نویسنده: دکتر محمداسماعیل مطلق *
1) استفاده از نمک یددار به میزان لازم در دوران بارداری، احتمال سقط خود‌به‌خود را کاهش می‌دهد و در هوش، شنوایی و بینایی نوزاد تاثیرگذار خواهد بود.
2) استفاده از ویتامین D برای جذب کلسیم از روده‌ها ضروری است که در دوران بارداری با مصرف مکمل‌های حاوی این ویتامین یا در معرض نورخورشید قرارگرفتن، تامین می‌شود.
3) بارداری‌های مکرر به‌خصوص با فواصل کم و در سنین پایین، ذخایر آهن بدن مادر را کاهش می‌دهد. زنان بارداری که سابقه کم‌خونی فقر آهن ندارند، می‌توانند از زمان شروع بارداری، حتی از 2 تا 3 ماه قبل از باردار شدن، روزانه 1 قرص اسیدفولیک و از پایان ماه چهارم تا 4 ماه پس از زایمان، روزانه 1 عدد قرص آهن مصرف کنند تا از بروز عوارض ذکرشده پیشگیری شود. برای کاهش عوارض احتمالی ناشی از مصرف قرص آهن مانند یبوست، اسهال، درد شکم و تهوع توصیه می‌شود آن را پس از غذا یا شب قبل از خواب میل کرد.
4) مادرانی که به اندازه کافی انرژی دریافت نمی‌کنند، در معرض خطر زایمان نوزادان کم‌وزن و کوتاه‌قد قرار دارند و موفقیت آنها در تداوم شیردهی کمتر است. همچنین اگر مادران در دوران بارداری افزایش وزن مناسبی نداشته باشند، رابطه عاطفی بین مادر و شیرخوار در بدو تولد و 2 سال اول زندگی با اشکال و به سختی برقرار می‌شود.
5) استفاده از منابع دارای روی، (گروه گوشت) باعث افزایش وزن زمان تولد نوزاد می‌شود.
6) اجرای یک برنامه‌غذایی متعادل و متنوع با استفاده از گروه‌های مختلف غذایی، می‌تواند تمام نیازهای تغذیه‌ای مادر و جنین را تامین کند به جز نیاز به آهن و اسیدفولیک که باید از طریق دریافت مکمل‌های آن جبران شود. در دوران بارداری به دلیل افزایش حجم خون مادر و رشد جنین و جفت، نیاز به آهن و اسیدفولیک افزایش می‌یابد بنابراین اهمیت دریافت این مکمل‌ها در پیشگیری از کم‌خونی، ضعف و ناتوانی مادر، زایمان زودرس و نقص سیستم عصبی جنین است و باعث تکامل و مقاومت سیستم ایمنی بدن او می‌شود.
7) دقت کنید امتناع از صرف یکی از وعده‌های غذایی یا فاصله زیاد بین 2 وعده غذا چون ممکن است در شما ایجاد حالت تهوع کند، مانع رسیدن مواد مغذی به جنین می‌شود. غذاهایی که موادمغذی ناچیز ولی کالری زیادی دارند و باعث سیری شما می‌شوند مانند آبنبات، چیپس و نوشابه‌های گازدار هم مناسب نیستند.
8) غذاهایی که زیاد پخته یا فراوری شده‌اند، مناسب نیستند چون ارزش مواد مغذی در آنها بسیار کم می‌شود. سبزی‌ها و میوه‌هایی که زیاد در یخچال مانده باشند، برخی از مواد مغذی باارزش خود را از دست می‌دهند.
9) نوشیدن مشروبات الکلی علاوه بر این که در شرع مقدس حرام است، خطر ناهنجاری‌های مادرزادی را افزایش می‌دهد.
10) مصرف هر نوع دارو، بدون مشورت پزشک ممنوع است.
2) استفاده از ویتامین D برای جذب کلسیم از روده‌ها ضروری است که در دوران بارداری با مصرف مکمل‌های حاوی این ویتامین یا در معرض نورخورشید قرارگرفتن، تامین می‌شود.
3) بارداری‌های مکرر به‌خصوص با فواصل کم و در سنین پایین، ذخایر آهن بدن مادر را کاهش می‌دهد. زنان بارداری که سابقه کم‌خونی فقر آهن ندارند، می‌توانند از زمان شروع بارداری، حتی از 2 تا 3 ماه قبل از باردار شدن، روزانه 1 قرص اسیدفولیک و از پایان ماه چهارم تا 4 ماه پس از زایمان، روزانه 1 عدد قرص آهن مصرف کنند تا از بروز عوارض ذکرشده پیشگیری شود. برای کاهش عوارض احتمالی ناشی از مصرف قرص آهن مانند یبوست، اسهال، درد شکم و تهوع توصیه می‌شود آن را پس از غذا یا شب قبل از خواب میل کرد.
4) مادرانی که به اندازه کافی انرژی دریافت نمی‌کنند، در معرض خطر زایمان نوزادان کم‌وزن و کوتاه‌قد قرار دارند و موفقیت آنها در تداوم شیردهی کمتر است. همچنین اگر مادران در دوران بارداری افزایش وزن مناسبی نداشته باشند، رابطه عاطفی بین مادر و شیرخوار در بدو تولد و 2 سال اول زندگی با اشکال و به سختی برقرار می‌شود.
5) استفاده از منابع دارای روی، (گروه گوشت) باعث افزایش وزن زمان تولد نوزاد می‌شود.
6) اجرای یک برنامه‌غذایی متعادل و متنوع با استفاده از گروه‌های مختلف غذایی، می‌تواند تمام نیازهای تغذیه‌ای مادر و جنین را تامین کند به جز نیاز به آهن و اسیدفولیک که باید از طریق دریافت مکمل‌های آن جبران شود. در دوران بارداری به دلیل افزایش حجم خون مادر و رشد جنین و جفت، نیاز به آهن و اسیدفولیک افزایش می‌یابد بنابراین اهمیت دریافت این مکمل‌ها در پیشگیری از کم‌خونی، ضعف و ناتوانی مادر، زایمان زودرس و نقص سیستم عصبی جنین است و باعث تکامل و مقاومت سیستم ایمنی بدن او می‌شود.
7) دقت کنید امتناع از صرف یکی از وعده‌های غذایی یا فاصله زیاد بین 2 وعده غذا چون ممکن است در شما ایجاد حالت تهوع کند، مانع رسیدن مواد مغذی به جنین می‌شود. غذاهایی که موادمغذی ناچیز ولی کالری زیادی دارند و باعث سیری شما می‌شوند مانند آبنبات، چیپس و نوشابه‌های گازدار هم مناسب نیستند.
8) غذاهایی که زیاد پخته یا فراوری شده‌اند، مناسب نیستند چون ارزش مواد مغذی در آنها بسیار کم می‌شود. سبزی‌ها و میوه‌هایی که زیاد در یخچال مانده باشند، برخی از مواد مغذی باارزش خود را از دست می‌دهند.
9) نوشیدن مشروبات الکلی علاوه بر این که در شرع مقدس حرام است، خطر ناهنجاری‌های مادرزادی را افزایش می‌دهد.
10) مصرف هر نوع دارو، بدون مشورت پزشک ممنوع است.
پی‌نوشت‌ها:
* دانشیار دانشگاه جندی شاپور اهواز و مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت
منبع: هفته نامه سلامت/ج
