نويسنده: آيت الله سيد علي حسيني ميلاني

پژوهشي در مورد فدک در پاسخ به يک دانشور سنّي (3)

روي برگرداندن زهرا سلام اللّه عليها از ابوبكر

تا اين جا در بخش هاي گذشته نگارنده ي نامه را با دو موضوع مهم يعني جزئيات مربوط به ماجراي فدك و احاديث ساختگي و تحليل آن ها آشنا كرديم، و در ارائه ي اين مطالب بى طرفي و انصاف را با نقل مدارك معتبر اهل سنّت همراه كرديم. اينك بخش ديگري از نامه را توضيح مى دهيم كه در مورد غضب فاطمه عليها السلام پس از غصب فدك است.
آرى، ابوبكر با حديث ساختگى، فدك را از فاطمه زهرا عليها السلام، آن مطهّر و پاره تن رسول خدا صلي اللّه عليه و آله ربود. آن بانوي بزرگوار همواره تا آخرين لحظات حيات خود حق خويش را خواهان بود و سرانجام - همچنان كه كمي پيش تر به نقل از كتاب بُخاري و مسلم بيان كرديم - در حالي از دنيا رفت كه بر ابوبكر خشمناك بوده و از او روي برمى گرداند. آن حضرت وصيّت نمود كه شبانه دفن گردد و هيچ يك از آن گروه بر او نماز نگزارند.
البتّه اين ماجرا نيز از مطالب مسلّم تاريخ اسلام است كه برخي از راويان آن عبارتند از:

- بُخاري در باب فرض الخمس (1)
- مسلم در كتاب الجهاد والسير (2)
- ابن سعد در الطبقات الكبرى (3)
- ابو جعفر طَحاوى (4)
- محمّد بن جرير طبرى (5)
- حاكم نيشابورى (6)
- ابوبكر بيهقى (7)
- ابو نعيم اصفهانى (8)
- ابن عبدالبر قُرطُبى (9)
- محي الدين نَوَوى (10)
- ابوبكر هيثمى (11)
- ابن اثير جَزَرى (12)
- ابن حجر عسقلانى (13)

حديث ساختگي ديگر

ماجراي غصب فدك به طور مسلّم پيامدهاي ويژه اي در پي داشت از آن رو براي آن گروه سخت بود كه پاره ي تن رسول خدا صلي اللّه عليه و آله اين گونه دنيا را ترك كند، و برايشان ناگوار بود كه آن بانو به خاك سپرده شود و ابوبكر - كه به گمانشان جانشين پدرش بود - و اصحابش حتّي نتوانند بر جنازه ي او حاضر شوند و بر او نماز بخوانند. از اين رو، برخي از آنان حديثي را از زبان فرزندان آن بانو ساختند تا حضور ابوبكر و نماز گزاردن او را بر آن بانوي بزرگوار و حتّي گفتن چهار تكبير را از سوي او نشان دهد... (!!).
امّا از حسن اتّفاق شخصيتي مانند ابن حجر عسقلاني بر بطلان اين حديث تصريح نموده است. وي به هنگام بيان شرح حال عبداللّه بن محمّد بن ربيعه بن قدامه قدامي مصيصي مى نويسد:
وي يكي از ضعفاء است، از مالك احاديث باطلي را نقل كرده، و از جمله آن ها اين حديث است كه از جعفر بن محمّد از پدرش از جدّش آورده:
فاطمه شبانگاه از دنيا رفت. پس ابوبكر، عمر و عدّه بسياري آمدند. ابوبكر به علي گفت: جلو بايست و نماز بخوان.
علي پاسخ داد: به خدا سوگند! چنين نمى كنم و نمى توانم بر تو مقدّم شوم تو خليفه ي رسول خدا صلي اللّه عليه و آله هستى (!!).
پس نماز جنازه به امامت ابوبكر برگزار شد و او چهار تكبير گفت (14).

خشم فاطمه عليها السلام همان خشم خداوند است

با توجّه به آن چه بيان شد كه فاطمه ي زهرا عليها السلام، پاره ي تن پيامبر خدا صلي اللّه عليه و آله، همواره تا واپسين لحظه هاي زندگي خود خواهان حق خويش بود، و در حالي از دنيا رفت كه بر ابوبكر خشمناك بود و از او روي برگرداند.
نگارنده ي نامه گفته است: زهرا زني مانند ديگر زنان است... حال چه تفاوتي مى كند اگر به سبب واگذار نشدن فدك به او، بر ابوبكر خشم گرفته باشد؟
در اين جا براي روشن شدن ذهن ايشان جا دارد كه به اين حديثِ صحيح توجّه كنيم:
رسول خدا صلي اللّه عليه و آله- آن گونه كه تمام دانشمندان مسلمان روايت نموده اند - فرموده بود:
يا فاطمه! اِنّ اللّه تعالي يغضب لغضبك ويرضي لرضاك....
اي فاطمه! خداوند به غضب تو غضبناك و به خوشنودي تو خوشنود مى گردد....
و بسياري از بزرگان اهل تسنّن اين حديث را نقل كرده اند، برخي از راويانِ بزرگ اين حديث عبارتند از:

- حافظ ابو موسي ابن مثنّي بصري ( 252 ) (15).
- حافظ ابوبكر ابن ابى عاصم ( 287 ) (16).
- حافظ ابو يعلي موصلي ( 307 ) (17).
- حافظ ابو القاسم طبراني ( 360 ) در (18).
- حافظ حاكم نيشابوري ( 405 ) (19).
- حافظ ابو سعد خركوشي ( 406 ) (20).
- حافظ ابو نعيم اصفهاني ( 430 ) (21).
- حافظ ابو الحسن ابن اثير ( 630 ) (22).
- حافظ محبّ الدين ابن نجّار بغدادي ( 643 ) (23).
- حافظ ابو المظفّر سبط ابن جوزي ( 654 ) (24).
- حافظ محبّ الدين طبري ( 694 ) (25).
- حافظ ابو حَجّاج مزّي ( 742 ) (26).
- حافظ ابن حجر عسقلاني ( 852 ) (27).
- حافظ ابن حجر مكّي ( 954 ) (28).
- حافظ علي متّقي هندي ( 975 ) (29).
- حافظ ابو عبداللّه زرقاني مالكي ( 1122 ) (30).

پي‌نوشت‌ها:

1. صحيح بُخارى: 4 / 177 و 178 حديث 2.
2. صحيح مسلم: 5 / 153 و 154.
3. الطبقات الكبرى: 10 / 28.
4. شرح معاني الآثار: 2 / 4 و 3 / 308.
5. تاريخ طبرى: 2 / 236.
6. مستدرك حاكم: 3 / 178 حديث 4764.
7. السنن الكبرى: 6 / 300 و 396.
8. حلية الاولياء: 2 / 43.
9. الإستيعاب: 4 / 1897.
10. تهذيب الاسماء واللغات: 2 / 353.
11. مجمع الزوائد: 9 / 311.
12. أُسد الغابه: 6 / 226.
13. الإصابه: 8 / 60.
14. لسان الميزان: 3 / 334.
15. ذخائر العقبى: 82 و 83.
16. الإصابه: 8 / 57، شرح المواهب الدنيّه: 4 / 330.
17. كنز العمّال: 12 / 111 حديث 34238.
18. معجم الكبير: 1 / 108 حديث 182 و 22 / 401 حديث 1001.
19. مستدرك حاكم: 3 / 167 حديث 4730.
20. ذخائر العقبى: 82 و 83.
21. فضائل الخلفاي ابى نُعيم: 124 و 125 حديث 140، كنز العمّال: 12 / 111 حديث 34238.
22. اُسد الغابة: 6 / 224.
23. كنز العمّال: 13 / 674 حديث 37725.
24. تذكرة خواص الاُمّة: 279.
25. ذخائر العقبى: 82 و 83.
26. تهذيب الكمال: 22 / 379.
27. الإصابه: 8 / 56، تهذيب التهذيب: 12 / 442.
28. الصواعق المحرقه: 105.
29. كنز العمّال: 12 / 111 حديث 34238 و 13 / 674 حديث 37725.
30. شرح مواهب الدنيّه: 4 / 3030.