلب به صورت تحريک در ادرار کردن و وجود خون در ادرار بدون درد است. در عفونت ادراري ممکن است خون دفع شود اما با سوزش يا تکرر همراه است. اين خون ممکن است به دليل وجود سنگ، حرکت سنگ، عفونت و يا حتي لانه‌گزيني عفونت در مثانه يا مصرف برخي داروها باشد که اغلب با درد همراه است اما در سرطان مثانه يکي از مهم‌ترين علامت‌ها وجود خون در ادرار بدون درد است.
آيا سرطان مثانه درمان دارد؟
اگر بيمار به موقع مراجعه کند و اگر بيماري به موقع تشخيص داده شود، سرطان داخل مثانه گسترش پيدا نکرده باشد، منفرد بوده و متعدد نباشد و در پاتولوژي مشخص شود که بيماري از مخاط به جاي ديگري تجاوز نکرده، مي‌شود اميدوار بود که بيشتر به درمان پاسخ دهد. درمان‌هايي مانند تراشيدن جداره مثانه، تزريق دارو به داخل مثانه، تزريق ب.ث.ژ به داخل مثانه و فعال کردن سيستم ايمني بدن، درمان با راديوتراپي و اشعه که البته عوارض خاص خود را دارد.
اما اگر عمق ضايعه زياد شده باشد و از مخاط گذشته باشد و به نيمي از عضلات پيشرفت کرده باشد، در چنين حالتي جراحي‌هاي بزرگ و خارج کردن مثانه و برخي اعضاي مجاور لازم است. در صورت درگيري‌هاي دور دست مثل گرفتاري کبد و ريه بيشتر اقدامات درماني با شکست مواجه مي‌شود.
چه توصيه‌هايي به افراد براي پيشگيري از سرطان داريد؟
1) مصرف مايعات به اندازه‌اي که بدن نياز دارد. گاهي انسان احساس تشنگي نمي‌کند مانند همين روزهاي سرد که کمتر آب خورده مي‌شود. اين تشنه نبودن و کمتر آب خوردن موجب مي‌شود کليه آب بافت‌هاي ديگر بدن را جذب کند و اين خوب نيست و غلظت ادرار به مدت طولاني‌تر در مثانه بالا مي‌رود و احتمال ايجاد عفونت را افزايش مي‌دهد. پس مصرف مايعات در حد پنج تا شش ليوان در روز به صورت آب، چاي کم‌رنگ و ... بسيار مفيد خواهد بود.
2) مشخص شده حتي اگر همين الان فردي سيگار را ترک کند تا 15 سال از عوارض ناشي از آن در سيستم ادراري در امان نخواهد بود.
3) افرادي که در کارخانه‌هاي دباغي و چرم‌سازي، لاستيک‌سازي، رنگ‌سازي، چاپخانه‌ها و نساجي کار مي‌کنند، بهتر است از ايمن‌سازي صحيح محيط و نيز شيوه انجام کار اطمينان حاصل کنند.
4) مصرف الکل، مواد حاوي کافئين (چاي پررنگ، قهوه و نوشابه‌هاي گازدار) و قرار گرفتن در معرض سرما حجم مثانه را کم و تعداد دفعات ادرار را افزايش مي‌دهد. بنابراين از مصرف اين مواد بپرهيزيد و خود را از سرما مصون نگه داريد.
منبع: http://www.salamat.com
ae
