نقش حضرت زینب (علیها السلام) از کربلا تا شام (3)
نويسنده: محمدحسين مهورى
همراهى با برادر در روز عاشورا
1. بر بالين على اكبر(ع)
«خداوندا! عليه اين قوم گواه باش! همانا جوانى به مبارزه آنان رفت كه در گفتار، اخلاق و خلقت[اندام] شبيه ترين مردم به پيامبر تو است. هرگاه ما مشتاق ديدار پيامبرت مى گرديديم، به چهره او نگاه مى كرديم. خداوندا! بركات زمين را از آنان بازدار، آنها را به شدت پراكنده كن و...»
تحمل اين صحنه به قدرى بر امام حسین(ع) سخت و دشوار آمد كه او را كه مظهر رأفت و رحمت خداوند است به نفرين عليه آنان واداشت. زينب كبرا(س) در اين موقعيت دشوار برادرش را تنها نگذاشت. هنگامى كه امام حسين(ع) بر بالين بدن غرق در خون فرزندش بود، حميدبن مسلم گويد:
«بسان طلوع خورشيد، زنى از خيمه ها خارج شد و شتابان با آه و ناله و فغان به سوى امام حسين(ع) رفت. او مى گفت: «اى عزيزم! اى ميوه دلم!، اى نور ديده ام!» هنگامى كه در باره آن زن پرسيدم، به من گفته شد او زينب دختر على(ع) است. زينب آمد و خود را بر بدن فرزند برادر انداخت. امام حسين(ع) دست خواهر را گرفت و به خيمه ها بازگرداند.»[16]
شهادت فرزند
دفاع از يادگار حسن مجتبى(ع)
در اين گيرودار بودند كه ابجر بن كعب براى كشتن امام حسين(ع) به ميدان آمد. عبدالله بامشاهده ابجر فرياد برآورد: «واى بر تو اى فرزند زن پليد! آيا مى خواهى عمويم را به شهادت رسانى؟»
ابجر شمشيرش رابه سوى عبدالله نشانه رفت و دست كوچك عبدالله را كه به عنوان سپربالاى سرش گرفته بود، به پوست آويزان كرد امام حسين(ع) فرزند برادر را در آغوش كشيد و به او دلدارى مى داد كه ناگهان حرمله به وسيله تيرى، عبدالله را در دامن عمو به شهادت رساند.[18]
آخرين تلاش
«اى عمر سعد! ابا عبدالله را مى كشند و تو نظاره مى كنى؟»
سخن زينب اشك از چشمان پليد عمر سعد بر گونه ها و محاسن او سرازير كرد، و چهره از زينب برتافت.[19]
حضور سياسى حضرت زينب(س) پس از شهادت امام حسين(ع)
از نظر جسمى حضرت زينب(س) در حدود سن 55 سالگى قرار داشت. حدود 5 ماه بودكه زينب كبرا(س) از وطن خود دور بود. قطعاً در اين مدت زندگانى او به صورت عادى و معمولى نمى گذشت، به ويژه در اين روزهاى اخير كه شرايط آنان از نظر آب و غذا و خواب به طور كلى دگرگون شده بود، و در وضع كاملاً اضطرارى و نامناسب بسر مى بردند.
از نظر روحى روزهاى متمادى بود كه در محاصره سپاه انبوه دشمن قرار داشتند، دشمنى كه به هيچ يك از اصول انسانى، اسلامى پايبند نبود و از هيچ جنايتى در حق آنان كوتاهى نمى كرد. حضرت زينب(س) در مدت كمتر از يك روز تعداد زيادى از برادران، برادرزادگان،عموزادگان خود را در مقابل چشمانش با بدترين و فجيع ترين شيوه از دست داده بود، كه سوگ هر يك از آنان كافى بود، هر انسان قوى و نيرومندى را به زانو درآورد و براى مدتى طولانى زندگانى او را از مسير عادى و معمولى خارج سازد. علاوه بر همه اينها حداقل يكى از فرزندان حضرت زينب(س) در برابر ديدگانش در كربلا به شهادت رسيد، و روشن است كه سوگ فرزند تا چه اندازه براى مادر سخت و شكننده است. بسيارى از زنان در برابر سوگ فرزند، خود را مى بازند و يا لااقل براى مدت طولانى از حال طبيعى خارج مى شوند. مهمتر از همه اينها براى زينب كبرا(س) شهادت برادر بود، برادرى كه آگاهى از شهادتش در شب عاشورا زينب را از حال عادى خارج ساخت. مصيبتى كه آسمانها و زمين قدرت تحمل آن رانداشتند و...عقيله بنى هاشم وظيفه داشت، در چنين شرايط جسمى وروحى در ميان دشمن و در حال اسارت و در حالى كه از هر نظردر وضعيت نامساعد و نامناسب جسمى و روحى به سر مى برد -شرايطى كه قلم و بيان واقعاً از توصيف آن عاجز وناتوان است -بزرگترين و عظيم ترين مسئوليتها را انجام دهد. تصور عظمت و بزرگى كارى كه زينب(س) انجام داد، هر انسان منصف و حق جويى را در برابر عظمت شخصيت و بزرگى اين بانوى بزرگ به كرنش و تحسين و ستايش وا مى دارد.
زينب كبرا(س) پس از شهادت امام حسين(ع) سه وظيفه و رسالت مهم بر عهده داشت، نخست پرستارى از امام سجاد(ع) و حمايت و دفاع از جان آن حضرت در برابر تعرضات و تهاجمات دشمن، دوم حمايت و دفاع از زنان و كودكان اهل بيت(ع) و سوم مسئوليت پيام رسانى خون شهيدان و بيدارگرى و آگاهى بخشى به مسلمانان.
پرستارى و حمايت از امام سجاد(ع)
هنگامى كه مشركان مكه نقشه قتل و كشتن رسول گرامى اسلام(ص) را كشيدند خداوند متعال به وسيله وحى آن حضرت را از توطئه قريش آگاه كرد. و در غار ثور نيز به عنكبوت دستور داد تا با تنيدن تار در مقابل درِ ورودى غار، احتمال وجود آن حضرت را در غار نزد مشركان مكه منتفى سازد؛ چرا كه اولاًحفظ و تداوم اسلام در آن شرايط وابسته به حفظ جان مقدس پيامبراکرم(ص) بود، و با كشته شدن آن حضرت اسلام به كلى از ميان مى رفت و ثانياً آگاهى پيامبر(ص) از توطئه قريش و منحرف كردن اذهان مشركان از مخفىگاه آن حضرت جز از طريق معجزه و نيروى غيبى ممكن نبود؛ ولى پيامبر اكرم(ص) و حضرت على(ع) بقيه كارها را با تحمل رنج و سختى فراوان به صورت عادى انجام دادند. حضرت على(ع) در بستر پيامبر اكرم(ص) خوابيد، تا آن حضرت فرصت كافى براى مخفى شدن در غار ثور را داشته باشد. رسول خدا(ص) براى منحرف كردن ذهن مشركان به جاى حركت به سوى مدينه در خلاف جهت مدينه در غار ثور مخفى شد و... اگرسنت خدا بر اين تعلق گرفته بود كه همه كارها از طريق معجزه و نيروى غيبى انجام پذيرد، چه كسى از پيامبر(ص) در اين باره شايسته تر و سزاوارتر بود؛ ولى با اين كه خداوند مى توانست در يك لحظه پيامبر (ص) را بدون هيچ زحمتى به مدينه منتقل كند،چنين نكرد، و رسول خدا(ص) با تحمل رنج و زحمت فراوان از مكه به مدينه هجرت فرمود. دراين باره نمونه هاى فراوانى در تاريخ اسلام وجود دارد كه به همين يك مورد بسنده مى كنيم.
در بحث ما نيز حفظ و تداوم اسلام و به ثمر رسيدن قيام امام حسين(ع) متوقف بر زنده ماندن امام سجاد(ع) بود. و حفظ و حراست از جان مقدس امام(ع) در آن شرايط از قدرت و توان انسان و از طريق اسباب و علل عادى و معمولى ممكن نبود، و نيازمند امدادهاى غيبى بود؛ ولى چنانچه گفته شد، سنت خدا بر اين تعلق گرفته است، كه تنها در حدّ ضرورت و به مقدار حداقل از نيروى غيبى استفاده شود. خداوند متعال براى اين كار امام سجاد(ع) را بيمار كرد و شرايطى به وجود آورد كه با استفاده از آن بتوان از جان مقدس امام سجاد(ع) دفاع كرد. بيمارى امام(ع) دو وظيفه بسيار مهم و سنگين ايجاد مى كرد، يكى پرستارى از آن حضرت درآن شرايط بسيار سخت پيش از شهادت امام حسين(ع) و پس از آن، و ديگرى دفاع از آن حضرت در برابر تعرضات دشمنى كه به هيچ يك از اصول انسانى، اسلامى پايبند نبود و حتى به طفل شيرخوار هم رحم نمى كرد. مسئوليت اين دو وظيفه خطير و بسيار دشوار بر عهده كسى جز زينب كبرا(س) نبود. حضرت زينب در تمام طول سفر پيوسته مراقب امام سجاد(ع) بود و فداكارى ها و از جان گذشتگى هاى او بود كه توانست جان مقدس امام(ع) را از خطرات محافظت نمايد. در قسمت بعد به پارهاى از حمايت هاى حضرت زينب(س) از امام سجاد(ع) اشاره مى كنيم.
پي‌نوشت‌ها:
[18]. علامه مجلسى، همان، ج45، ص53 - 54.
[19]. همان، ج45، ص55.
/ج
