تشكيل "جامعه ملل" در ژنو پس از جنگ جهاني اول (1920م)

جامعه ملل نخستين سازمان بين‏المللي است كه بعد از جنگ جهاني اول به موجب پيماني 14 ماده‏اي كه بخشي از پيمان صلح "ورساي" بود، با عضويت اوليه 18 و سپس 45 كشور در دهم ژانويه 1920م تشكيل شد. در آغاز فعاليت جامعه ملل، كشورهاي افريقايى و امريكا و شوروي به آن ملحق نشدند و دولت‏هاي انگليس و فرانسه نيز تنها از آن پشتيباني مي‏كردند. منشور جامعه ملل، اعضا را متعهد مي‏ساخت كه روابط خود را بر اساس احترام متقابل به يك‏ديگر استوار سازند و عليه تجاوز به استقلال و تماميت ارضي شان، اقدام كنند. هم‏چنين براي ناقضان منشور، مجازات‏هايى در نظر گرفته شده بود. ولي فقدان ضمانت اجرايى براي تصميمات جامعه ملل بزرگ‏ترين مشكل اين جامعه و عامل اصلي انحلال آن بود. پس از روي كار آمدن هيتلر، آلمان، در سال 1933م جامعه ملل را ترك گفت و اين نخستين گام او در شانه خالي كردن از انجام تعهدات پيمان صلح ورساي بود. جامعه ملل با ناتواني در دفع تجاوز ايتاليا به حبشه و تجاوز آلمان به اتريش و چكسلواكي، و نيز تجاوز ژاپن به چين و هجوم شوروي به فنلاند، به تدريج اعتبار خود را از دست داد و كشورهاي متجاوز براي اين‏كه تعهدي در قبال جامعه ملل نداشته باشند به تدريج آن را ترك گفتند. در جريان جنگ جهاني دوم، جامعه ملل عملاً به حال تعليق درآمد تا اينكه پس از جنگ جهاني دوم، در 19 آوريل 1946م منحل شد و سازمان ملل متحد جاي‏گزين جامعه ملل گرديد. هرچند هنوز هم برخي از مشكلات ساختاري جامعه ملل همچنان دامنگير سازمان ملل متحد نيز هست.