خصوصيات كودك نوپا
نويسنده: نازي تار قلي زاده
کارشناس مامائي
کارشناس مامائي
در سال دوم زندگي، رشد فيزيكي يعني افزايش قد و وزن، قدري كندتر از سال اول زندگي صورت مي گيرد، يعني حدود 2/5 كيلو گرم به وزن و تقريباً 12 سانتي متر به قد كودك اضافه مي شود. تكامل مغزي و حركتي در اين فاصله زماني زياد است، بطوري كه مغز كودك تا پايان دو سالگي، سريع ترين دوران رشد خود را پشت سر مي گذارد. فرم بدن او نيز نسبت به يك سالگي تغييرات فاحشي پيدا مي كند و بسياري از چربي هاي بدن ، به ويژه در نواحي پشت ،سرين و پاها از بين مي روند و ماهيچه ها محكم تر و قوي تر شده ، استخوان پاها كشيده تر مي شوند.
از نظر تكامل ، كودك در اين سن راه مي رود، كلماتي را بيان مي كند، محيط خود را به دقت نظاره مي كند، كنجكاو بوده و مرتب در حال اكتشاف است و مي خواهد چيزهاي جديد را بشناسد.
او هر چند استقلال طلبي مي كند، ولي به مراقبت بيشتري براي جلوگيري از خطر نياز دارد. كودك دوست ندارد به او كمك كنند، ولي نبايدتنهايش گذاشت. كارهايي مي كند كه مورد توجه قرار گيرد و احساساتش را بهتر بفهماند.
او به امنيت خانواده نيازمند است. بازي را دوست دارد و ياد مي گيرد كه چگونه، با دنيايي كه در آن زندگي مي كند آشنا شود.
توجه: سرعت كسب پيشرفت اين توانايي ها به ساختار ژنتيكي، محيط زندگي، نوع تغذيه و عوامل عاطفي رواني كودك وابسته است.
رفتارهاي تغذيه يي كودك هم تغيير مي كند ، به نحوي كه او در مورد نحوه ي غذا خوردنش دخالت و گاهي اوقات كمك مي كند. گاهي غذا را در دهان مي گذارد ، ولي آن را نمي بلعد. اما ممكن است براي خوردن همان غذا در چند ساعت آينده علاقه نشان دهد. در اين زمان به تدريج ياد مي گيرد كه چگونه مي تواند از قاشق بطور نسبتاً صحيح استفاده كند، به ويژه اگر خيلي گرسنه باشد. در گرفتن فنجان هم مهارت پيدا مي كند، آن را با يك دست گرفته و مي تواند شير يا مايعات را از فنجان يا ليوان بنوشد.
معمولاً متناسب با ميزان رشد مطلوب كودكان و مراحل تكامل مناسب آن، نياز به مواد مغذي تغيير مي كند و عواملي مثل بازي، حركت، فعاليت، جثه ي كودك،سوخت و ساز معمولي بدن، وضعيت سلامت يا بيماري كودك،همه به عنوان معيار نيازهاي تغذيه يي وي به شمار مي روند.
بنابراين مواد غذايي كه در اختيار كودك قرار مي گيرد، بايد به گونه يي باشد كه موارد زير را تأمين كند:
1- سرعت رشد جسمي كودك(افزايش اندازه ي اسكلت بدن نظير استخوان، ماهيچه ها و ...)
2- رشد سريع مغز و افزايش تعداد سلول هاي آن
3- تكامل سريع سيستم ايمني كودك
4- فعاليت فيزيكي
5- ترميم سريع بافت ها و جبران آنچه در جريان بيماري از بين مي رود.
مسلماً در سرعت رشد جسمي، تأمين انرژي لازم، استفاده از پروتئين هايي با ارزش بيولوژيك بالا (تخم مرغ)، كليسيم، فسفر، پتاسيم، روي(با مصرف لبنيات و گوشت)و ... بسيار مؤثر بوده و كمبود هر يك از آنها يا ساير مواد مغزي لازم مي تواند بر روند رشد اثر گذاشته و حتي آن را مختل كند.
كلياتي در مورد انرژي و مواد مغزي مورد نياز كودك يك تا دو ساله:
در مورد ميزان انرژي يا كالري دريافتي از مواد مغذي، آنچه در كتاب هاي راهنما به عنوان نياز روزانه توصيه مي شود در واقع يك بحث كلي است. يعني براي برنامه ريزي غذايي جمعي تدوين شده و برخي كودكان ممكن است نياز بيشتر و برخي نياز كمتري(از مقادير مورد نظر) داشته باشند و اين نياز بر اساس عواملي مثل اشتها، اندازه ي جثه، ميزان فعاليت و حتي نوع رابطه ي مادر با كودك پايه ريزي شود.
وزن به تنهايي نمي تواند معيارخوبي براي تعيين انرژي مورد نياز و مقدار مواد غذايي دريافتي كودك باشد، به ويژه در زمان هايي كه كودك رشد بيشتري دارد، نظير سال اول زندگي يا بعدها در سنين بلوغ، همچنين براي كودكاني كه زير وزن استاندارد هستند يا آنهايي كه افزايش وزن دارند، مقدار انرژي و غذاي مورد نياز آنها متفاوت است. به هر حال مي توان گفت معيار وزن فقط يك راهنماست.
از نظر تكامل ، كودك در اين سن راه مي رود، كلماتي را بيان مي كند، محيط خود را به دقت نظاره مي كند، كنجكاو بوده و مرتب در حال اكتشاف است و مي خواهد چيزهاي جديد را بشناسد.
او هر چند استقلال طلبي مي كند، ولي به مراقبت بيشتري براي جلوگيري از خطر نياز دارد. كودك دوست ندارد به او كمك كنند، ولي نبايدتنهايش گذاشت. كارهايي مي كند كه مورد توجه قرار گيرد و احساساتش را بهتر بفهماند.
او به امنيت خانواده نيازمند است. بازي را دوست دارد و ياد مي گيرد كه چگونه، با دنيايي كه در آن زندگي مي كند آشنا شود.
توجه: سرعت كسب پيشرفت اين توانايي ها به ساختار ژنتيكي، محيط زندگي، نوع تغذيه و عوامل عاطفي رواني كودك وابسته است.
رفتارهاي تغذيه يي كودك هم تغيير مي كند ، به نحوي كه او در مورد نحوه ي غذا خوردنش دخالت و گاهي اوقات كمك مي كند. گاهي غذا را در دهان مي گذارد ، ولي آن را نمي بلعد. اما ممكن است براي خوردن همان غذا در چند ساعت آينده علاقه نشان دهد. در اين زمان به تدريج ياد مي گيرد كه چگونه مي تواند از قاشق بطور نسبتاً صحيح استفاده كند، به ويژه اگر خيلي گرسنه باشد. در گرفتن فنجان هم مهارت پيدا مي كند، آن را با يك دست گرفته و مي تواند شير يا مايعات را از فنجان يا ليوان بنوشد.
رشد كودك نوپا
معمولاً متناسب با ميزان رشد مطلوب كودكان و مراحل تكامل مناسب آن، نياز به مواد مغذي تغيير مي كند و عواملي مثل بازي، حركت، فعاليت، جثه ي كودك،سوخت و ساز معمولي بدن، وضعيت سلامت يا بيماري كودك،همه به عنوان معيار نيازهاي تغذيه يي وي به شمار مي روند.
بنابراين مواد غذايي كه در اختيار كودك قرار مي گيرد، بايد به گونه يي باشد كه موارد زير را تأمين كند:
1- سرعت رشد جسمي كودك(افزايش اندازه ي اسكلت بدن نظير استخوان، ماهيچه ها و ...)
2- رشد سريع مغز و افزايش تعداد سلول هاي آن
3- تكامل سريع سيستم ايمني كودك
4- فعاليت فيزيكي
5- ترميم سريع بافت ها و جبران آنچه در جريان بيماري از بين مي رود.
مسلماً در سرعت رشد جسمي، تأمين انرژي لازم، استفاده از پروتئين هايي با ارزش بيولوژيك بالا (تخم مرغ)، كليسيم، فسفر، پتاسيم، روي(با مصرف لبنيات و گوشت)و ... بسيار مؤثر بوده و كمبود هر يك از آنها يا ساير مواد مغزي لازم مي تواند بر روند رشد اثر گذاشته و حتي آن را مختل كند.
كلياتي در مورد انرژي و مواد مغزي مورد نياز كودك يك تا دو ساله:
در مورد ميزان انرژي يا كالري دريافتي از مواد مغذي، آنچه در كتاب هاي راهنما به عنوان نياز روزانه توصيه مي شود در واقع يك بحث كلي است. يعني براي برنامه ريزي غذايي جمعي تدوين شده و برخي كودكان ممكن است نياز بيشتر و برخي نياز كمتري(از مقادير مورد نظر) داشته باشند و اين نياز بر اساس عواملي مثل اشتها، اندازه ي جثه، ميزان فعاليت و حتي نوع رابطه ي مادر با كودك پايه ريزي شود.
وزن به تنهايي نمي تواند معيارخوبي براي تعيين انرژي مورد نياز و مقدار مواد غذايي دريافتي كودك باشد، به ويژه در زمان هايي كه كودك رشد بيشتري دارد، نظير سال اول زندگي يا بعدها در سنين بلوغ، همچنين براي كودكاني كه زير وزن استاندارد هستند يا آنهايي كه افزايش وزن دارند، مقدار انرژي و غذاي مورد نياز آنها متفاوت است. به هر حال مي توان گفت معيار وزن فقط يك راهنماست.
