دانستني هاي سرطان پوست
نويسنده: دكتر سيد مرتضي صفوي/فاطمه شيراني
دانشيار تغذيه - دانشگاه علوم پزشكي اصفهان/دانشجوي كارشناسي ارشد تغذيه، دانشگاه علوم پزشكي اصفهان
دانشيار تغذيه - دانشگاه علوم پزشكي اصفهان/دانشجوي كارشناسي ارشد تغذيه، دانشگاه علوم پزشكي اصفهان
سرطان ها گروهي از بيماري ها هستند كه در اثر رشد غيرطبيعي سلول هاي بدن ايجاد مي شوند. در حالت طبيعي هر سلول با تقسيم سلولي به دو سلول تبديل مي شود تا سلول هاي جديد جايگزين سلول هاي فرسوده شوند و ضمن اينكه بدن به روند رشد خود ادامه مي دهد، بافت ها رشد مي كنند و جراحت ها ترميم شوند. زماني كه سلولي به طور غيرطبيعي و خارج از كنترل تقسيم شود، تومور يا سلول سرطاني ايجاد مي گردد. بعضي از تومورها به ساير اندام هاي بدن انتشار نمي يابند و فقط عملكرد طبيعي را در يك اندام مختل مي كنند كه در اين حالت بايد تومور برداشته شود؛ اما در مقابل، تومورهاي بدخيم و سرطاني نه تنها بافت طبيعي بدن را تخريب مي كنند، بلكه با متاستاز به ساير اندام ها، سرطان در بدن گسترش مي يابد. بيش از 200 نوع سرطان وجود دارد كه هر كدام روش درماني خاصي دارند. در حال حاضر تقريباً 20 ميليون نفر در سراسر دنيا به اين سرطان مبتلا هستند و تخمين زده مي شود كه اين رقم تا سال 2020 به 30 ميليون افزايش يابد. حدود 60 درصد از موارد جديد ابتلا، در كشورهاي در حال توسعه خواهد بود. در آمريكا دومين عامل مرگ و مير، سرطان است كه 25 درصد كل مرگ ها را شامل مي شود. به طور كلي سرطان در اثر قرار گرفتن فرد در معرض عوامل سرطان زا ايجاد مي شود.
مراحل بروز ملانوما: مرحله اول: سرطان در لايه خارجي پوست (اپيدرم) يا قسمت بالايي لايه داخلي پوست (درم) وجود دارد، اما به غدد لنفاوي گسترش نمي يابد و ضخامت آن كمتر از 1/5 ميلي متر است.
مرحله دوم: گسترش تومور با ضخامت 1/5-4 ميلي متر به بخش بالايي داخلي پوست. در اين مرحله نيز سرطان به بافت زيرين پوست و غدد لنفاوي گسترش نمي يابد.
مرحله سوم: ضخامت تومور بيش از 4 ميلي متر است و به بافت زيرين پوست بدن انتشار مي يابد. تومورهاي كوچكي در كنار تومور اصلي رشد مي كنند و تا نزديكي غدد لنفاوي پيش مي روند، (به اين صورت كه تومورهاي كوچك بين تومور اصلي و محدوده غده لنفاوي رشد مي كنند.)
2- تومور سلول هاي سنگفرشي: نسبت به سرطان سلول هاي بازال، رشد اين تومورها سريع تر است و در صورت عدم درمان، در بدن انتشار مي يابد. سلول هاي سنگفرشي لايه مياني اپيدرم هستند كه در اثر تابش نور خورشيد آسيب مي بينند. علائم به صورت نقاط قرمز يا صورتي رنگ و به صورت پوسته پوسته (فلس مانند) ديده مي شوند. در مركز اين نواحي قرمز رنگ، زخم هاي باز ايجاد مي شود كه ظاهر زگيل مانند دارند و به تدريج بزرگ مي شوند و احتمال خونريزي از آنها وجود دارد. خارج كردن اين نواحي قبل از انتشار به ساير نقاط بدن ضروري است. 95 درصد تومورهاي سلول هاي بازال و سنگفرشي قابل درمان است. سن متوسط براي تشخيص اين دو نوع سرطان پوست حدود 50 سالگي مي باشد؛ هر چند به طور كلي سرطان پوست در افراد جوان هم شيوع دارد.
3- ملانوما: خطرناك ترين و مرگ آورترين نوع سرطان پوست است كه در ملانويست ها به وجود مي آيد و به سرعت گسترش مي يابد و در صورت عدم درمان به كبد، ريه ها و ساير ارگان هاي حياتي بدن متاستاز مي دهد. اين نوع سرطان رايج ترين سرطان براي زنان 25-29 ساله و دومين سرطان رايج در زنان 30-34 ساله است و نسبت به ساير سرطان ها افزايش سريع تري دارد. بيش از 50 درصد از موارد ابتلا به ملانوما در حدود سن 50 سالگي رخ مي دهد. البته ملانوما در هر سني مي تواند رخ دهد. كودكان و نوجواناني كه در سنين نوجواني دچار آفتاب سوختگي شده اند، بيشتر در معرض ابتلا به ملانوما هستند.
غذاهاي متنوع مصرف كنيد؛ به خصوص غذاهاي سرشار از سبزي، ميوه و غلات سبوس دار، چربي غذا بايد در حد متعادل باشد، مصرف اسيدهاي چرب اشباع و كلسترول كنترل شود و منابع خوب اسيدهاي چرب امگا-3 در رژيم غذايي وجود داشته باشد. (انواع ماهي تن، خال مخالي، سالمون، ساردين، روغن كانولا و گردو و ...)، شكر و نمك در حد متوسط مصرف شود. مصرف غذاهاي آماده، نمك سود شده، دودي شده و غذاهاي حاوي مواد نگهدارنده، افرادي كه غذاهاي پرچرب و سرشار از چربي اشباع و ترانس مصرف مي كنند، پنج برابر بيشتر از افراد با مصرف متعادل چربي دچار سرطان مي شوند، مواد غذايي طبيعي ضد سرطان شامل: ميوه ها يا سبزي هاي سبزتيره، زرد، نارنجي، انگور قرمز، خانواده كلم، گوجه فرنگي، مركبات، روغن هاي كانولا و زيتون، سير، حبوبات، غلات كامل و ماهي مي باشد.
بهترين راه درمان براي ملانوما انجام جراحي است. ملانوما معمولاً بزرگ تر و عميق تر از ساير انواع سرطان پوست است و براي اطمينان بيشتر بايد ناحيه بيشتري از اطراف تومور برداشته شود. اگر سرطان به غدد لنفاوي نيز انتشار يافته باشد، براي پيشگيري از متاستاز به ساير نقاط بدن، غدد لنفاوي نيز برداشته شود. علاوه بر جراحي، راديوتراپي، شيمي درماني و يا درمان بيولوژيك نيز ضرورت دارد، پس از درمان و برداشت تومور، انجام بررسي هاي دوره اي براي اطمينان از بهبود لازم است، پوست بايد در برابر نور خوشيد محافظت شود و سلامت آن هر 6-8 هفته يكبار مورد آزمايش قرار گيرد. هرچه تشخيص سريع تر انجام شود، چون سرطان هنوز به سلول هاي زيرين و داخلي پوست انتشار پيدا نكرده است، درمان بهتر نتيجه مي دهد. 99 درصد افرادي كه دچار سرطان سلول هاي بازال يا سنگفرشي شده اند و بيماري آن زود تشخيص داده شده است، به بهبودي كامل مي رسند.
منبع: نشريه دنياي سلامت شماره 68
سرطان پوست
عوامل
افراد در معرض خطر
علائم:
مراحل بروز ملانوما: مرحله اول: سرطان در لايه خارجي پوست (اپيدرم) يا قسمت بالايي لايه داخلي پوست (درم) وجود دارد، اما به غدد لنفاوي گسترش نمي يابد و ضخامت آن كمتر از 1/5 ميلي متر است.
مرحله دوم: گسترش تومور با ضخامت 1/5-4 ميلي متر به بخش بالايي داخلي پوست. در اين مرحله نيز سرطان به بافت زيرين پوست و غدد لنفاوي گسترش نمي يابد.
مرحله سوم: ضخامت تومور بيش از 4 ميلي متر است و به بافت زيرين پوست بدن انتشار مي يابد. تومورهاي كوچكي در كنار تومور اصلي رشد مي كنند و تا نزديكي غدد لنفاوي پيش مي روند، (به اين صورت كه تومورهاي كوچك بين تومور اصلي و محدوده غده لنفاوي رشد مي كنند.)
انواع سرطان پوست
2- تومور سلول هاي سنگفرشي: نسبت به سرطان سلول هاي بازال، رشد اين تومورها سريع تر است و در صورت عدم درمان، در بدن انتشار مي يابد. سلول هاي سنگفرشي لايه مياني اپيدرم هستند كه در اثر تابش نور خورشيد آسيب مي بينند. علائم به صورت نقاط قرمز يا صورتي رنگ و به صورت پوسته پوسته (فلس مانند) ديده مي شوند. در مركز اين نواحي قرمز رنگ، زخم هاي باز ايجاد مي شود كه ظاهر زگيل مانند دارند و به تدريج بزرگ مي شوند و احتمال خونريزي از آنها وجود دارد. خارج كردن اين نواحي قبل از انتشار به ساير نقاط بدن ضروري است. 95 درصد تومورهاي سلول هاي بازال و سنگفرشي قابل درمان است. سن متوسط براي تشخيص اين دو نوع سرطان پوست حدود 50 سالگي مي باشد؛ هر چند به طور كلي سرطان پوست در افراد جوان هم شيوع دارد.
3- ملانوما: خطرناك ترين و مرگ آورترين نوع سرطان پوست است كه در ملانويست ها به وجود مي آيد و به سرعت گسترش مي يابد و در صورت عدم درمان به كبد، ريه ها و ساير ارگان هاي حياتي بدن متاستاز مي دهد. اين نوع سرطان رايج ترين سرطان براي زنان 25-29 ساله و دومين سرطان رايج در زنان 30-34 ساله است و نسبت به ساير سرطان ها افزايش سريع تري دارد. بيش از 50 درصد از موارد ابتلا به ملانوما در حدود سن 50 سالگي رخ مي دهد. البته ملانوما در هر سني مي تواند رخ دهد. كودكان و نوجواناني كه در سنين نوجواني دچار آفتاب سوختگي شده اند، بيشتر در معرض ابتلا به ملانوما هستند.
پيشگيري
نقش تغذيه در كنترل سرطان پوست
غذاهاي متنوع مصرف كنيد؛ به خصوص غذاهاي سرشار از سبزي، ميوه و غلات سبوس دار، چربي غذا بايد در حد متعادل باشد، مصرف اسيدهاي چرب اشباع و كلسترول كنترل شود و منابع خوب اسيدهاي چرب امگا-3 در رژيم غذايي وجود داشته باشد. (انواع ماهي تن، خال مخالي، سالمون، ساردين، روغن كانولا و گردو و ...)، شكر و نمك در حد متوسط مصرف شود. مصرف غذاهاي آماده، نمك سود شده، دودي شده و غذاهاي حاوي مواد نگهدارنده، افرادي كه غذاهاي پرچرب و سرشار از چربي اشباع و ترانس مصرف مي كنند، پنج برابر بيشتر از افراد با مصرف متعادل چربي دچار سرطان مي شوند، مواد غذايي طبيعي ضد سرطان شامل: ميوه ها يا سبزي هاي سبزتيره، زرد، نارنجي، انگور قرمز، خانواده كلم، گوجه فرنگي، مركبات، روغن هاي كانولا و زيتون، سير، حبوبات، غلات كامل و ماهي مي باشد.
نقش تغذيه در پيشگيري از سرطان پوست
درمان
بهترين راه درمان براي ملانوما انجام جراحي است. ملانوما معمولاً بزرگ تر و عميق تر از ساير انواع سرطان پوست است و براي اطمينان بيشتر بايد ناحيه بيشتري از اطراف تومور برداشته شود. اگر سرطان به غدد لنفاوي نيز انتشار يافته باشد، براي پيشگيري از متاستاز به ساير نقاط بدن، غدد لنفاوي نيز برداشته شود. علاوه بر جراحي، راديوتراپي، شيمي درماني و يا درمان بيولوژيك نيز ضرورت دارد، پس از درمان و برداشت تومور، انجام بررسي هاي دوره اي براي اطمينان از بهبود لازم است، پوست بايد در برابر نور خوشيد محافظت شود و سلامت آن هر 6-8 هفته يكبار مورد آزمايش قرار گيرد. هرچه تشخيص سريع تر انجام شود، چون سرطان هنوز به سلول هاي زيرين و داخلي پوست انتشار پيدا نكرده است، درمان بهتر نتيجه مي دهد. 99 درصد افرادي كه دچار سرطان سلول هاي بازال يا سنگفرشي شده اند و بيماري آن زود تشخيص داده شده است، به بهبودي كامل مي رسند.
منبع: نشريه دنياي سلامت شماره 68
