چه کنيم دعايمان به اجابت برسد؟ (4)

آداب پس از دعا
 

1- کشيدن دو دست به سر و صورت پس از دعا
 

از امام صادق (ع) روايت شده که فرمود: هيچ بنده اي دست هاي خود را به درگاه خداوند عزيز جبار نگشايد جز اينکه خداوند عزّ و جلّ حيا مي نمايد که دست او را خالي برگرداند پس هرچه از فضل و رحمتش بخواهد در دست او قرار مي دهد، بنابراين هنگامي که هر يک از شما دعا کرديد دست خود را برنگردانيد جز اينکه آنها را به سر و صورت خود بکشيد. (1)
و در ذيل روايت ديگري آمده است که دستها را به صورت خود بکشيد. (2)

2- صلوات بر محمد و آل محمد (ص) پس از دعا
 

از امام صادق (ع) روايت شده که فرمود: هر کس حاجتي را از خداوند مي خواهد اول بر محمد و آل او درود فرستد سپس حاجت خود را طلب کند و بعد از بيان حاجت دوباره بر محمد و آل محمد درود فرستد. (زيرا از آنجا که درود بر اهل بيت (ع) حتماً پذيرفته مي شود) خداوند عزّوجلّ کريم تر از آن است که ابتدا و انتهاي دعا را قبول نمايد و وسط آن را رد کند. (3)

3- قرائت اين ذکر پس از دعا
 

يکي ديگر از آداب پس از دعا اين است که دعا کننده پس از درخواست حاجت اين جمله را که برگرفته از سخنان امام صادق (ع) است بخواند «ماشاء الله لا حول و لا قوه الا بالله العلي العظيم». (4)
آنچه خدا خواهد (مي شود) هيچ جنبش و نيروئي نيست جز از خداي والا مرتبه ي بزرگ.

4- پرهيز از گناه بعد از دعا
 

گناه بعد از دعا سبب قطع رحمت الهي و مانع اجابت دعا مي شود.

امام باقر (ع) مي فرمايد:
 

همانا بنده از خداوند حاجتي از خواسته هاي دنيائي اش را مي طلبد و از شأن خداوند متعال اين است که در زمان نزديک يا آرام آرام آن حاجت را برآورد، اما بنده نزديک زمان اجابت دعا، گناه مي کند و خداوند به ملکي که مأمور اجابت او بوده است دستور مي دهد که حاجت او را برآورده مکن؛ زيرا او مرا (با گناه خود) خشمگين ساخت و از ناحيه من مستحق محروميّت است. (5)
در برخي ادعيه آمده است: «اعوذ بک من الذنوب التي ترد الدعاء» (6) بار خدايا، از گناهاني که دعا را رد مي کند و مانع استجابت آن مي شود، به تو پناه مي برم.
در نتيجه بايد اين نکته همواره آويزه گوش مان باشد که، انسان مؤمن پس از دعا نبايد اعمالي را انجام دهد که نعمت هاي الهي تغيير کند و مانع اجابت دعا و نزول رحمت خداوند گردد.

اموري که در تسريع اجابت دعا اثر دارد
 

از اخبار و روايات رسول خدا (ص) و امامان معصوم (ع) استفاده مي شود که آن بزرگواران شرائط و آدابي را براي دعا معرفي کرده اند و مي توان گفت رعايت آن ها در تسريع اجابت دعا مؤثر است.
در ذيل توجه شما را به چند روايت و رعايت چند نکته جلب مي کنم:
عن موسي بن جعفر (ع) ان رجلاً شکي اليه: انني في عشره نفر من العيال، کلهم مريض، فقال له موسي (ع): «داوهم بالصدقه، فليس شيء اسرع اجابه من الصدقه، و لا احدي منفعه للمريض من الصدقه» (7)
از امام کاظم (ع) نقل شده است که شخصي خدمت حضرت شکوه کرد که من ده نفر عيال دارم همه بيماراند، حضرت به او فرمود: آنان را با صدقه مداوا کن و هيچ چيزي در اجابت سريع، همچون صدقه نيست و چيزي را سودمندتر از صدقه براي بيمار سراغ ندارم.
عن السکوني، عن ابي عبدالله (ع) قال: قال رسول الله (ص): «اياکم و دعوه المظلوم، فانها ترفع فوق السحاب حتي ينظر الله عزوجل اليها فيقول: ارفعوها حتي استجيب له، و اياکم و دعوه الوالد، فانها احد من السيف». (8)
امام صادق (ع) از رسول خدا (ص) نقل کرده که فرمود: بترسيد از دعا (و نفرين) مظلوم و ستمديده که دعاي او از ابرها -موانع استجابت دعا- بالا رود تا جايي که خداوند عزوجل در آن (با نظر رحمت) بنگرد آنگاه بفرمايد: آن را بالا بريد تا برايش اجابت کنم و از دعا و (نفرين) پدر بپرهيزيد که از شمشير برنده تر است.
عن السکوني، عن ابي عبدالله (ع) قال: قال النبي (ص) «ليس شي اسرع اجابه من دعوه غائب لغائب». (9)
سکوني از امام صادق (ع) نقل کرده که فرمود: هيچ دعايي زودتر به اجابت نرسد از آن دعايي که شخص غائب براي غائب ديگري نمايد.
عن ابي جعفر (ع): «اسرع الدعاء نجاحاً للإجابه دعاء الاخ لأخيه بظهر الغيب، و اذا بدأ (يبدأ) بالدعاء لاخيه، فيقول له ملک موکل به: آمين، و لک مثلاه» (10)
امام باقر (ع) فرمود: زودترين دعا در مستجاب شدن دعاي برادر ديني براي برادر ديني خود در غياب او است آنگاه که به دعا کردن براي برادر ديني اش آغاز کند فرشته گمارده شده بر او مي گويد: آمين، و براي تو است دو چندان آن (آنچه براي برادر ديني ات درخواست کردي).
قال النبي (ص): «اسرع الدعاء اجابه دعوه غائب لغائب.» (11)
رسول خدا (ص) فرمود: دعايي (که از همه دعاها) زودتر به اجابت رسد دعاي شخص غائب براي غائب ديگر (و پشت سر او است.)
عن الفُضيل بن يسار، عن ابي جعفر (ع) قال: «اوشک دعوه و اسرع اجابه دعاء المرء لاخيه بظهر الغيب». (12)
امام باقر (ع) فرمود: دعايي که بيش تر اميد اجابت آن مي رود و زودتر مستجاب مي شود دعا براي برادر ديني در غياب و پشت سر او است.

امام حسين (ع) فرمود:
 

«اوصاني ابي اميرالمؤمنين علي بن ابي طالب (ع) وصيه عظيمه بهذا الدعاء و حفظه، و قال لي: يا بني اکتب هذا الدعاء علي کفني، و قال الحسين (ع): فعلت کما امرني ابي، و هو دعاه سريع الإجابه، خص الله به عباده المقربين، و ما منعه عن الأولياء والأصفياء، و هو کنز من کنوز الله، و هو المعروف بدعاء الجوشن»(13)
پدرم اميرمومنان علي (ع) مرا به اين دعا و مواظبت بر آن سفارش اکيد فرمود و به من فرمود: اي پسرم اين دعا را بر روي کفنم بنويس. امام حسين (ع) مي فرمايد: من آن را چنانکه پدرم دستور داده بود انجام دادم و اين دعايي است که زود مستجاب گردد و خداوند آن را ويژه بندگان مقرب خود ساخت و اوليا و برگزيدگان خود را از آن منع نکرد و اين دعايي است از گنج هاي خداوند و آن دعا معروف به جوشن کبير است. (اين دعا در کتاب بحارالانوار ج 91 ص 384-397 و کتاب مفاتيح الجنان ص 160-183 آمده است) چون مفصل بود در اين کتاب مختصر نياورديم.

رعايت چند نکته
 

الف) متن دعا
در بعضي از روايات آمده است که امامان معصوم (ع) به پيروان خود دستور مي دادند که دعا را همانگونه که به شما آموخته ايم بخوانيد (قل کما اقول). (14)
«همانگونه که من مي گويم بگوي»، البته اين بدين معني نيست که اگر مومني اين متن را نخواند و با زبان و بيان ديگري از خداوند حاجات خود را بخواهد، حاجاتش برآورده نشود؛ زيرا همانگونه که قبلاً بيان شد، رکن اصلي دعا، خواستن از ذات حق و بريدن از غير خدا است و خداوند هم مجيب الدعوات است و دعاي دعاکننده را اجابت مي کند.
صاحب عده الداعي نقل مي کند: بعضي از علما گفته اند سزاوار است دعا کننده هنگامي که مدح و ثناي الهي را گفت، آن اسمي را اسماء الهي نام ببرد که با خواسته اش مناسب است مثلاً هنگامي که رزق و روزي مي خواهد، خداوند را با نام هايي چون رزّاق، وهّاب، جواد، مغني و ... بخواند، اگر مطلوب او مغفرت و توبه است با نام هائي چون توّاب، رحمان، رحيم، عفوّ، غفور و ... اگر خواسته ي او انتقام از دشمن است با نام هائي چون عزيز، جبار، قهّار، منتقم، بطاش و غيره خداوند را بخواند و پس از آن خواسته ي خود را بخواهد. (15)
عن عبدالرحيم القصير قال: دخلت علي ابي عبدالله (ع) فقلت: جعلت فداک، اني اخترعت دعاءً، فقال: «دعني من اختراعک، اذا نزل بک امر فافزع الي رسول الله(ص)، فصل رکعتين تهديهما الي رسول الله(ص).
قلت: کيف اصنع؟
قال: تغتسل و تصلي رکعتين، تستفتح بهما افتتاح الفريضه، و تتشهد تشهد الفريضه، فاذا فرغت من التشهد و سلمت قلت:
اللهم انت السلام، و منک السلام، و اليک يرجع السلام، اللهم صل علي محمد و آل محمد، و بلغ روح محمد و آل محمد عني السلام، و السلام عليهم و رحمه الله و برکاته، اللهم ان هاتين الرکعتين هديه مني الي رسولک (ص)، فأثبني عليهما ما املت و رجوت منک، و في رسولک يا ولي المؤمنين».
ثم تخر ساجداً و تقول: «يا حي يا قيوم، يا حيا لا يموت، يا حي لا اله الا انت، يا ذا الاجلال والإکرام، يا ارحم الراحمين» -اربعين مرّه-.
ثم تضع خدّک الأيمن علي الأرض فتقولها- اربعين مره-.
ثم تضع خدک الايسر فتقول ذلک - اربعين مره-.
ثم ترفع رأسک و تمدّ يديک و تقول ذلک-اربعين مره-.
ثم ترد يدک الي رقبتک و تلوذ بسبابتک - اربعين مره-.
ثم خذ لحيتک بيدک اليسري فابک أو تباک و قل: «يا محمد يا رسول الله اشکو الي الله و اليک حاجتي، و اشکو الي اهل بيتک الراشدين حاجتي، و بکم اتوجه الي الله في حاجتي».
ثم تسجد و تقول: يا الله يا الله- حتي ينقطع نفسک- صل علي محمد و آل محمد وافعل بي کذا و کذا.
قال ابو عبدالله (ع): «انا الضامن علي الله عز و جل ان لا يبرح حتي تقضي حاجته». (16)
عبدالرحيم قيصر مي گويد: خدمت امام صادق (ع) رسيدم به حضرت عرض کردم فدايت شوم دعايي اختراع کردم: فرمود: اختراع و ساخته خود را واگذار، هر گاه کاري برايت پيش آمد به رسول خدا که درود خدا بر او و خاندانش باد پناه ببر، دو رکعت نماز واجب تشهد مي خواني و سلام مي دهي، پس از آن مي گويي:
بارالها! تو سلام هستي و سلام از تو است و سلام به سوي تو بازمي گردد.
بارالها! بر محمد و آل محمد درود فرست و از جانب من به روح محمد و آل محمد سلام فرست و سلام و رحمت و برکات خداوند بر آنان باد.
بارالها! اين دو رکعت نماز هديه من به رسول تو- که درود خدا بر او و خاندانش باد- است پس در برابر آنها آنچه را آرزو دارم و از تو و درباره رسول تو اميدوارم پاداشم ده، اي ولي و سرپرست اهل ايمان.
آنگاه به سجده مي روي و در حال سجده چهل بار مي گويي: اي زنده، اي پاينده، اي زنده اي که هرگز نميرد، هيچ زنده اي نيست و هيچ معبودي نيست جز تو اي صاحب شکوه و بزرگواري، اي مهربانترين مهربانان-چهل بار- سپس گونه راستت را بر زمين گذار و همين ذکر را چهل بار بگو.
سپس گونه چپ را بگذار و همين ذکر را چهل بار بگو.
آنگاه سر از سجده بر مي داري و دست هاي خود را مي گشايي و آن را چهل بار مي گويي.
آنگاه دست خود را به گردنت مي آوري و با انگشت سبابه خود اشاره مي کني و آن را چهل بار مي گويي.
سپس محاسن خود را با دست چپ خود بگير و گريه کن و يا با حالت گريه بگو: اي محمد اي فرستاده خدا درباره حاجتم به پيشتگاه خداوند و پيشگاه تو شکوه مي کنم و حاجتم را به پيشگاه خاندانت عرضه مي دارم و درباره حاجتم به وسيله شما به پيشگاه خداوند رو مي آورم.
آنگاه سجده مي کني و در آن حال مي گويي: اي خدا، اي خدا تا نفست قطع گردد (با يک نفس) بر محمد و آل محمد درود فرست و درباره حاجتم چنين و چنان کن (حاجتم را برآور.)
امام صادق (ع) فرمود: من از جانب خداوند عزوجل ضامنم که او آنجا را ترک نکند مگر اينکه حاجتش برآورده شود.
(صلاه أخري للحاجه) عن ابي عبدالله (ع) قال: اذا مضي ثلث الليل فقم و صل رکعتين بسوره ملک و تنزيل السجده، ثم ادعه و قل:
« يا رب قد نامت العيون، و غارت النجوم، و انت الحي القيوم، لا تأخذک سنه و لا نوم، لن يواري عنک ليل داج، و لا سماء ذات ابراج و لا ارض ذات مهاد، و لا بحر لجي، و لا ظلمات بعضها فوق بعض يا صريخ الأبرار، و غياث المستغيثين، برحمتک استغيث، فصل علي محمد و آل محمد، و اقض لي حاجه کذا و کذا، و لا تردني خائباً و لا محروماً يا ارحم الراحمين» فانها في قضاء الحاجات کأخذ باليد (17).
نماز ديگري براي برآورده شدن حاجت: امام صادق (ع) فرمود: چون يک سوم از شب گذشت برخيز و دو رکعت نماز با سوره ملک، تنزيل سجده بجاي آر. آنگاه دعا کن و بگو:
پروردگار! چشم ها در خواب است، ستارگان غروب کرده اند در حالي که تو زنده و پايداري، نه خوابي تو را فراگيرد و نه چرتي (خواب سبکي)، هرگز از تو شب تيره و تار پنهان نمي ماند و نه آسمان داراي برجها و نه زمين آرام و نه درياي عميق پهناور و نه تاريکي ها که برخي روي برخي ديگراند، اي فريادرس نيک کرداران و دادرس دادخواهان به مهرباني ات از تو دادخواهي مي کنم، پس بر محمد و آل محمد درود فرست، فلان حاجتم را برآور و مرا ناکام و محروم بازنگردان اي مهربانترين مهربانان. تاثير اين نماز در برآورده شدن سريع حاجت ها همچون گرفتن با دست است (يعني نقد و تأخير ندارد)
عن معاويه بن عمار قال: [لي] ابو عبدالله (ع) - ابتداء منه-: يا معاويه، اما علمت ان رجلاٌ اتي اميرالمومنين -صلوات الله عليه- فشکي الإبطاء عليه في الجواب في دعائه.
فقال له: اين انت عن الدعاء السريع الإجابه؟ فقال له الرجل: ما هو؟ قال: قل:
«اللهم اني اسألک باسمک العظيم الاعظم الاجل الاکرم المخزون المکنون النور الحق البرهان المبين الذي هو نور مع نور، و نور من نور، و نور في نور، و نور علي نور، و نور فوق کل نور، و نور يضيء به کل ظلمته، و يکسر به کل شده و کل شيطان مريد، و کل جبار عنيد، لا تقربه ارض و لا تقوم به سماء، و يأمن به کل خائف، و يبطل به سحر کل ساحر، و بغي کل باغ، و حسد کل حاسد، و يتصدع لعظمته البر و البحر، و يستقل به الفلک حين تکلم به الملک، فلا يکون للموج عليه سبيل، و هو اسمک الاعظم الاعظم، الاجل الاجل، النور الاکبر، الذي سميت به نفسک، واستويت به علي عرشک، و اتوجه اليک بمحمد و اهل بيته، اسألک بک و بهم ان تصلي علي محمد و آل محمد، و ان تفعل بي کذا و کذا». (18)
معاويه بن عمار مي گويد امام صادق (ع) بدون سخن و پرسش از جانب من فرمود: اي معاويه آيا نمي داني که مردي خدمت اميرمؤمنان (ع) آمد و از اينکه اجابت دعايش دير شده بود نزد آن حضرت شکايت کرد.
حضرت در پاسخ او فرمود: چرا دعاي سريع الاجابه (يعني دعائي که زود مستجاب مي شود) را نخواندي؟ عرض کرد آن دعا کدام است، فرمود بگو:
بارالها! از تو درخواست مي کنم به نام بزرگ و بزرگتر، والاتر ارجمندتر تو که در نهان است و پوشيده شده، نور حق و برهان آشکاراست، آن نامي که نور است همراه نور و نور است از نور، و نور است در نور، و نور است بر نور، و نور است بالاي هر نور و نوري است که هر تاريکي با آن روشن گردد و هر سختي و هر شيطان سرکش و هر جبار لجباز با آن شکسته شود، نامي که نه زمين (در برابر عظمت آن) آرام گيرد و نه آسماني پايدار ماند، نامي که هر ترساني با آن آرام گيرد و آسوده باشد و جادوي هر جادوگري و ستم هر ستمگري و حسد هر حسودي باطل و دفع گردد، نامي که به خاطر عظمتش خشکي و دريا بشکافد و پراکنده گردد، نامي که چون فرشته با آن سخن بگويد فلک آرام گيرد و بر جا ايستد و هيچ موج و ناآرامي و پريشاني بر آن راه نخواهد يافت و آن، نام اعظم اجل اکرم تو است- نور اکبر است که خود را بدان نااميدي و با آن بر عرش خود تسلط يافتي و استوار شدي- و به وسيله محمد و خاندانش به تو رو مي آورم و به حق تو و آنان از تو درخواست مي کنم که بر محمد و آل محمد درود فرستي و با من چنين و چنان کني (حاجتم را برآوري).
دعاء لمولانا و مقتدانا اميرالمومنين (ع) في الشدائد و نزول الحوادث، و هو سريع الإجابه من الله تعالي:
« اللهم انت الملک الحق الذي لا اله الا انت، و انا عبدک، ظلمت نفسي و اعترفت بذنبي، فاغفرلي الذنوب لا اله انت يا غفور، اللهم اني احمدک و انت للحمد اهل علي ما خصصتني به من مواهب الرغائب و وصل الي من فضائل الصنائع، و علي ما اوليتني به و توليتني به من رضوانک و انليتني من منک الواصل الي و من الدفاع عني، و التوفيق لي، و الإجابه لدعائي حتي اناجيک راغباً، و ادعوک مصافياً، و ...) (19)
دعايي است از سرور و پيشواي ما اميرمومنان (ع) که در هنگام گرفتاري ها و فرود آمدن بلاها خوانده مي شود و اين دعا در نزد خداوند مستجاب گردد و آن دعا اين است:
بارالها سلطان و پادشاه حقيقي تو هستي که معبودي جز تو نيست و من بنده تو هستم، بر جانم ستم کردم و به گناهانم اعتراف مي کنم پس گناهانم را بيامرز که هيچ معبودي جز تو نيست اي آمرزنده.
بارالها! تو را مي ستايم و تنها تويي سزاوار ستايش بخاطر بخشش هاي دلپذيرت که ويژه ام ساختي و برترين احسانهايت که به من فرمودي... .
(دعا مفصل است و نقل آن در اين جزوه کوچک مناسب نيست به منبع اصلي مراجعه کنيد مهج الدعوات ص 126-133).
ب) زمان دعا
زمان دعا در استجابت دعا بسيار مؤثر است، لذا دعا کننده بهتر است از زمان هائي استفاده کند که درهاي رحمت الهي بيشتر باز است. در اينجا از باب نمونه، چند مورد را به اختصار ذکر مي کنيم.
1) ماه مبارک رمضان
پيامبر اکرم (ص) در ضمن خطبه شعبانيه در فضيلت ماه مبارک رمضان فرمود: دعاي شما در اين ماه مستجاب است. (20)
2) شب و روز جمعه
امام محمد باقر (ع) فرمود: خداوند متعال در هر شب جمعه از اول تا آخر شب از بالاي عرش ندا مي دهد: آيا بنده ي مؤمني هست که مرا تا قبل از اذان صبح بخواند و براي دنيا و آخرتش دعا کند تا من او را اجابت کنم؟ آيا بنده مؤمني هست که تا قبل از اذان صبح از گناهانش توبه نمايد تا توبه او را بپذيرم؟ آيا بنده ي مؤمني هست که تا قبل از طلوع فجر (اذان صبح) براي زياد شدن روزي اش دعا کند تا رزق او را زياد کنم؟ (21)
از امام صادق (ع) روايت شده است هنگامي که فرزندان حضرت يعقوب (ع) از پدر خود خواستند براي آنها دعا کند و بخشش آنها را از خداوند متعال بخواهد، حضرت فرمود: «سوف استغفر لکم ربي» (22) (بزودي براي شما از پروردگارم طلب آمرزش مي کنم) دعا براي آنان را به سحرگاه جمعه موکول کرد. (23)
امام محمد باقر (ع) فرمود: خورشيد در روزي بافضيلت تر از روز جمعه طلوع نکرده است. (24)
3) شب نيمه ي شعبان
عن ابي يحيي عن جعفر بن محمد الصادق (ع) قال: سئل الباقر (ع) من فضل ليله النصف من شعبان، فقال: «هي افضل ليله بعد ليله القدر، فيها يمنح الله العباد فضله و يغفر لهم بمنه فاجتهدوا في القربه الي الله تعالي فيها فانها ليله آلي الله عزّوجلّ علي نفسه ان لا يرد فيها سائلا ما لم يسئل الله معصيه و انها الليله التي جعلها الله لنا اهل البيت بإزاء ما جعل ليله القدر لنبينا(ص) فاجتهدوا في الدعاء و الثناء علي الله تعالي (25)... ».
ابو يحيي از امام صادق (ع) نقل مي کند که حضرت فرمود: از امام باقر (ع) درباره فضيلت و برتري شب نيمه شعبان سؤال شد، حضرت فرمود: اين شب از نظر فضيلت برترين شب ها پس از شب قدر است، در اين شب خداوند فضل خود را نصيب بندگانش مي کند و با احسان خود آنان را مي آمرزد، پس در اين شب در تقرّب به خداوند متعال بکوشيد، چون در اين شب خداوند متعال بر خود واجب کرده که درخواست مشروع هيچ درخواست کننده اي را ردّ نکند و اين شب را خداوند براي ما اهل بيت قرار داد در برابر شب قدري که براي رسول خدا (ص) قرار داد، پس در دعا و خواستن از خدا و ثناي بر او [بسيار] بکوشيد... .
اهل سنت نيز در فضيلت شب نيمه ي شعبان از پيامبر اکرم (ص) روايت نقل کرده اند. (26)
4) شب قدر
يکي از مهمترين زمان هاي دعا، شب قدر است زيرا سرنوشت يکسال شخص، در اين شب نوشته مي شود. در قرآن مجيد آمده است که شب قدر از هزار ماه بهتر است.
احياء و شب زنده داري مخصوص شبهاي قدر در ماه مبارک رمضان نيست بلکه شب اول ماه رجب، شب نيمه ي شعبان، شب عيد فطر و قربان نيز شب احيا است، بنابراين دعا در اين شبها نيز اهميت دارد. اميرالمؤمنين علي (ع) فرمود: چه زيبا است! اينکه انسان در طول سال، در اين چهار شب از دنيا فارغ باشد. (و به دعا و مناجات بپردازد.)(27)
5) دعا بعد از نماز و بعد از صدقه
يکي از موارد استجابت دعا، دعا کردن پس از نماز است.
امام صادق (ع) در سخني نوراني چنين فرمود: خداوند نماز را در بهترين و با فضيلت ترين ساعات بر شما واجب کرد. پس خداوند را بعد از نمازهايتان بخوانيد. (28)
در روايت ديگري از امام صادق (ع) داريم که دعا در چهار موقع مستجاب مي شود در نماز وتر، بعد از نمازهاي صبح، ظهر و مغرب. (29)
از ديگر اعمال نيک، کمک به فقيران و تهي دستان است که براي شخص کمک کننده پس از مساعدت دعا کند.
از امام باقر يا امام صادق (ع) روايت شده است که: وقتي به فقيران بخشش مي کنيد بگوييد دعا کنند که حتماً دعاي آنها در حق شما مستجاب مي شود... (30)
6) وقت افطار
پيامبر اکرم (ص) فرمود: دعاي روزه دار هنگام افطارش مستجاب است. (31)
7) ساير زمان ها
- نهم ذي الحجه: روز عرفه از زمان هاي ديگر دعا است. عرفه روز دعا و مسئلت از حضرت حق است و در اين روز گرفتن روزه مستحب است ولي دعا در اين روز آن چنان اهميتي دارد که اگر شخص دعا کننده دچار ضعف بشود، روزه نگرفتن در اين روز براي او بهتر است.
- بين نماز ظهر و عصر روز چهارشنبه: جابربن عبدالله مي گويد: پيامبر (ص) در جنگ احزاب، روزهاي دوشنبه و سه شنبه دعا کردند اما دعاي ايشان روز چهارشنبه بين نماز ظهر و عصر مستجاب شد و آثار شادي در چهره مبارکشان آشکار گرديد. براي من نيز هرگاه مسأله ي مهمي پيش مي آمد، بين نماز ظهر و عصر روز چهارشنبه دعا مي نمودم و دعايم حتما به اجابت مي رسيد. (32)
- ساعات پاياني شب: زمان ديگر براي استجابت دعا، آخر شب است. پيامبر اکرم (ص) مي فرمايد: هنگامي که آخر شب مي شود خداوند سبحان مي فرمايد: آيا دعاکننده اي هست تا دعايش را اجابت کنم؟ آيا درخواست کننده اي هست تا خواسته اش را به او عطا کنم؟ آيا استغفارکننده اي هست تا گناهانش را ببخشم؟ آيا توبه کننده اي هست تا توبه اش را قبول کنم؟ (33)
- بين الطلوعين: زمان ديگر از سحر تا طلوع آفتاب است. در روايتي امام محمد باقر (ع) مي فرمايد: هنگام سحر تا طلوع آفتاب دعا کنيد، چرا که در اين ساعت درهاي آسمان باز است و ارزاق تقسيم مي گردد و حاجات مهم برآورده مي شود. (34)
- همه ي ايام هفته: هر يک از روزهاي هفته به يکي از امامان معصوم (ع) تعلق دارد.
شنبه: متعلق به پيامبر گرامي اسلام(ص) است.
يکشنبه: امام علي (ع) و حضرت صديقه طاهره (س).
دوشنبه: امام حسن مجتبي و امام حسين (ع) .
سه شنبه: امام سجاد، امام محمد باقر و امام جعفر صادق (ع) .
چهارشنبه: امام کاظم، امام رضا، امام جواد و امام هادي (ع) .
پنج شنبه: امام حسن عسگري (ع).
جمعه: متعلق به حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) مي باشد (عده الداعي: ص 52). که دعا کننده در هر روز مي تواند اين بزرگواران را واسطه قرار دهد و به وسيله آنان حاجات خود را از خداوند متعال بخواهد.
زمان هاي ديگري نيز در روايات امامان معصوم (ع) براي دعا کردن بيان شده است همچون: هنگام وزيدن بادها، هنگام از بين رفتن سايه ها، وقت فرود آمدن باران، هنگامي که اولين قطره خون شهيد بر زمين مي ريزد. (35) و موارد ديگري که به جهت اختصار از ذکر آنها خودداري مي نماييم.

پي نوشت ها :
 

1- کافي: ج 2، ص 471، ح 2.
2- مستدرک الوسائل: ج 5، ص 188، ح 2.
3- عده الداعي: ص 210.
4- کافي: ج 2، ص 521، ح 1.
5- مستدرک الوسائل: ج 5، ص 268، ح 2.
6- عده الداعي: ص 211.
7- وسائل الشيعه (آل البيت): ج 2، ص 433، ح 4.
8- کافي: ج 2، ص 509، ح 3.
9- کافي: ج 2، ص 510، ح 7.
10- عده الداعي: ص 183.
11- دعوات راوندي: ص 30.
12- کافي: ج 2، ص 507، ح 1.
13- بحارالأنوار: ج 91، ص 402.
14- خصال: ص 452، ح 58.
15- عده الداعي: ص 199.
16- من لا يحضره الفقيه: ج 1، ص 561-559، ح 7.
17- مکارم الأخلاق: ص 337.
18- کافي: پج 2، ص 583-582، ح 17.
19- بحارالأنوار: ج 92، ص 259، ح 33.
20- عيون اخبارالرضا (ع): ج 1، ص 230، ح 53.
21- جامع احاديث شيعه: ج 6، ص 176، ح 75.
22- يوسف: آيه 98.
23- عده الداعي: ص 46.
24- کافي: ج 3، ص 413، ح 1.
25- اقبال الأعمال: ص 695، (چاپ سنگي).
26- أبي أمامه از پيامبر اکرم(ص) نقل مي کند که فرمود:
دعا در پنج شب رد نمي شود: شب اول رجب، شب نيمه ي شعبان، شب جمعه، شب عيد فطر و شب عيد قربان. الجامع الصغير: ج 1، ص 456، ح 3967.
27- مصباح المتهجد: ص 648.
28- جامع احاديث شيعه: ج 5، ص 356، ح 4.
29- کافي: ج 2، ص 477، ح 2.
30- عده الداعي: ص 68.
31- مکارم الأخلاق: ص 25.
32- مستدرک الوسائل: ج 5، ص 282، ح 11.
33- امالي صدوق: ص 496م 64 ح 5.
34- کافي: ج 2، ص 478، ح 9.
35- وسائل الشيعه: ج 7، ص 64، ب 23، ح 1.

منبع:کتاب چه کنيم دعايمان به اجابت برسد
ادامه دارد
/ع