امان از ميگرن سردرد مزمن تکراري
ميگرن جزو سردردهايي است که به دلايل مختلف هر چند وقت يک بار سراغ فرد مي آيد، خواب و خوراک را بر او حرام کرده و اسباب آزار و اذيتش را فراهم مي کند.در اين مقاله سعي شده به ساده ترين شکل ممکن سردرد ميگرني مورد پرسش و پاسخ قرار گيرد.
*چرا دچار ميگرن مي شويم؟
ميگرن يک سردرد با منشأ ناشناخته به شمار مي ايد که اساس ايجاد آن، اختلال يکي از مواد شيميايي مغز با عنوان سروتونين است.اين ماده وظيفه انتقال عصبي را بر عهده دارد.اختلال در سروتونين موجب گشادشدن عروق داخل و خارج جمجمه شده و نتيجه اش ايجاد سردرد است.ارث در اين بيماري نقش عمده اي ايفا مي کند و بسياري از بيماراني که دچار ميگرن مي شوند در سابقه خود، ابتلا به اين بيماري را در ساير اعضاء خانواده ذکر مي کنند.
*ميگرن چه خصوصياتي دارد؟
ميگرن يک سردرد مزمن تکرار شونده و معمولاً يک طرفه است که در ناحيه گيجگاهي به وجود مي آيد.شيوع اين سردرد در زنان سه برابر مردان است.اولين بار در سال هاي ابتدايي جواني خود را نشان مي دهد و خيلي به ندرت پس از 50 سالگي شروع مي شود.
سردرد اغلب ضربان دار است.بيمار از تهوع در هنگام شدت يافتن سردرد شاکي بوده و چشم هايش به نور حساس خواهد شد.به طوري که آنها را مي بندد و دوست دارد به جاي تاريک برود.
*چه چيزهايي موجب آغاز يک سردرد ميگرني مي شود؟
بيماران مبتلا به سردرد ميگرني به مرور زمان و پس از مدتي متوجه عامل شروع کننده حمله ميگرن خود شده، سعي مي کنند از آن عامل پرهيز کنند.با اين حال، گاهي اوقات عامل شروع کننده اجتناب ناپذير است و حمله شروع مي شود.
2-اختلالات خواب، چه خواب کم و چه خواب زياد
3-قرص هاي ضد بارداري
4-عادت ماهيانه زنان
5-استرس هاي روحي و خستگي
6-نور بيش از حد آفتاب
7-ننوشيدن چاي در کساني که به آن عادت دارند
8-پرخوري
9-ترش کردن
10-گرسنگي و روزه داري
*چگونه مي توان از شروع سردرد ميگرني پيشگيري کرد؟ براي اين کار دو راه وجود دارد.اول انجام اقدامات غير دارويي و دوم استفاده از داروها به عنوان عوامل پيشگيري کننده.
اقدامات غير دارويي عبارت است از:
1-خودداري از مصرف شکلات، پنير، آجيل و ...
2-ورزش منظم که موجب ايجاد مورفين در داخل مغز شده و علاوه بر ايجاد نشاط، از حمله ميگرن، پيشگيري مي کند.
3-استفاده از عينک آفتابي در مواقع لازم.
4-استفاده از روش هاي ايجاد کننده آرامش و تمرکز اعصاب که استرس را از فرد دور مي کند.
5-خواب به موقع و کافي
6-خودداري از مصرف قرص هاي جلوگيري از بارداري، در صورتي که با مصرف آن سردرد شدت مي گيرد.
2-والپورات سديم، گابانپتين و ...
3-دي هيدروارگوتامين
4-داروهاي ضد افسردگي مثل آمي تريپتلين، نورتر يپتيلين و ...
5-داروهايي که سروتونين مغز را زياد مي کند مثل فلوکسيتين و ...
6-وراپاميل و ...
که ناگفته پيداست اعلام نام داورها فقط جهت آگاهي خوانندگان بوده و نوع مناسب آن براي هر بيمار بستگي به تجويز پزشک دارد و توصيه مي شود بيماران از مصرف خود سرانه دارو که زيان آن از منفعتش بيشتر است، اکيداً خودداري کنند.
*چه کساني بايد از دارو به عنوان عامل پيشگيري کننده از سردرد ميگرني استفاده کنند؟
مهم ترين عاملي که موجب مي شود بيمار، تحت درمان با داروهاي پيشگيري کننده از حمله ميگرني قرار گيرد، تعداد حملات درهفته و ميزان تأثيري است که يک حمله ميگرني بر زندگي او مي گذرد.اجازه دهيد با ذکر مثال، اين موضوع بهتر توضيح داده شود.
زني را در نظر بگيريد که ماهي يک بار، آن هم نه چندان شديد، قبل از آغاز عادت ماهيانه دچار سردرد شده و آن سردرد پاسخ مناسبي به استفاده از بروفن، استامينوفن و ...مي دهد.چنين فردي نياز ندارد در تمام طول ماه از دارو استفاده کند.از طرف ديگر بيمار ديگري را در نظر بگيريد که هفته اي دوبار به سردرد مبتلا شده و هر بار سردرد يک شبانه روز طول کشيده و زندگي او را مختل مي کند.طبيعي است که چنين بيماري بايد براي مدتي تحت درمان با داروهاي پيشگيري کننده قرار گيرد.پزشک بر اساس شرايط بيمار، ترکيبي از دو يا چند دارو را در نظر گرفته و مصرف داروها را براي يک تا دو ماه تجويز مي کند و مراجعه بعدي او به پزشک و ميزان پاسخي که از درمان دارويي گرفته تعيين کننده نوع و مقدار دارويي است که بايد براي درمان خود مصرف آنرا ادامه بدهد.بيمار در هر بار مراجعه به پزشک مورد پرسش قرار گرفته و در هر ويزيت، پزشک از تعداد و مقدار داروها کم مي کند تا در نهايت حداقل داروي مورد نياز را پيدا کند.
بر اساس آنچه در کتابهاي مرجع علم اعصاب آمده اگر يک فرد بيشتر از سه بار در ماه دچار سردرد شود، بهتر است از داروهاي پيشگيري کننده استفاده کند.
*يک حمله ميگرني را چگونه مي توان درمان کرد؟
اگر کسي با وجود مصرف داروها همچنان هر از چند گاهي دچار حمله ميگرن شود، لازم است نحوه برخورد با آن را بشناسد و اقدامات درماني لازم براي برخورد با حمله ميگرن همانند اقدامات پيشگيري کننده در دو گروه غيردارويي و دارويي خلاصه مي شود.هدف از انجام اقدامات غير دارويي، رفتن به اتاق ساکت، کم نور و دراز کشيدن و همچنين استفاده از تکنيک هاي ايجاد کننده آرامش است.داروهايي که براي درمان حمله ميگرن مورد استفاده قرار مي گيرد.متعدد، اما ذکر يک نکته ضروري است که اقدامات دارويي بايد به محض احساس آغاز سردرد ميگرني شروع شود، زيرا بسياري از بيماران وقتي در مراحل شديد سردرد قرار بگيرند، پاسخ مناسبي به درمان نمي دهند.
1-استفاده از مسکن هاي ساده:مثل آسپرين، استامينوفن، بروفن، ديکلوفناک سديم، پيروکسيکام و غيره.بعضي از بيماران به علت نياز به مقادير بالاتر دارو از شکل شياف اين داروها استفاده مي کنند مثل شياف هاي 100 ميلي گرمي ديکلوفناک سديم و ايندومتاسين.
2-استفاده از قرص ارگوتامين-C:اين قرص حاوي ارگوتامين و کافئين است که ارگاتامين کار تنگ کردن عروق را انجام مي دهد و با همين مکانيزم حمله بيماري را خاتمه مي دهد.
3-استفاده از آمپول دي-هيدروارگوتامين:اين آمپول به صورت 1 ميلي گرمي در بازار وجود دارد و تزريق آن بايد تحت نظر پزشک به يکي از سه صورت وريدي، زير جلدي يا عضلاني انجام شود.
4-تريپتانها:معروف ترين داروي اين گروه، سوماتريپتان است که به صورت خوراکي و تزريقي در بازار دارويي وجود دارد.
نوع خوراکي آن، به صورت قرص هاي 50 و 100 ميلي گرمي و نوع تزريقي آن به صورت آمپول هاي 12 ميلي گرمي در دسترس است که البته تمامي اقدامات دارويي حتماً بايد تحت نظر پزشک انجام شود و از مصرف خودسرانه آن جداً پرهيز شود.
منبع:نشريه خانواده، شماره 394
*چرا دچار ميگرن مي شويم؟
ميگرن يک سردرد با منشأ ناشناخته به شمار مي ايد که اساس ايجاد آن، اختلال يکي از مواد شيميايي مغز با عنوان سروتونين است.اين ماده وظيفه انتقال عصبي را بر عهده دارد.اختلال در سروتونين موجب گشادشدن عروق داخل و خارج جمجمه شده و نتيجه اش ايجاد سردرد است.ارث در اين بيماري نقش عمده اي ايفا مي کند و بسياري از بيماراني که دچار ميگرن مي شوند در سابقه خود، ابتلا به اين بيماري را در ساير اعضاء خانواده ذکر مي کنند.
*ميگرن چه خصوصياتي دارد؟
ميگرن يک سردرد مزمن تکرار شونده و معمولاً يک طرفه است که در ناحيه گيجگاهي به وجود مي آيد.شيوع اين سردرد در زنان سه برابر مردان است.اولين بار در سال هاي ابتدايي جواني خود را نشان مي دهد و خيلي به ندرت پس از 50 سالگي شروع مي شود.
سردرد اغلب ضربان دار است.بيمار از تهوع در هنگام شدت يافتن سردرد شاکي بوده و چشم هايش به نور حساس خواهد شد.به طوري که آنها را مي بندد و دوست دارد به جاي تاريک برود.
*چه چيزهايي موجب آغاز يک سردرد ميگرني مي شود؟
بيماران مبتلا به سردرد ميگرني به مرور زمان و پس از مدتي متوجه عامل شروع کننده حمله ميگرن خود شده، سعي مي کنند از آن عامل پرهيز کنند.با اين حال، گاهي اوقات عامل شروع کننده اجتناب ناپذير است و حمله شروع مي شود.
تعدادي از اين عوامل عبارت است از:
2-اختلالات خواب، چه خواب کم و چه خواب زياد
3-قرص هاي ضد بارداري
4-عادت ماهيانه زنان
5-استرس هاي روحي و خستگي
6-نور بيش از حد آفتاب
7-ننوشيدن چاي در کساني که به آن عادت دارند
8-پرخوري
9-ترش کردن
10-گرسنگي و روزه داري
*چگونه مي توان از شروع سردرد ميگرني پيشگيري کرد؟ براي اين کار دو راه وجود دارد.اول انجام اقدامات غير دارويي و دوم استفاده از داروها به عنوان عوامل پيشگيري کننده.
اقدامات غير دارويي عبارت است از:
1-خودداري از مصرف شکلات، پنير، آجيل و ...
2-ورزش منظم که موجب ايجاد مورفين در داخل مغز شده و علاوه بر ايجاد نشاط، از حمله ميگرن، پيشگيري مي کند.
3-استفاده از عينک آفتابي در مواقع لازم.
4-استفاده از روش هاي ايجاد کننده آرامش و تمرکز اعصاب که استرس را از فرد دور مي کند.
5-خواب به موقع و کافي
6-خودداري از مصرف قرص هاي جلوگيري از بارداري، در صورتي که با مصرف آن سردرد شدت مي گيرد.
اقدامات دارويي عبارت است از:
2-والپورات سديم، گابانپتين و ...
3-دي هيدروارگوتامين
4-داروهاي ضد افسردگي مثل آمي تريپتلين، نورتر يپتيلين و ...
5-داروهايي که سروتونين مغز را زياد مي کند مثل فلوکسيتين و ...
6-وراپاميل و ...
که ناگفته پيداست اعلام نام داورها فقط جهت آگاهي خوانندگان بوده و نوع مناسب آن براي هر بيمار بستگي به تجويز پزشک دارد و توصيه مي شود بيماران از مصرف خود سرانه دارو که زيان آن از منفعتش بيشتر است، اکيداً خودداري کنند.
*چه کساني بايد از دارو به عنوان عامل پيشگيري کننده از سردرد ميگرني استفاده کنند؟
مهم ترين عاملي که موجب مي شود بيمار، تحت درمان با داروهاي پيشگيري کننده از حمله ميگرني قرار گيرد، تعداد حملات درهفته و ميزان تأثيري است که يک حمله ميگرني بر زندگي او مي گذرد.اجازه دهيد با ذکر مثال، اين موضوع بهتر توضيح داده شود.
زني را در نظر بگيريد که ماهي يک بار، آن هم نه چندان شديد، قبل از آغاز عادت ماهيانه دچار سردرد شده و آن سردرد پاسخ مناسبي به استفاده از بروفن، استامينوفن و ...مي دهد.چنين فردي نياز ندارد در تمام طول ماه از دارو استفاده کند.از طرف ديگر بيمار ديگري را در نظر بگيريد که هفته اي دوبار به سردرد مبتلا شده و هر بار سردرد يک شبانه روز طول کشيده و زندگي او را مختل مي کند.طبيعي است که چنين بيماري بايد براي مدتي تحت درمان با داروهاي پيشگيري کننده قرار گيرد.پزشک بر اساس شرايط بيمار، ترکيبي از دو يا چند دارو را در نظر گرفته و مصرف داروها را براي يک تا دو ماه تجويز مي کند و مراجعه بعدي او به پزشک و ميزان پاسخي که از درمان دارويي گرفته تعيين کننده نوع و مقدار دارويي است که بايد براي درمان خود مصرف آنرا ادامه بدهد.بيمار در هر بار مراجعه به پزشک مورد پرسش قرار گرفته و در هر ويزيت، پزشک از تعداد و مقدار داروها کم مي کند تا در نهايت حداقل داروي مورد نياز را پيدا کند.
بر اساس آنچه در کتابهاي مرجع علم اعصاب آمده اگر يک فرد بيشتر از سه بار در ماه دچار سردرد شود، بهتر است از داروهاي پيشگيري کننده استفاده کند.
*يک حمله ميگرني را چگونه مي توان درمان کرد؟
اگر کسي با وجود مصرف داروها همچنان هر از چند گاهي دچار حمله ميگرن شود، لازم است نحوه برخورد با آن را بشناسد و اقدامات درماني لازم براي برخورد با حمله ميگرن همانند اقدامات پيشگيري کننده در دو گروه غيردارويي و دارويي خلاصه مي شود.هدف از انجام اقدامات غير دارويي، رفتن به اتاق ساکت، کم نور و دراز کشيدن و همچنين استفاده از تکنيک هاي ايجاد کننده آرامش است.داروهايي که براي درمان حمله ميگرن مورد استفاده قرار مي گيرد.متعدد، اما ذکر يک نکته ضروري است که اقدامات دارويي بايد به محض احساس آغاز سردرد ميگرني شروع شود، زيرا بسياري از بيماران وقتي در مراحل شديد سردرد قرار بگيرند، پاسخ مناسبي به درمان نمي دهند.
1-استفاده از مسکن هاي ساده:مثل آسپرين، استامينوفن، بروفن، ديکلوفناک سديم، پيروکسيکام و غيره.بعضي از بيماران به علت نياز به مقادير بالاتر دارو از شکل شياف اين داروها استفاده مي کنند مثل شياف هاي 100 ميلي گرمي ديکلوفناک سديم و ايندومتاسين.
2-استفاده از قرص ارگوتامين-C:اين قرص حاوي ارگوتامين و کافئين است که ارگاتامين کار تنگ کردن عروق را انجام مي دهد و با همين مکانيزم حمله بيماري را خاتمه مي دهد.
3-استفاده از آمپول دي-هيدروارگوتامين:اين آمپول به صورت 1 ميلي گرمي در بازار وجود دارد و تزريق آن بايد تحت نظر پزشک به يکي از سه صورت وريدي، زير جلدي يا عضلاني انجام شود.
4-تريپتانها:معروف ترين داروي اين گروه، سوماتريپتان است که به صورت خوراکي و تزريقي در بازار دارويي وجود دارد.
نوع خوراکي آن، به صورت قرص هاي 50 و 100 ميلي گرمي و نوع تزريقي آن به صورت آمپول هاي 12 ميلي گرمي در دسترس است که البته تمامي اقدامات دارويي حتماً بايد تحت نظر پزشک انجام شود و از مصرف خودسرانه آن جداً پرهيز شود.
منبع:نشريه خانواده، شماره 394
