گفتگو با دکتر حميد بهتاش، ارتوپد و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي ايران
«برخي اوقات انگشتاتم بي‌حس مي‌شود و گزگز مي‌کند. اين درد بيشتر از همه به انگشت شست، اشاره و مياني کشيده مي‌شود. يک نکته را هم فراموش کردم بگويم اين بي‌حسي و درد شب‌ها بدتر مي‌شود و گاهي وقت‌ها مرا از خواب بيدار مي‌کند.» اينها شکايات شايعي است که متخصصان ارتوپدي هر روز از زبان برخي بيماران خود مي‌شنوند. اگر شما هم از چنين مشکلي رنج مي‌بريد، با ما و دکتر حميد بهتاش، متخصص ارتوپدي و عضو هيات علمي دانشگاه ايران همراه شويد تا اين مشکل و راه‌هاي درمان آن را بهتر بشناسيد.
با شنيدن نشانه‌هايي که ذکر شد شما به چه بيماري يا اختلالي فکر مي‌کنيد؟
اين علايم و نشانه‌ها بيشتر يادآور اختلالي موسوم به نشانگان تونل کارپ است. همان‌طور که مي‌دانيد تونل کارپ مسير عبور عصبي به نام مديان در مچ‌دست است. التهاب يا تورم بافت‌هاي داخل اين تونل مي‌تواند عصب مديان را تحت فشار قرار دهد.
عصب مديان چه وظايفي دارد؟
اين عصب مسوول حس لامسه در انگشت شست، انگشت اشاره، انگشت مياني و قسمتي از انگشت حلقه است. تحت فشار قرار گرفتن اين عصب موجب بي‌حسي و درد مي‌شود که اختلال تونل کارپ نام‌گذاري شده است. بسياري مواقع اين اختلال در هر دو مچ دست پديد مي‌آيد.
چه عواملي مي‌تواند موجب بروز اين اختلال شود؟
اين اختلال اغلب بدون علت اختصاصي شکل مي‌گيرد اما برخي عوامل مي‌تواند شما را مستعد ابتلاي به اين بيماري کند. اين عوامل شامل التهاب مفصل، چاقي، استعمال دخانيات، حاملگي و مشاغلي خاصي که در برگيرنده حرکات مکرر و قوي دست هستند، مي‌باشند. اختلال تونل کارپ مي‌تواند در همراهي بعضي اختلالات غدد درون‌ريز مانند ديابت، آکرومگالي و گاهي در کم‌کاري تيروييد و آرتريت روماتوييد ديده شود.
کدام‌يک از صاحبان حرف و مشاغل استعداد بيشتري دارند که به اين اختلال دچار شوند؟
اختلال تونل کارپ مي‌تواند افراد قالي‌باف، قصاب، مکانيک، پيانيست و به ندرت افرادي که به طور تفريحي گلف، دوچرخه‌سواري يا قايق‌سواري انجام مي‌دهند را گرفتار سازد. عامل اصلي ابتلا به اين اختلال نيز انجام فعاليت‌هاي تکرار شونده و با نيروي زياد در حالي که مچ‌دست خم است، مي‌باشد.
چه‌طور مي‌توانيم اين اختلال را تشخيص دهيم؟
نشانه اصلي که موجب تشخيص اين بيماري مي‌شود بي‌حس نبودن انگشت کوچک است. ممکن است پزشک آزمايش‌هاي متعددي براي مشخص کردن اين مطالب که آيا موج الکتريکي که از عصب مديان عبور مي‌نمايد، درخواست کند. در اين حالت اگر موج الکتريکي حرکت کندي داشته باشد مويد اين نکته است که فشاري روي عصب وجود دارد. يک نکته ديگر را نيز اشاره کنم که احساس سوزش يا درد تير کشنده به داخل دست يا ساعد هنگام ضربه زدن بر کف دست نزديک به مچ نيز ممکن است علامتي از اختلال تونل کارپ باشد. علاوه بر اين ممکن است توده عضلاني شست دست تحليل رفته باشد.
چه‌طور مي‌توانيم اين اختلال را درمان کنيم؟
درمان مناسب مي‌تواند درد و بي‌حسي را تسکين دهد و به‌‌طور‌معمول از آسيب دايم به دست و مچ آن جلوگيري مي‌کند. اختلال درمان نشده مي‌تواند به آسيب دايمي عصب و عضله منجر شود. درمان به‌طور عمده شامل اجتناب يا تغيير بعضي فعاليت‌هاي خاص است.
آتل‌گيري نيز مي‌تواند به کاهش درد ناشي از اين اختلال کمک کند؟
آتل اغلب کمک کننده است. به ويژه اينکه آتل از خم شدن مچ جلوگيري مي‌کند و در تسکين درد شبانه موثر است. قرار دادن مچ و حرکات کششي عضلات مچ دست نيز مي‌تواند نشانه‌ها را تسکين دهد.
استفاده از قرص و آمپول چه‌قدر در درمان موثر است؟
استامينوفن يا داروهاي ضدالتهاب غيراستروييدي مانند ايبوبروفن يا آسپرين ممکن است در رهايي از ناراحتي کمک کننده باشد. برخي اوقات نيز پزشک تصميم مي‌گيرد آمپول استروييدي مانند کورتون در ناحيه درگير تزريق کند. اگر هم اين مشکل مرتب عود نکند ممکن است پزشک‌تان عمل جراحي را توصيه کند.
جراحي چه زماني کمک‌کننده خواهد بود؟
وقتي نشانه‌هاي اختلال باوجود درمان طبي باقي مانده باشد احتمالا انجام عمل جراحي براي باز کردن تونل و اختصاص فضاي بيشتر به عصب مديان بهترين انتخاب درماني خواهد بود. اين عمل جراحي از طريق وسيله کوچکي تحت عنوان آندوسکوپ صورت مي‌گيرد. استفاده کامل از مچ دست و دست به‌‌طور‌معمول ظرف چند هفته تا چند ماه امکان‌پذير مي‌شود البته در بعضي موارد مقداري از بي‌حسي باقي خواهد ماند.
چه توصيه‌هايي مي‌تواند در پيشگيري از اختلال تونل کارپ کمک‌کننده باشد؟
وقتي فعاليت‌هايي را انجام مي‌دهيد که مشتمل بر حرکات مکرر و داراي نيروي زياد است در حالي که مچ دست شما خم است بايد بعضي نکات را رعايت کنيد. هر 15 تا 20 دقيقه فعاليت را قطع کنيد و به آرامي دست و انگشتان را تحت کشش قرار داده و خم کنيد. در صورت امکان نوع فعاليت را عوض کرده و در هر ساعت کار ديگري را براي چند دقيقه انجام دهيد. از فشردن خيلي شديد دست حين رانندگي، نوشتن يا زمان استفاده از ابراز کوچک دستي اجتناب کنيد. استفاده از تبديل‌هاي بزرگ و فرم که به‌عنوان دستگيره روي خودکار، مداد و ابزار به کار مي‌روند نيز کمک‌کننده است.
منبع:www.salamat.com
/ج
