نویسنده: علامه مصباح یزدی
یکی از راه های انحراف انسان توسط شیطان و ایجاد پرده ای جلوی چشم باطن او، سوءاستفاده هایی است که از برخی مفاهیم صورت می گیرد؛ برخی از مفاهیم، دوپهلو و فاقد تعریف دقیق و روشنی هستند؛ تعریفی که در چهارچوب مشخصی باشد و هرکس بتواند آن را بر مصادیقش تطبیق کند. این مفاهیم، مصادیقی حقیقی دارند که قرآن، انبیای الهی و عقلای قوم، آنها را اراده می کنند؛ اما کسانی هم این مفاهیم را در مصادیق عوضی به کار می برند.
یکی از آن مفاهیم، مفهوم آزادی است؛ آزادی مفهومی است که در نزد همه کس مفهومی زیبا و دلنشین است. برخی می پندارند آزادی همین است که مثلاً پرنده ای در قفس باشد و کسی آن را آزاد سازد، یا اینکه فردی در زندان یا سلول انفرادی باشد و کسی او را آزاد کند؛ این عده تصورشان از آزادی بسیار محدود است. لفظ آزادی به حدی خوشایند است که همین معنای محدود از آزادی نیز مطلوب طبع انسان است. در تعابیر دینی ما، واژه «حریّت» برای یکی از مصادیق آزادی به کار رفته است و نشان می دهد که آزاد کسی است که آزادمنش باشد. حریّت از ارزش های اخلاقی برجسته ای است که بعضی از بزرگان اخلاقی آن را اصل تمام فضایل دانسته اند. در سخنان معصومان علیهم السلام، هم عبارات فراوانی در این زمینه به چشم می خورد. علی علیه السلام در این زمینه فرمود:
ألا حُرُّ یدَعُ هذه اللُماظهَ لاهلها إنّهُ لیس لانفسکم ثمنٌ إلا الجنهَ فلا تبیعوها إلا بها (1)؛ آیا آزادمردی نیست که این لقمه جویده حرام دنیا را به اهلش واگذارد؟ همانا بهایی برای جان شما جز بهشت نیست؛ پس به کمتر از آن نفروشید!
در این فرمایش، حضرت، این دنیا را به کالای ناچیز پستی تشبیه می کنند و اظهار می دارند که آیا آزاده ای پیدا نمی شود که این دنیا را به اهلش واگذارد و به آن بی اعتنا گردد؟ طبق این فرمایش، آزاد کسی است که خود را از این دنیا وارهاند و دل بستگی به آن نداشته باشد. امام حسین علیه السلام نیز در هنگام شهادت حربن یزید ریاحی، در بزرگداشت او فرمود: انتَ حرٌ کما سمّیتَ فی الدنیا و الآخره (2)؛«تو آزاده هستی؛ همان گونه که در دنیا و آخرت حرّ نامیده شدی». در جای دیگری نیز امام علی علیه السلام فرمود:
إنّ قوماً عبَدوا الله رغبهً فَتلکَ عبادهُ التُجارِ و إنّ قوماً عبدوا الله رهبهً فتِلکَ عبادهُ العبید و إنّ قوماً عبدوا الله شکراً فتلکَ عبدهُ الاحرار (3)؛ گروهی خدا را به امید بخشش پرستش کردند که این پرستش بازرگانان است و گروهی او را از روی ترس عبادت کردند که این عبادت بردگان است و گروهی خدا را از روی سپاسگزاری پرستیدند و این پرستش آزادگان است.
براساس این فرمایش، عبادت سه گونه است؛ یک گونه عبادت کسانی است که برای تجارت عبادت می کنند تا در مقابلش مزد بگیرند و سود کنند؛ اینان کسانی هستند که به امید آنکه ثوابی ببرند و از نعمت های بهشتی بهره مند شوند، نماز می خوانند. نوع دیگر عبادت، عبادت بندگان است؛ اینان به علت ترس از گرفتار شدن در آتش جهنم، عبادت می کنند. اما قسم دیگر عبادت، عبادت آزادگان است؛ اینان کسانی هستند که برای آن خدا را عبادت می کنند که خداوند دوست داشتنی است و برای محبت به او و یا شکر نعمت هایش، او را باید عبادت کرد. اینان آزادند؛ چون خود را از بندها رها ساخته اند و خدا را برای رضایت او عبادت می کنند. پس، آزادی مفهوم مقدسی است که در فرهنگ دینی ما نیز یکی از مفاهیم برجسته است و با عنوان حریّت، از آن تمجید شده است. اما در طول تاریخ، از این واژه، سوءاستفاده های فراوانی صورت گرفته است. آن آزادی ای که امروزه در فرهنگ دنیا به کار می رود، به معنای آن است که هرکس، هر کاری را که بخواهد، انجام دهد و چیزی مانع او نشود؛ مگر اینکه با آزادی دیگران تضاد پیدا کند. اصل و اساس تفکر لیبرالی هم همین است و از این منظر، بهترین حکومت، حکومتی است که زمینه ای فراهم کند تا هرکس، هرچه بخواهد، انجام دهد.
مفهوم مشابه آزادی، که مفهوم زیبایی است اما مورد سوءاستفاده قرار گرفته، مدارا، تساهل و تسامح یا تولرانس (4) است. این الفاظ را نیز شیطان به دهان برخی می اندازد تا مقاصد خود را از طریق آنان پیش برد. رواج مدارا، و تساهل و تسامح، اولین مبحث راهبردی بود که در کشور مطرح شد و پایه براندازی نرم را ایجاد کرد. در قالب این الفاظ، کوشیدند تا تعصب و غیرت دینی مردم را سست کنند و از این طریق به مطامع خود دست یابند. در مقابل این مفهوم، واژگانی همچون خشونت طلب و تروریست را به کار بردند تا بتوانند در کشور این مفهوم را بهتر رواج دهند. بنابراین حتی کسانی که در دوره اصلاحات، برخی وزارتخانه ها در اختیار آنان بود، کوشیدند تا جامعه را به سمتی ببرند که، یا باید خشونت طلب و طرف دار تروریسم بود یا باید اهل تساهل، تسامح و تولرانس. چون اینان می دانستند تا زمانی که غیرت دینی مردم استوار است، راه به جایی نمی برند، از این رو، برای استمرار حضور خود در قدرت و پیشبرد سیاست های فرهنگی منشأ گرفته از این فکر، تلاش کردند تا از راه های مختلف، فرهنگ تساهل و تسامح را ترویج کنند. نمایش فیلم های مبتذل، برگزاری جلسات مختلط دختران و پسران، چاپ کتب و مقالات مروج فرهنگ منحط غرب، برگزاری سخنرانی ها و اموری از این دست، از جمله راهکارهای این عده برای رواج سیاست تساهل و تسامح در جامعه بود.
یکی از راه ها برای ترویج این تفکر آن بود که مطرح کردند اسلام دین محبت، مهرورزی و ملایمت است تا از این طریق بتوانند مفاهیم دینی را به کمک خود آورند. برای نمونه، آنان استناد به این فرمایش پیامبر صلی الله علیه و آله می کنند: لم یرسلنی الله تعالی بالرهبانیه و لکن بعثنی بالحنیفه السهله السمحه (5)؛ «خداوند متعال مرا برای ریاضت کشیدن نفرستاد؛ بلکه مرا به دین حنیفی مبعوث فرمود که سهل و آسان می گیرد و اهل مداراست.» اینان با سخن پردازی، مطرح می کردند که واژه های «سهله» و «سمحه» هم خانواده تساهل و تسامح هستند، از این رو دین اسلام، دین مدارا و دینی بدون خشونت و سخت گیری است. در کنار این روایت، به روایات و آیات دیگری هم استناد می کردند تا از عبارات آنها برای خواست خود بهره گیرند. با استفاده از این عبارات، اینان از یک طرف، واژگانی همچون نرمش، ملایمت، مدارا، گذشت، مهربانی و امثال آنها را رواج می دادند و از طرف دیگر، واژگانی همچون خشونت، درشتی و مانند آنها را مذمت می کردند. آنان کار را بدانجا کشاندند که رقیب خود را «خشونت طلب» نامیدند. بدین ترتیب، همان چیزی که ما آن را بی غیرتی می شمردیم، آنان به عنوان تولرانس، از آن دفاع کردند و کوشیدند آن را در جامعه رواج دهند. در اینجا هم، لفظی که مصادیق خوبی هم دارد، به کار برده شده است؛ اما از آن، معانی غلطی اراده شده است.
بنابراین بازی با الفاظ، بازی خطرناکی است که باید بصیرت و هوشیاری لازم را در برابر آن به کار برد. باید در این گونه موارد دقت و تأمل نماییم که اگر کسی واژه خاصی را به کار می برد، از به کارگیری آن واژه چه قصد و نیتی دارد و از تأکید بر روی چنین واژه ای در جست و جوی چیست؟ اگر در همان زمان که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت اصلاحات و همراهانش، به ترویج تساهل و تسامح پرداختند، بصیرت به کار برده می شد، کار به آنجا نمی کشید که بعد از گذشت بیش از یک دهه از آن زمان، متوجه شویم که در آن زمان آنان با به کاربردن واژگانی همچون آزادی، مدارا، تساهل و تسامح، چه بر سر فرهنگ اسلامی آوردند. امروزه هم هنوز زمینه سوءاستفاده، مغالطه و فریب دادن افراد از طریق به کار بردن چنین الفاظی وجود دارد. برای رهایی از چنین دامی باید همواره چندین پرسش را در برابر طرح چنین مسائلی مطرح کنیم: خشونت با چه کسی؟ خشونت بر چه اساسی؟ خشونت از چه طریق؟ مدارا با چه کسی؟ و مدارا بر سر چه چیزی؟ از این رو باید مرزهای مدارا و خشونت کاملاً مشخص باشد و این چنین نیست که همواره باید از نرمش و مدارا دم زد. اگر در نیمه های شب، کسی متوجه شود که مرد نامحرمی بر سر همسر او حاضر شده است، آیا در چنین جایی، می توان از مدارا سخن گفت و از آن شخص خواست که در برابر آن نامحرم خشونت به کار نبرد؟! اگر غارت گران دنیا درصدد برآمدند تا ثروت، دین و فضایل اخلاقی ما را به یغما ببرند، آیا می توان به بهانه مدارا سکوت کرد و از خود غیرت و حساسیتی نشان نداد تا آنها هرچه بخواهند انجام دهند؟!
پس اگر از ما پرسیده شود که خشونت، ناپسند است یا نه، باید پاسخ دهیم که در جایی باید مدارا کرد و در جایی دیگر باید خشونت به کار برد. آنچه مهم است تشخیص آن جایی است که باید از نرمش یا خشونت استفاده کرد. باید در مقابل کسی که به دین حمله ور می شود، با جدیت و سرسختی برخورد کرد. از این رو، قرآن کریم، نخستین صفتی که برای یاران پیامبر ذکر می کند، سرسختی و انعطاف ناپذیری در برابر دشمنان دین است:
محمدٌ رسول اللهِ و الذینَ معهُ اشدّاء علی الکُفار رُحماء بینهم (6)؛ محمد فرستاده خداست و کسانی که با او هستند، در برابر کفار سرسخت و شدید، و در میان خود مهربان اند.
بنابراین هر مفهومی را باید در جای خود به کار برد؛ با مؤمنان، دوستان، جویندگان حق و حقیقت و حتی کسانی که دچار اشتباه می شوند، باید با مدارا برخورد کرد؛ اما کسانی که با آگاهی و به عمد، قصد براندازی نظام و دین را دارند، استقلال کشور را به خطر می اندازند و آشکارا برای دشمن جاسوسی می کنند، نباید با آنها مدارا و نرمش کرد. در قرآن با صراحت بیان شده که اگر کسی در خلوت خود، مرتکب معصیتی شود و کسی هم متوجه نشود، نباید در مورد او تجسس کرد:
یا ایّها الذین آمنوا اجتنبوا کثیراً مّن الظّنّ إنّ بعض الظنُ إثمٌ و لا تجسسوا (7)؛ ای کسانی که ایمان آورده اید! از بسیاری گمان ها بپرهیزید؛ چرا که بعضی از گمان ها گناه است و هرگز تجسس نکنید.
اما اگر کسی مرتکب زنا شد، به طوری که چهار نفر عادل هم به آن شهادت دادند، آیا در اینجا نیز باید مدارا کرد و یا قاضی باید گذشت کند؟! در اینجا قرآن کریم می فرماید:
الزّانیهُ و الزانی فاجلدوا کلَّ واحدٍ منهما مئهَ جلده و لا تأخذکم بهما رأفهٌ فی دینِ اللهِ إن کنتم تؤمنونَ باللهِ و الیوم الاخرِ و لیشهد عذابهما طائفهٌ من المؤمنین (8)؛ هریک از زن و مرد زناکار را صد تازیانه بزنید و نباید رأفت به آن دو شما را از اجرای حکم الهی مانع شود، اگر به خدا و روز جزا ایمان دارید، و باید گروهی از مؤمنان مجازاتشان را مشاهده کنند.
به امر خداوند، باید چنین کسی را در جلوی دیدگان مردم، و نه در زندان و مخفیانه، صد تازیانه زد تا جنبه بازدارندگی داشته باشد. پس، نباید به نام رأفت اسلامی، از اجرای حدود الهی دست کشید؛ بلکه در اینجا باید از خود غلظت و شدت نشان داد. البته در شدت و غلظت نشان دادن هم باید حدود الهی را رعایت کرد و از این رو اگر کسی حتی یک ضربه تازیانه بیشتر بزند، باید به خود او آن ضربه را بزنند.
پس، ما باید در این زمینه بیشتر دقت کنیم و بدانیم که هر مفهوم در کجا باید استفاده شود. اشتباه کردن در جابه جایی این کلمات باعث می شود که انسان بصیرتش را از دست بدهد و فریب خورد. یک راه کسب بصیرت آن است که انسان افزون بر اینکه معارف دینی را درست بفهمد، نقشه های شیاطین را نیز درست بشناسد؛ در غیر این صورت اگر انسان معرفتش به آموزه های اسلامی کم باشد و مثلاً نداند در کجا باید رأفت یا خشونت به کار برد، شیطان او را فریب داده، از مسیر بصیرت خارج می سازد.
یکی از آن مفاهیم، مفهوم آزادی است؛ آزادی مفهومی است که در نزد همه کس مفهومی زیبا و دلنشین است. برخی می پندارند آزادی همین است که مثلاً پرنده ای در قفس باشد و کسی آن را آزاد سازد، یا اینکه فردی در زندان یا سلول انفرادی باشد و کسی او را آزاد کند؛ این عده تصورشان از آزادی بسیار محدود است. لفظ آزادی به حدی خوشایند است که همین معنای محدود از آزادی نیز مطلوب طبع انسان است. در تعابیر دینی ما، واژه «حریّت» برای یکی از مصادیق آزادی به کار رفته است و نشان می دهد که آزاد کسی است که آزادمنش باشد. حریّت از ارزش های اخلاقی برجسته ای است که بعضی از بزرگان اخلاقی آن را اصل تمام فضایل دانسته اند. در سخنان معصومان علیهم السلام، هم عبارات فراوانی در این زمینه به چشم می خورد. علی علیه السلام در این زمینه فرمود:
ألا حُرُّ یدَعُ هذه اللُماظهَ لاهلها إنّهُ لیس لانفسکم ثمنٌ إلا الجنهَ فلا تبیعوها إلا بها (1)؛ آیا آزادمردی نیست که این لقمه جویده حرام دنیا را به اهلش واگذارد؟ همانا بهایی برای جان شما جز بهشت نیست؛ پس به کمتر از آن نفروشید!
در این فرمایش، حضرت، این دنیا را به کالای ناچیز پستی تشبیه می کنند و اظهار می دارند که آیا آزاده ای پیدا نمی شود که این دنیا را به اهلش واگذارد و به آن بی اعتنا گردد؟ طبق این فرمایش، آزاد کسی است که خود را از این دنیا وارهاند و دل بستگی به آن نداشته باشد. امام حسین علیه السلام نیز در هنگام شهادت حربن یزید ریاحی، در بزرگداشت او فرمود: انتَ حرٌ کما سمّیتَ فی الدنیا و الآخره (2)؛«تو آزاده هستی؛ همان گونه که در دنیا و آخرت حرّ نامیده شدی». در جای دیگری نیز امام علی علیه السلام فرمود:
إنّ قوماً عبَدوا الله رغبهً فَتلکَ عبادهُ التُجارِ و إنّ قوماً عبدوا الله رهبهً فتِلکَ عبادهُ العبید و إنّ قوماً عبدوا الله شکراً فتلکَ عبدهُ الاحرار (3)؛ گروهی خدا را به امید بخشش پرستش کردند که این پرستش بازرگانان است و گروهی او را از روی ترس عبادت کردند که این عبادت بردگان است و گروهی خدا را از روی سپاسگزاری پرستیدند و این پرستش آزادگان است.
براساس این فرمایش، عبادت سه گونه است؛ یک گونه عبادت کسانی است که برای تجارت عبادت می کنند تا در مقابلش مزد بگیرند و سود کنند؛ اینان کسانی هستند که به امید آنکه ثوابی ببرند و از نعمت های بهشتی بهره مند شوند، نماز می خوانند. نوع دیگر عبادت، عبادت بندگان است؛ اینان به علت ترس از گرفتار شدن در آتش جهنم، عبادت می کنند. اما قسم دیگر عبادت، عبادت آزادگان است؛ اینان کسانی هستند که برای آن خدا را عبادت می کنند که خداوند دوست داشتنی است و برای محبت به او و یا شکر نعمت هایش، او را باید عبادت کرد. اینان آزادند؛ چون خود را از بندها رها ساخته اند و خدا را برای رضایت او عبادت می کنند. پس، آزادی مفهوم مقدسی است که در فرهنگ دینی ما نیز یکی از مفاهیم برجسته است و با عنوان حریّت، از آن تمجید شده است. اما در طول تاریخ، از این واژه، سوءاستفاده های فراوانی صورت گرفته است. آن آزادی ای که امروزه در فرهنگ دنیا به کار می رود، به معنای آن است که هرکس، هر کاری را که بخواهد، انجام دهد و چیزی مانع او نشود؛ مگر اینکه با آزادی دیگران تضاد پیدا کند. اصل و اساس تفکر لیبرالی هم همین است و از این منظر، بهترین حکومت، حکومتی است که زمینه ای فراهم کند تا هرکس، هرچه بخواهد، انجام دهد.
مفهوم مشابه آزادی، که مفهوم زیبایی است اما مورد سوءاستفاده قرار گرفته، مدارا، تساهل و تسامح یا تولرانس (4) است. این الفاظ را نیز شیطان به دهان برخی می اندازد تا مقاصد خود را از طریق آنان پیش برد. رواج مدارا، و تساهل و تسامح، اولین مبحث راهبردی بود که در کشور مطرح شد و پایه براندازی نرم را ایجاد کرد. در قالب این الفاظ، کوشیدند تا تعصب و غیرت دینی مردم را سست کنند و از این طریق به مطامع خود دست یابند. در مقابل این مفهوم، واژگانی همچون خشونت طلب و تروریست را به کار بردند تا بتوانند در کشور این مفهوم را بهتر رواج دهند. بنابراین حتی کسانی که در دوره اصلاحات، برخی وزارتخانه ها در اختیار آنان بود، کوشیدند تا جامعه را به سمتی ببرند که، یا باید خشونت طلب و طرف دار تروریسم بود یا باید اهل تساهل، تسامح و تولرانس. چون اینان می دانستند تا زمانی که غیرت دینی مردم استوار است، راه به جایی نمی برند، از این رو، برای استمرار حضور خود در قدرت و پیشبرد سیاست های فرهنگی منشأ گرفته از این فکر، تلاش کردند تا از راه های مختلف، فرهنگ تساهل و تسامح را ترویج کنند. نمایش فیلم های مبتذل، برگزاری جلسات مختلط دختران و پسران، چاپ کتب و مقالات مروج فرهنگ منحط غرب، برگزاری سخنرانی ها و اموری از این دست، از جمله راهکارهای این عده برای رواج سیاست تساهل و تسامح در جامعه بود.
یکی از راه ها برای ترویج این تفکر آن بود که مطرح کردند اسلام دین محبت، مهرورزی و ملایمت است تا از این طریق بتوانند مفاهیم دینی را به کمک خود آورند. برای نمونه، آنان استناد به این فرمایش پیامبر صلی الله علیه و آله می کنند: لم یرسلنی الله تعالی بالرهبانیه و لکن بعثنی بالحنیفه السهله السمحه (5)؛ «خداوند متعال مرا برای ریاضت کشیدن نفرستاد؛ بلکه مرا به دین حنیفی مبعوث فرمود که سهل و آسان می گیرد و اهل مداراست.» اینان با سخن پردازی، مطرح می کردند که واژه های «سهله» و «سمحه» هم خانواده تساهل و تسامح هستند، از این رو دین اسلام، دین مدارا و دینی بدون خشونت و سخت گیری است. در کنار این روایت، به روایات و آیات دیگری هم استناد می کردند تا از عبارات آنها برای خواست خود بهره گیرند. با استفاده از این عبارات، اینان از یک طرف، واژگانی همچون نرمش، ملایمت، مدارا، گذشت، مهربانی و امثال آنها را رواج می دادند و از طرف دیگر، واژگانی همچون خشونت، درشتی و مانند آنها را مذمت می کردند. آنان کار را بدانجا کشاندند که رقیب خود را «خشونت طلب» نامیدند. بدین ترتیب، همان چیزی که ما آن را بی غیرتی می شمردیم، آنان به عنوان تولرانس، از آن دفاع کردند و کوشیدند آن را در جامعه رواج دهند. در اینجا هم، لفظی که مصادیق خوبی هم دارد، به کار برده شده است؛ اما از آن، معانی غلطی اراده شده است.
بنابراین بازی با الفاظ، بازی خطرناکی است که باید بصیرت و هوشیاری لازم را در برابر آن به کار برد. باید در این گونه موارد دقت و تأمل نماییم که اگر کسی واژه خاصی را به کار می برد، از به کارگیری آن واژه چه قصد و نیتی دارد و از تأکید بر روی چنین واژه ای در جست و جوی چیست؟ اگر در همان زمان که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت اصلاحات و همراهانش، به ترویج تساهل و تسامح پرداختند، بصیرت به کار برده می شد، کار به آنجا نمی کشید که بعد از گذشت بیش از یک دهه از آن زمان، متوجه شویم که در آن زمان آنان با به کاربردن واژگانی همچون آزادی، مدارا، تساهل و تسامح، چه بر سر فرهنگ اسلامی آوردند. امروزه هم هنوز زمینه سوءاستفاده، مغالطه و فریب دادن افراد از طریق به کار بردن چنین الفاظی وجود دارد. برای رهایی از چنین دامی باید همواره چندین پرسش را در برابر طرح چنین مسائلی مطرح کنیم: خشونت با چه کسی؟ خشونت بر چه اساسی؟ خشونت از چه طریق؟ مدارا با چه کسی؟ و مدارا بر سر چه چیزی؟ از این رو باید مرزهای مدارا و خشونت کاملاً مشخص باشد و این چنین نیست که همواره باید از نرمش و مدارا دم زد. اگر در نیمه های شب، کسی متوجه شود که مرد نامحرمی بر سر همسر او حاضر شده است، آیا در چنین جایی، می توان از مدارا سخن گفت و از آن شخص خواست که در برابر آن نامحرم خشونت به کار نبرد؟! اگر غارت گران دنیا درصدد برآمدند تا ثروت، دین و فضایل اخلاقی ما را به یغما ببرند، آیا می توان به بهانه مدارا سکوت کرد و از خود غیرت و حساسیتی نشان نداد تا آنها هرچه بخواهند انجام دهند؟!
پس اگر از ما پرسیده شود که خشونت، ناپسند است یا نه، باید پاسخ دهیم که در جایی باید مدارا کرد و در جایی دیگر باید خشونت به کار برد. آنچه مهم است تشخیص آن جایی است که باید از نرمش یا خشونت استفاده کرد. باید در مقابل کسی که به دین حمله ور می شود، با جدیت و سرسختی برخورد کرد. از این رو، قرآن کریم، نخستین صفتی که برای یاران پیامبر ذکر می کند، سرسختی و انعطاف ناپذیری در برابر دشمنان دین است:
محمدٌ رسول اللهِ و الذینَ معهُ اشدّاء علی الکُفار رُحماء بینهم (6)؛ محمد فرستاده خداست و کسانی که با او هستند، در برابر کفار سرسخت و شدید، و در میان خود مهربان اند.
بنابراین هر مفهومی را باید در جای خود به کار برد؛ با مؤمنان، دوستان، جویندگان حق و حقیقت و حتی کسانی که دچار اشتباه می شوند، باید با مدارا برخورد کرد؛ اما کسانی که با آگاهی و به عمد، قصد براندازی نظام و دین را دارند، استقلال کشور را به خطر می اندازند و آشکارا برای دشمن جاسوسی می کنند، نباید با آنها مدارا و نرمش کرد. در قرآن با صراحت بیان شده که اگر کسی در خلوت خود، مرتکب معصیتی شود و کسی هم متوجه نشود، نباید در مورد او تجسس کرد:
یا ایّها الذین آمنوا اجتنبوا کثیراً مّن الظّنّ إنّ بعض الظنُ إثمٌ و لا تجسسوا (7)؛ ای کسانی که ایمان آورده اید! از بسیاری گمان ها بپرهیزید؛ چرا که بعضی از گمان ها گناه است و هرگز تجسس نکنید.
اما اگر کسی مرتکب زنا شد، به طوری که چهار نفر عادل هم به آن شهادت دادند، آیا در اینجا نیز باید مدارا کرد و یا قاضی باید گذشت کند؟! در اینجا قرآن کریم می فرماید:
الزّانیهُ و الزانی فاجلدوا کلَّ واحدٍ منهما مئهَ جلده و لا تأخذکم بهما رأفهٌ فی دینِ اللهِ إن کنتم تؤمنونَ باللهِ و الیوم الاخرِ و لیشهد عذابهما طائفهٌ من المؤمنین (8)؛ هریک از زن و مرد زناکار را صد تازیانه بزنید و نباید رأفت به آن دو شما را از اجرای حکم الهی مانع شود، اگر به خدا و روز جزا ایمان دارید، و باید گروهی از مؤمنان مجازاتشان را مشاهده کنند.
به امر خداوند، باید چنین کسی را در جلوی دیدگان مردم، و نه در زندان و مخفیانه، صد تازیانه زد تا جنبه بازدارندگی داشته باشد. پس، نباید به نام رأفت اسلامی، از اجرای حدود الهی دست کشید؛ بلکه در اینجا باید از خود غلظت و شدت نشان داد. البته در شدت و غلظت نشان دادن هم باید حدود الهی را رعایت کرد و از این رو اگر کسی حتی یک ضربه تازیانه بیشتر بزند، باید به خود او آن ضربه را بزنند.
پس، ما باید در این زمینه بیشتر دقت کنیم و بدانیم که هر مفهوم در کجا باید استفاده شود. اشتباه کردن در جابه جایی این کلمات باعث می شود که انسان بصیرتش را از دست بدهد و فریب خورد. یک راه کسب بصیرت آن است که انسان افزون بر اینکه معارف دینی را درست بفهمد، نقشه های شیاطین را نیز درست بشناسد؛ در غیر این صورت اگر انسان معرفتش به آموزه های اسلامی کم باشد و مثلاً نداند در کجا باید رأفت یا خشونت به کار برد، شیطان او را فریب داده، از مسیر بصیرت خارج می سازد.
پی نوشت ها :
1. سیدرضی، نهج البلاغه، حکمت 456.
2. محمد بن علی بن حسن ابن بابویه قمی (الصدوق)، الامالی، ص 223.
3. سیدرضی، نهج البلاغه، حکمت 237.
4. Tolerance.
5. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج5، ص 494.
6. فتح(48)، 29.
7. حجرات(19)، 12.
8. نور(24)، 2.
.jpg "اوصاف و ویژگیهای منتظران امام زمان(عج) چگونه است؟")
.jpg "اهداف و آرمان هاى امام خمینی (رحمه الله) از منظر رهبر انقلاب")
