تفاوت ميوه هاي فصلي و غيرفصلي

اين روزها مصرف ميوه هاي گلخانه اي، غيرفصلي، وارداتي و انباري به گونه اي ترويج يافته که بيشتر افراد خوردن محصولات فصلي را فراموش کرده اند. اما نکته مهم اينجاست که چرا تا وقتي ميوه و سبزي فصلي در دسترس داريم بايد از محصولات گلخانه اي، انباري و... استفاده کنيم! لذا اهميت موضوع ما را برآن داشت که به مقايسه و بررسي محصولات طبيعي، فصلي، گلخانه اي و انباري بپردازيم و از اثرات آن ها بر سلامت افراد مطلع گرديم.

محصولات طبيعي
 

اين نوع محصولات به روش طبيعي توليد مي شوند يعني پرورش آنها در تمام مراحل رشد يا سيستم طبيعي هماهنگ بوده و در خاکي که از قبل هيچ گونه سموم دفع آفت نظير علف هرزکش ها و قارچ کش ها و همچنين کودهاي شيميايي در آن استفاده نشده و فقط با مواد طبيعي تقويت مي شود رشد مي کند. در ترکيبات ميوه هاي طبيعي هيچ گونه اصلاح ژنتيکي صورت نمي گيرد و استفاده از گازها براي رشد زودرس ميوه ها به کار نمي رود. به همين دليل رنگ اين ميوه ها طبيعي بوده و نه خيلي پررنگ تر و يا کم رنگ تر از حد معمول مي باشند. بافت آن ها مناسب و خيلي نرم يا سفت نيست. اندازه ميوه ها هم متعادل بوده و طعم و بوي طبيعي و مناسبي دارند که البته بارزترين ملاک تشخيص ميوه هاي طبيعي هم همين طعم و بوي طبيعي شان است. به علاوه پوست ميوه هاي طبيعي کاملا متناسب با ميوه بوده و زياد ضخيم نمي باشد. از همه مهم تر آن که در اين نوع محصولات کاهش آلودگي خاک به کودها و سموم شيميايي موجب باقي ماندن عناصر مفيدي مانند کلسيم، آهن، فسفر، منيزيم و ويتامين «ث» در سبزي ها و ميوه ها مي شود اما متأسفانه به دليل افزايش روزافزون جمعيت، محصولات طبيعي جوابگوي نياز مصرف کنندگان نمي باشد و کشاورزان مجبورند براي تأمين هرچه سريعتر تقاضا علاوه بر محصولات طبيعي، از انواع ميوه هاي گلخانه اي ويا خارج فصل نيز استفاده کنند.

محصولات گلخانه اي (غيرفصلي)
 

محصولات گلخانه اي از 80 سال پيش در کشور ما مورد استفاده قرار مي گيرند. اين محصولات در مقايسه با ميوه هاي طبيعي کمبودهاي بسيار زيادي دارند. لذا به دليل آن که در خارج از فصل در گلخانه هاي شيشه اي در کشورمان بسيار کم وسعت و محدود مي باشند، نور خورشيد به طور مستقيم به محصولات گلخانه اي نمي تابد لذا اين محصولات به نوعي با کمبود ويتامين «ث» و ساير مواد مغذي که براي به وجود آمدن به نور مستقيم نياز دارند مواجه اند.از طرف ديگر براي اين که ميوه ها و سبزي ها در گلخانه ها سريعتر از حد معمول برسند، کشاورزان براي پرورش آنها از سموم و کودهاي شيميايي مختلفي استفاده مي کنند که اين موضوع نيز تاحد زيادي در کاهش ويتامين ها و ريز مغذي هاي محصولات گلخانه اي مؤثر است. لذا وجود ميوه هايي با ظاهر بسيار درشت که فاقد طعم، خاصيت و ماندگاري هستند همگي ناشي از استفاده بي رويه از کودها و سموم و باقي ماندن ترکيبات آنها در محصولات است. بنابراين وقتي اندازه بزرگ يک ميوه نظر شما را جلب مي کند و يا وقتي سيبي را گاز مي زنيد به سرعت کدر مي شود و يا وقتي مي بينيد که خيار يا گوجه فرنگي طعم واقعي خود را ندارند مطمئن شويد که مقداري از سموم، جذب سبزي و يا ميوه شده است.

محصولات فصلي
 

محصولات فصلي معمولا در فصل معين خود رشد مي کنند. لذا به دليل رشد طبيعي وقت کافي جهت ساختن مواد مغذي را دارند. معمولا اين نوع محصولات تازه تر هستند و حاوي ميزان حداکثر ويتامين ها و املاح معدني مي باشند. لذا مقوي تر و پرخاصيت تر مي باشند و طعم و کيفيت مناسب و ماندگاري بيشتري دارند و ديرتر از ميوه هاي گلخانه اي و خارج فصل خراب مي شوند. قابل ذکر است اين محصولات به دليل آن که در شرايط طبيعي و در فصل خود رشد مي کنند، توليدکنندگان براي پرورش آن ها در مقايسه با محصولات گلخانه اي کمتر از کودها و سموم شيميايي استفاده مي کنند.

محصولات انباري
 

اين نوع محصولات در واقع ميوه و سبزي هاي فصلي مي باشند که توليد کنندگان براي عرضه آن ها در فصل هاي گوناگون اين محصولات را با شرايط خاصي نگهداري مي کنند. براين اساس شما مي توانيد يک ميوه تابستاني را در فصل پاييز مصرف کنيد. اما بايد بدانيد که گذشت زمان از ارزش تغذيه اي چنين محصولاتي مي کاهد.البته نمي توان گفت که انبارداري ارزش غذايي تمامي ميوه ها را کاهش مي دهد اما نکته قابل توجه آن است که تا وقتي ميوه و سبزي فصلي در دسترس است بهتر است از آن ها استفاده نماييم. نکته ديگر آن که در بسياري از مواقع ميوه هاي فصلي را براي ماندگاري بيشتر به صورت نارس مي چينند. لذا اين نوع محصولات هيچ وقت فرصتي پيدا نمي کنند تا همه ارزش غذايي، عطر و طعم عالي خود را به دست آورند. از اين رو، اغلب ميوه هايي که به دليل صادرات به نقاط دور تقريبا نارس چيده مي شوند داراي چنين شرايطي هستند.

توجه
 

اغلب ميوه هاي وارداتي که خارج از فصل با قيمت هاي بالا و ظاهري خوش آب و رنگ در ميوه فروشي ها عرضه مي شوند معمولا محصول درختاني هستند که با مهندسي ژنتيک در آن ها تغييراتي ايجاد شده است. در اثر تغييرات ژني ميوه ها مدت بيشتري روي درختان باقي مي مانند. لذا نياز کمتري براي نگهداري در انبار و سردخانه دارند. قابل ذکر است ماندگاري طولاني مدت ميوه ها بر روي درختان مي تواند به مقدار زيادي از مواد مغذي آن ها بکاهد و از سوي ديگر اين محصولات به دليل آن که حاوي ژن هاي تغييرشکل يافته اي هستند مي توانند باکتري هاي موجود در روده را تغيير دهند و موجب مقاوم شدن بدن به انواع آنتي بيوتيک ها گردند که اين خود مي تواند به نوعي سلامت مصرف کننده را به مخاطره اندازد.

اثرات نامطلوب کودها و سموم شيميايي بر روي ميوه ها و سبزيجات
 

امروزه اغلب محصولات کشاورزي(فصلي يا غيرفصلي) در تمام مراحل رشد از طريق کودها و سموم شيميايي تغذيه مي شوند. تحقيقات نشان داده است که بسياري از سبزي جات و ميوه ها به نيترات و کادميم موجود در کودها به عنوان دو عامل بيماري زا و سرطان زا آلوده هستند. اين محصولات طعم و کيفيت بالا ندارند و نيترات موجود در آن ها مي تواند موجب بروز انواع سرطان هاي گوارشي در مصرف کنندگان گردد. نيترات موجود در کودها مي تواند در همه انواع ميوه جات و سبزيجات رسوخ کند. اما محصولاتي که در دل خاک جاي مي گيرند مثل پياز، سيب زميني و هويج قابليت جذب بيشتري دارند. معمولا نفوذ ترکيبات مؤثره کودها در محصولاتي که در دل خاک رشد مي کنند مي توانند موجب بزرگ و سنگين شدن سبزي هاي غده اي گشته و سود بيشتري را براي باغدار به دنبال داشته باشد. البته لازم به ذکر است که اين سموم مي توانند در انواع ميوه و سبزي که به صورت بوته اي در سطح زمين رشد مي کنند و ارتفاع کمتري دارند نيز نفوذ کند. اما در مقابل ميوه هاي درختي که ارتفاع بيشتري از زمين دارند کمتر در معرض اثرات نامطلوب کودها قرار دارند.
متأسفانه ذرات کودهاي شيميايي به داخل ميوه و سبزي راه پيدا مي کنند و با هيچ روشي از بين نمي روند. البته توصيه مي شود براي کاهش سموم سطحي، ميوه ها را قبل از مصرف خوب با مواد ضدعفوني کننده به همراه آب بشوييد.

به توصيه هاي زير توجه کنيد
 

1-درشتي ميوه ها در بيشتر مواقع به دليل نيترات بالاي موجود در آن هاست. لذا در هنگام خريد از ميوه هاي درشت صرف نظر کنيد و ميوه هاي متوسط يا کوچک با رنگ روشن را انتخاب کنيد؛ چرا که تيره بودن ميوه خود نشان دهنده نيترات بالاي آن است.
2- از خريد سبزي جات غده اي درشت مثل سيب زميني، هويج يا پياز پرهيز کنيد و اين را در نظر بگيريد که به طور معمول هرکيلو سيب زميني يا پياز بايد 7 تا 9 عدد از اين محصول را شامل شود.
3-سيب زميني هاي با رنگ روشن تر سالم ترند؛ پس هنگام خريد توجه کنيد که رنگ آن ها کدر و تيره نباشد. هم چنين پيازهايي را بخريد که در قسمت بالا(بخش خروج جوانه ) باريک تر باشد.
4-کودهاي شيميايي و سموم دفع آفات باعث کاهش آنتي اکسيدان و ويتامين «ث» و در نتيجه بي طعم شدن محصول مي شوند بنابراين ميوه ها ي بي مزه را نخوريد.
5-ميوه هاي تکثير يافته با کودهاي شيميايي بلافاصله بعد از بريده شدن به سرعت تغيير نگ داده وتيره مي شوند. از مصرف طولاني مدت آن ها اجتناب کنيد.
6-سبزي هاي برگ درشت و سفت را انتخاب نکنيد و قبل از مصرف ميوه وسبزي به دقت آن ها را ضدعفوني کنيد.

توجه
 

تحقيقات نشان داده است که انواع کودها و آفت کش ها مي توانند سبب بروز انواع سرطان ها نظير سرطان هاي لنف، خون، ريه، پستان و پانکراس شوند که متأسفانه بيشترين گروهي که در معرض اين خطر قرار دارند کودکان هستند؛ چرا که ميزان ورود سم به ازاي کيلوگرم وزن بدنشان بيشتر از بزرگسالان است و به علت رشد سريع بافت ها، مقادير بيشتري از سموم شيميايي در سيستم بدنشان جاي مي گيرد. لذا بهترين توصيه به هم وطنان عزيز آن است که تا مي توانيد از ميوه هاي فصلي و ميوه هايي که به روش طبيعي پرورش يافته اند استفاده کنيد؛ چرا که اين محصولات ارزش تغذيه اي بالايي دارند و به گفته پزشکان و متخصصين تغذيه مصرف اين محصولات براي مقابله با انواع سرطان ها مفيد است.
منبع: نشريه تغذيه و سلامتي 83