عيادت به شرط سلامت (1)

عيادت از بيمار، يکي از سنت‏هاي خوب و پسنديده اجتماعي و فرهنگي است که مورد سفارش دين هم قرار گرفته؛ تا جايي که در بعضي روايات، عيادت از مومن بيمار را هم‌رديف با زيارت خدا ذکر کرده‏اند و اولياي اسلام در احاديث متعددي، اين کار را به‌عنوان يکي از وظايف پسنديده اجتماعي به مسلمانان توصيه کرده‏اند. در اشعار و متون کهن فارسي هم بارها از لذت عيادت توسط دوستان ياد شده و اين بيت مشهور سعدي که: «گر طبيبانه بيايي به سر بالينم، به دو عالم ندهم لذت بيماري را» اشاره ظريف شاعرانه‎اي است به همين مطلب. اگر شما هم تجربه يک بيماري شديد يا يکي بار بستري شدن را داشته باشيد، حتما مي‏دانيد که عيادت و ملاقات، به‌خصوص از جانب کساني که دوست‌شان داريم، چه تاثير انکارناپذيري بر روحيه بيمار دارد. البته عيادت هم آداب خاصي دارد که اگر درست انجام نشود، گاهي ممکن است حتي نتيجه معکوس داشته باشد. براي اينکه بدانيد عيادت از بيمار چه تاثيرات رواني و جسماني روي عيادت‏شونده و عيادت‏کننده دارد و در اين ملاقات چه نکاتي بهتر است رعايت شوند، اين مقاله را بخوانيد.
يکي از مهم‏ترين جنبه‏هاي عيادت، تاثيرات رواني آن روي بيمار و همين‌طور روي ملاقات‏کننده است.
دکتر پرويز رزاقي، روان‌شناس، عيادت را يک نوع ارتباط موثر با فردي که دچار اختلال در سلامت جسماني يا رواني شده مي‏داند و مي‏گويد: «اگر اين ارتباط، به شکلي مناسب، برقرار شود؛ بيمار احساس امنيت مي‏کند که اين امنيت يکي از نيازهاي اصلي انسان است و باعث تسريع و تسهيل بهبود و سلامت مي‏شود. بيمار در اين ارتباط از احساس تنهايي فاصله مي‏گيرد و حس مي‏کند که ديگران ضمن احترام به شخصيت او، در شرايط سخت هم آماده همکاري با او هستند، حتي اگر اين همکاري به شکل عمل کوچکي مثل ملاقات کردن جلوه کند.»
وقتي اين همه احساسات مثبت مثل باارزش بودن و دوست‌داشتني بودن در وجود يک آدم تقويت شود، هيچ بعيد نيست که دردهايش تسکين پيدا کند و حالش رو به بهبود برود: «يک ملاقات خوب مي‏تواند بيمار را از نظر رواني تقويت کند؛ به اين ترتيب که باعث مي‏شود فرد فرآيندهاي شناختي مثل مهم بودن و باارزش بودن را در ذهن خودش تقويت کند و از طريق تجسم و تصويرپردازي مثبت، روند غلبه بر بيماري را تسريع و تسهيل کند.» هيچ‌کس نمي‏تواند انکار کند که ذهن انسان تا چه حد قدرتمند است و در بسياري از موارد مي‏تواند روي جسم تاثير مستقيم مي‏گذارد. بنابراين بخش عمده‌اي از بهبود يک فرد بيمار، بستگي به ميزان مقاومت رواني او دارد، چيزي که با حمايت اطرافيان تقويت مي‏شود.

بيمار را تنها نگذاريد
 

البته همه آثاري که براي عيادت گفتيم، در صورتي اتفاق مي‏افتند که عيادت‏کننده‏ها نکاتي را رعايت کنند تا ملاقات خوب و مفيدي صورت بگيرد.
دکتر رزاقي به همه کساني که مي‏خواهند به عيادت بيمار بروند، توصيه مي‏کند: «عيادت‏کنندگان بايد فضاي شادي را به وجود بياورند؛ پوشيدن لباس‏هاي رنگي و شوخي‏هاي روحيه‌بخش چيزهايي هستند که فضاي اطراف فرد بيمار را شاد مي‏کنند. حضور دسته جمعي بر بالين بيمار، به شرط اينکه بيماري‏اش خيلي حاد نباشد، باعث مي‏شود بيمار احساس کند به جمع تعلق دارد و از ديگران جدا نيست و اين مي‏تواند در روحيه بخشي به او موثر باشد. ملاقات‏کنندگان بايد توجه داشته باشند که محتواي حرف‏هايشان مثبت باشد و از پيام‏هاي ارتباطي اميدوارانه استفاده کنند. همدلي با بيمار در تخفيف رنج و ناراحتي او نقش موثري دارد و سبب مي‏شود که او دوباره اين را به خاطر بياورد که ديگران هم مثل او به مشکلات جسمي دچار شده‏اند و مي‌شوند و بيماري مختص او نيست. ياد کردن از نمونه‏هاي موفقي که اين بيماري را گذرانده‌اند و درمان شده‏اند، نيز روحيه فرد را تقويت مي‏کند. در مورد بيماراني که بايد طول درمان بيشتري را طي کنند، دعوت به صبر و بردباري نيز بسيار مفيد است.» البته دکتر رزاقي تاکيد مي‏کند که همه اينها در صورتي اثربخش است که ملاقات از بيمار به طور مرتب تکرار شود و افراد متعددي به ديدنش بيايند، نه اينکه بيمار در يک روز 40 عيادت‏کننده داشته باشد و روزهاي ديگر، تنها باشد.
اما از چه کارهايي بر سر بالين بيمار بايد اجتناب کرد؟ دکتر رزاقي در پاسخ به اين سوال مي‏گويد:«هرگونه منفي بافي، حرف زدن درباره تنش‏ها و مشکلات زندگي، صحبت از سختي‌هاي راه و مشکلاتي که در بيمارستان وجود دارد يا ايراد و ابراز ترديد درباره پزشک معالج مي‏تواند بيمار را دچار رکود رواني کرده و فرايند بهبودي بيمار را دچار اختلال کند.»

چه کساني بهتر است به عيادت نروند؟
 

عيادت فقط براي بيمار نيست و فرد عيادت‏کننده هم تحت تاثير رواني اين ملاقات قرار مي‏گيرد؛ تاثيري که مي‏تواند مثبت يا منفي باشد. دکتر رزاقي مي‏گويد: «وقتي شما به ملاقات يک بيمار مي‏رويد، ناخودآگاه به اين فکر مي‏افتيد که ممکن است روزي شما هم به مشکل او دچار شويد و اين مي‏تواند باعث شود توجه‏تان بيشتر از قبل به سلامت‏تان معطوف شود. براي مثال، اگر عادت غذايي يا رفتار نادرستي داريد که در آينده مي‏تواند به همين بيماري منجر شود، آن را ترک کنيد و سبک زندگي‏تان را اصلاح کنيد. اين حالت مثبتش است ولي همين فکر بيماري مي‏تواند براي بعضي افراد که داراي حساسيت‏هاي ذهني و فکري هستند مشکلاتي ايجاد کند، مثلا عده‏اي هستند که هروقت شرح بيماري ديگران را مي‏شنوند، فرداي همان روز علايم آن بيماري را در خودشان مشاهده مي‏کنند که اکثرا کاذب است. اين افراد بهتر است که به ملاقات بيمار نروند. افراد ديگري هم هستند که ما عيادت رفتن را به آنها توصيه نمي‏کنيم؛ از جمله، کساني که زمينه‏هاي روان‌شناختي خاصي مثل عدم سلامت رواني دارند؛ مثلا ظرفيت رواني‏شان کم است و يا آستانه تحمل پاييني دارند. اينها ممکن است در مواجهه با بيمار و علايم بيماري، دچار حالت‏هاي عصبي شوند و ارتباط موثر عيادت که قرار است شادي و رضايت براي طرفين به همراه داشته باشد، براي اينها تبديل به يک اتفاق منفي و سرمنشأ يک سري اختلالات رواني شود.»

ملاقات ممنوع
 

اما غير از جنبه‌هاي رواني، عيادت، ابعاد ديگري هم دارد. وقتي يک بيمار در بيمارستان بستري است، عيادت‏کننده‏ها بايد براي ديدن او به بيمارستان بروند. ‌پذيرش ملاقات‏کننده‏ها جزو حقوق هربيمار است ولي بيمارستان‏ها هم قوانين خاص خودشان را دارند که يکي از اينها منع ورود کودکان است. درحالي که ممکن است يک بيمار به مدت طولاني در بيمارستان بستري باشد و نتواند بچه‏ها يا نوه‏هايش را ببيند،گاهي خانواده‏ها در اين زمينه قانون‏شکني مي‏کنند و با هزار ترفند، بچه‏ها را به بخش‏هاي مختلف بيمارستان مي‏برند تا با عزيزان‌شان ملاقات کنند، اما در هرحال بيماراني که در بيمارستان بستري مي‏شوند، از ديدن کودکان زير 7 سال محروم هستند.
دکتر حميد عمادي، متخصص بيماري‏هاي عفوني و عضو هيأت علمي‏ دانشگاه علوم پزشکي تهران، درباره منع ورود کودکان به بيمارستان مي‏گويد: «اين ممنوعيت از نظر من، در حالت کلي‏اش صحيح است؛ چون در هرحال، بيمارستان محيط آلوده‏اي است. شايد مردم تعجب کنند؛ چون بيمارستان جايي است براي تامين سلامت افراد، ولي اين يک واقعيت است که حتي تميزترين و شيک‏ترين بيمارستان‏ها هم مکان‏هاي آلوده‏اي هستند. دليل اولش ميکروارگانيسم‏هايي است که بيماران با خودشان مي‏آورند؛ مثلا يک بيمار مبتلا به سل، با هر سرفه يا عطسه، يا با 5 دقيقه صحبت کردن، 3 هزار باسيل سل را در هوا پراکنده مي‏کند که اثرش هم تا يک ساعت باقي مي‏ماند و وارد بدن هرکس که در اتاق باشد،مي‏شود. پس خود مريض‏ها يک منبع آلودگي در بيمارستان هستند. از طرف ديگر، با وجود ضدعفوني کردن مکرر، باز هم ميکروارگانيسم‏ها از طرق مختلف، مثل کفش و دست پزشکان و پرستاران و وسايل پزشکي مثل لوله‏ها، وارد بخش‏هاي بيمارستان مثل آي‏سي‏يو مي‏شوند و چون در بيمارستان از آنتي‏بيوتيک‏ها زياد استفاده مي‏شود، اين ميکروارگانيسم‏ها بسيار مقاوم مي‏شوند؛ طوري که اگر بيماري در آي‏سي‏يو دچار عفونت شود با هيچ آنتي‏بيوتيکي خوب نمي‏شود. در چنين محيط آلوده‏اي، شما فکرش را بکنيد که ورود کودکان هم به بخش‏هاي بيمارستان آزاد باشد؛ خب، طبيعي است که کودک به دليل کنجکاوي‏اش به همه چيز دست مي‏زند و بعد دستش را به دهان و چشمش مي‏زند و نمي‏شود او را از اين کارها منع کرد. پس اگرچه بيمارستان براي بزرگسالان هم محيط آلوده‏اي است ولي کودکان در مقابل اين آلودگي آسيب‌پذيرترند.»
البته دکتر عمادي قيد مي‏کند که اين يک بحث کلي است ولي حضور کودکان بربالين بيمار در موارد خاص و با تاييد پزشک اشکالي ندارد، به خصوص در بخش‏هايي مثل زايمان و مامايي يا بخش‏هايي که مربوط به جراحي‏هاي زيبايي است: «در اين بخش‏ها ميزان ميکروارگانيسم‏ها کمتر است چون افراد بستري شده در اين بخش‏ها لزوما بيمار نيستند؛ يعني معمولا افراد سالمي‏اند که براي زايمان يا جراحي پلاستيک و زيبايي مثل ليپوساکشن آمده‏اند.»

بيمار بر بالين بيمار
 

اما فقط کودکان نيستند که از نظر پزشکي نبايد به بيمارستان بروند. بعضي از افراد ديگر نيز، به علت شرايط خاص‌شان، بهتر است که براي عيادت بيمار به بيمارستان نروند. دکتر عمادي مي‏گويد: «افرادي که مبتلا به عفونت هستند، مثلا آنفلوآنزا گرفته‏اند، نبايد به هيچ وجه به عيادت بيمار بروند چون با حضورشان ميکروارگانيسم‏ها را در محيط منتشر مي‏کنند که اين موضوع مي‏تواند براي بيمار مشکل‏ساز شود. در واقع اين افراد بايد به دليل رعايت حال بيمار به ملاقاتش نروند در حالي که عده‏اي ديگر را براي حفظ سلامت خودشان از رفتن به بيمارستان منع مي‏کنيم. اينها افرادي هستند که به هر دليلي آسيب‌پذيرند، مثل کساني که ضعف سيستم ايمني بدن دارند، افراد اچ‏آي‏وي مثبت، کساني که داروهاي شيمي‏درماني مصرف مي‏کنند يا مصرف کورتون بدنشان را ضعيف کرده، کساني که پيوند عضو داشته‏اند و داروهاي سرکوب کننده سيستم ايمني مي‏خورند و زنان باردار، چون در اين دوره به عفونت‏ها بسيار حساسند. سالمندان هم از جمله کساني هستند که در مقابل ميکروارگانيسم‏ها حساس‏ترند. به طور کلي، بهتر است اينها از رفتن به بيمارستان خودداري کنند ولي بازهم بايد شرايط بيمار و محيط بيمارستان و نظر پزشک را در نظر گرفت.»
ادامه دارد ...
منبع:www.salamat.com
/ك