پرسش :
آيا ممكن است پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ قول خداوند را كامل به مردم نرسانده باشد؟
پاسخ :
قرآن از موقعي كه طرف خداوند فرستاده مي‌شود، تا به مردم ابلاغ شود مراحلي را طي مي‌كند و براساس آيات الهي در تمام اين مراحل از دخل و تصرف محفوظ است و هيچ گونه تغييري در آن صورت نمي‌گيرد؛ اين مراحل عبارتند از:
1. فرستادن قرآن از ناحية خداوند است. خداوند به وسيلة جبرئيل امين وحي را مي‌فرستد و ديگر فرشتگان هم مأمور هستند تا در قرآن هيچ دخل و تصرّفي صورت نگيرد. قرآن كريم مي‌فرمايد: عَالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا إِلا مَنِ ارْتَضَى مِنْ رَسُولٍ فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ[1] «او داناي غيب عالم است و هيچ كس بر عالم غيب او آگاه نيست، مگر آن كساني كه از رسولان خود برگزيده است كه بر محافظت او فرشتگان را از پيش رو و پشت سر مي‌فرستد.» پيك الهي هم قرآن را با اذن خداوند بر قلب پيامبر - صلي الله عليه و سلم- نازل مي‌كند: نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الأمِينُ عَلَى قَلْبِكَ لِتَكُونَ مِنَ الْمُنْذِرِينَ[2]
2. پيامبر - صلي الله عليه و سلم- قرآن را همان‌طور كه از طرف خداوند نازل شده است، تحويل مي‌گيرد. در اين مرحله پيامبر r معصوم است و بدون دخل و تصرّف قرآن را دريافت مي‌كند؛ وَ إِنَّكَ لَتُلَقَّى الْقُرْآنَ مِنْ لَدُنْ حَكيمٍ عَليمٍ[3] «اي رسول آيات قرآن از جانب خداي داناي حكيم به وحي بر تو القاء مي‌شود»
3. مرحله حفظ يافته‌ها است، در اين مرحله رسول اكرم - صلي الله عليه و سلم- آن فهميده‌ها را خوب نگهداري مي‌كند؛ سَنُقْرِئُكَ فَلا تَنْسى الا ما شاء الله[4] «ما آيات قرآن را بر تو قرائت مي‌كنيم تا هيچ فراموش نكني، مگر انچه خدا بخواهد». اين استثناء از مواردي است كه مؤكد اصل مطلب است و به اين معنا نيست، مگر در صورتي كه خدا بخواهد تو فراموش مي‌كني، بلكه به اين معنا است كه هيچ عاملي نمي‌تواند تو را فراموش كار كند، مگر خدا. خداوند، نيز بر تو منّت نهاد و تو را معصوم كرده است؛ بنابراين هيچ مطلبي را فراموش نخواهي كرد.
4. مرحلة انشاء و تعليم به مردم است، در اين مرحله هم پيامبر - صلي الله عليه و سلم- از گزند سبق لسان، سهو و نسيان مصون است، و هيچ كم و زيادتي در آن راه ندارد. وَ ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْيٌ يُوحى[5] «و هرگز به هواي نفس سخن نمي‌گويد، سخن او هيچ غير از وحي خدا نيست.[6] اين آيه به مجموع گفتارهاي پيامبر - صلي الله عليه و آله و سلم- اعم از قرآن و حديث مصونيت مي‌بخشد، پس نه تنها پيامبر - صلي الله عليه و آله و سلم- در بيان قرآن از هر لغزشي چه عمدي و چه سهوي مصون است، بلكه در بيان دين از طريق حديث نيز همين اصل بر او حاكم است و از اين‌كه پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ معصوم است، معلوم مي‌شود چيزي از وحي نمي‌كاهد. و هر كاري كه انجام مي‌دهد، مؤيد وحي است.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. محمد حسين طباطبايي، الميزان، مترجم سيد محمد باقر موسوي همداني، قم، دفتر انتشارات اسلامي، ج 2، ص 200.
2. جعفر سبحاني،منشور جاويد، (قم؛ مؤسسة امام صادق - عليه السلام- ، سال 1370)، ج 10، ص 149.
3. ناصر مكارم شيرازي، پيام قرآن، (قم؛ مطبوعاتي هدف، چ دوّم، 1374)، ج 7، ص 175.
پی نوشتها:
[1] . جن/27 و 26.
[2] . شعراء/194، 193.
[3] . نمل/6.
[4] . اعلي/6 و 7.
[5] . نجم/4 ـ 3.
[6] . جوادي آملي، عبدالله، تفسير موضوعي قرآن مجيد، قم؛ نشر اسراء، چاپ اوّل، 1374، ج 9، ص 29.
منبع: اندیشه قم
قرآن از موقعي كه طرف خداوند فرستاده مي‌شود، تا به مردم ابلاغ شود مراحلي را طي مي‌كند و براساس آيات الهي در تمام اين مراحل از دخل و تصرف محفوظ است و هيچ گونه تغييري در آن صورت نمي‌گيرد؛ اين مراحل عبارتند از:
1. فرستادن قرآن از ناحية خداوند است. خداوند به وسيلة جبرئيل امين وحي را مي‌فرستد و ديگر فرشتگان هم مأمور هستند تا در قرآن هيچ دخل و تصرّفي صورت نگيرد. قرآن كريم مي‌فرمايد: عَالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا إِلا مَنِ ارْتَضَى مِنْ رَسُولٍ فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ[1] «او داناي غيب عالم است و هيچ كس بر عالم غيب او آگاه نيست، مگر آن كساني كه از رسولان خود برگزيده است كه بر محافظت او فرشتگان را از پيش رو و پشت سر مي‌فرستد.» پيك الهي هم قرآن را با اذن خداوند بر قلب پيامبر - صلي الله عليه و سلم- نازل مي‌كند: نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الأمِينُ عَلَى قَلْبِكَ لِتَكُونَ مِنَ الْمُنْذِرِينَ[2]
2. پيامبر - صلي الله عليه و سلم- قرآن را همان‌طور كه از طرف خداوند نازل شده است، تحويل مي‌گيرد. در اين مرحله پيامبر r معصوم است و بدون دخل و تصرّف قرآن را دريافت مي‌كند؛ وَ إِنَّكَ لَتُلَقَّى الْقُرْآنَ مِنْ لَدُنْ حَكيمٍ عَليمٍ[3] «اي رسول آيات قرآن از جانب خداي داناي حكيم به وحي بر تو القاء مي‌شود»
3. مرحله حفظ يافته‌ها است، در اين مرحله رسول اكرم - صلي الله عليه و سلم- آن فهميده‌ها را خوب نگهداري مي‌كند؛ سَنُقْرِئُكَ فَلا تَنْسى الا ما شاء الله[4] «ما آيات قرآن را بر تو قرائت مي‌كنيم تا هيچ فراموش نكني، مگر انچه خدا بخواهد». اين استثناء از مواردي است كه مؤكد اصل مطلب است و به اين معنا نيست، مگر در صورتي كه خدا بخواهد تو فراموش مي‌كني، بلكه به اين معنا است كه هيچ عاملي نمي‌تواند تو را فراموش كار كند، مگر خدا. خداوند، نيز بر تو منّت نهاد و تو را معصوم كرده است؛ بنابراين هيچ مطلبي را فراموش نخواهي كرد.
4. مرحلة انشاء و تعليم به مردم است، در اين مرحله هم پيامبر - صلي الله عليه و سلم- از گزند سبق لسان، سهو و نسيان مصون است، و هيچ كم و زيادتي در آن راه ندارد. وَ ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْيٌ يُوحى[5] «و هرگز به هواي نفس سخن نمي‌گويد، سخن او هيچ غير از وحي خدا نيست.[6] اين آيه به مجموع گفتارهاي پيامبر - صلي الله عليه و آله و سلم- اعم از قرآن و حديث مصونيت مي‌بخشد، پس نه تنها پيامبر - صلي الله عليه و آله و سلم- در بيان قرآن از هر لغزشي چه عمدي و چه سهوي مصون است، بلكه در بيان دين از طريق حديث نيز همين اصل بر او حاكم است و از اين‌كه پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ معصوم است، معلوم مي‌شود چيزي از وحي نمي‌كاهد. و هر كاري كه انجام مي‌دهد، مؤيد وحي است.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. محمد حسين طباطبايي، الميزان، مترجم سيد محمد باقر موسوي همداني، قم، دفتر انتشارات اسلامي، ج 2، ص 200.
2. جعفر سبحاني،منشور جاويد، (قم؛ مؤسسة امام صادق - عليه السلام- ، سال 1370)، ج 10، ص 149.
3. ناصر مكارم شيرازي، پيام قرآن، (قم؛ مطبوعاتي هدف، چ دوّم، 1374)، ج 7، ص 175.
پی نوشتها:
[1] . جن/27 و 26.
[2] . شعراء/194، 193.
[3] . نمل/6.
[4] . اعلي/6 و 7.
[5] . نجم/4 ـ 3.
[6] . جوادي آملي، عبدالله، تفسير موضوعي قرآن مجيد، قم؛ نشر اسراء، چاپ اوّل، 1374، ج 9، ص 29.
منبع: اندیشه قم