پرسش :
در مسجد رد الشمس در مدينه چه معجزه اي از رسول الله ـ صلي الله عليه و آله ـ رخ داده است؟
پاسخ :
مسجد الشمس که معروف به مسجد فضيخ است از نظر موقعيت مکاني در شرق مسجد قبا قرار داردف، و در منطقه العوالي که به شارع العوالي در مدينه منتهي شده، واقع است و به جهت ردّ شمس براي امير المؤمنين علي ـ عليه السلام ـ به اين نام ياد مي شود.[1]
بر اساس روايتي که در کتاب وسايل الشيعه نقل شده معجزه رد شمس در اين مسجد رخ داده است.[2] امّا بيان اين معجزه به اين شرح است که رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در حالي که خواب بودند و سر مبارک او بر دامن امير المؤمنين علي ـ عليه السلام ـ بود وحي بر آن حضرت نازل شد و چون وحي به طول انجامیدغروب کرد و حضرت علي ـ عليه السلام ـ به دليل احترام به پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و اينکه وحي بر آن حضرت در حال نازل شدن بود نتوانست سر آن حضرت را بر زمين گذارد و به خواندن نماز عصر بپردازد رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ پس از اتمام وحي بيدار شد و متوجه اين مطلب گرديد و به امام علي ـ عليه السلام ـ فرمود: «دعا کن و از خدا بخواه تا خورشيد را برگرداند تا نمازت را در وقت خود بخواني و دعاي آن حضرت مستجاب شد و خورشيد برگشت و حضرت نماز خود را خواند و سپس خورشيد غروب کرد».[3]
ظاهر اين روايت اين است که دعاي ردّ شمس توسط امير مؤمنان و به دستور رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ انجام شد. در روايتي که در اين مورد در کافي نقل شده است دعا براي برگرداندن خورشيد توسط خود رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ انجام شد.[4]
در منابع اهل سنّت نيز اين روايت نقل شده است؛ متقي هندي در کتاب کنز العمال اين واقعه را نقل مي کند امّا تفاوتي که در آن وجود دارد اين است که در اين کتاب اين حادثه در خيبر گزارش شده و در آن رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ براي رجوع آفتاب براي امام علي ـ عليه السلام ـ دعا کردند.[5]
در مورد اين حادثه تذکر چند مورد مناسب است : اوّل آن که شبیه معجزه ردّ شمس که برای امير المؤمنين علي ـ عليه السلام ـ جانشين رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ اتفاق افتاده است برای يوشع بن نون ـ جانشين حضرت موسي ـ عليه السلام ـ نیز اتفاق افتاده است وبراي او نيز بازگشت خورشيد و ردّ شمس محقق شده است ..
معجزه ردّ شمس دو بار براي امام علي ـ عليه السلام ـ رخ داد که يک بار در زمان حيات رسول خداـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و بار ديگر در زمان خلافت خود آن حضرت بود و حکایت ردّ شمس دوّم به اين صورت بود که آن حضرت در راه عبور از بابل در عراق همراه با عده اي از اصحاب خود نماز عصر را به جماعت خواندند امّا عده اي از همراهان آن حضرت به دليل عبور دادن اسب ها و چهارپايان و وسايل خود از فرات نتوانستند به درک فضيلت نماز جماعت عصر با آن حضرت نائل گردند و درباره اين موضوع صحبت مي کردند که از اين فيض محروم شدند. حضرت پس از شنيدن صحبت آنان دعا کردند تا خورشيد بر گردد و همگي با آن حضرت نماز عصر خواندند و سپس خورشيد غروب کرد.[6]
نکته ديگر آن که غايب شدن خورشيد در افق دليل بر قضا شدن نماز آن حضرت نيست که حضرت گناهکار دانسته شود زيرا طبق رواياتي که در اين مورد نقل شده است «خورشيد نزديک بود غروب کند» و بنابراين نماز آن حضرت قضا نشده بود و پديده ي بر گرداندن خورشيد براي آن بود که حضرت به درک وقت فضيلت نماز عصر برسد.[7]
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1- سیره صحیح پیامبر اسلام،ترجمه دکتر سپهری
2- فروغ ابدیت،آیه الله ،سبحانی.
پی نوشتها:
[1]. المعطلحات مرکز المعجم الفقهي، ص2471؛ الدکتور احمد فتح الله، معجم الفاظ فقه الجعفري، چاپ اول، 1995م، ص387 و 388؛ شيخ علي بن شيخ منصور المرهون، اعمال الحرمين، دارالهدي، چاپ دوم، 2001م، ص197.
[2]. عاملي، شيخ حرّ، وسايل الشيعه، قم، موسسه آل البيت، لاحياء التراث العربي، چاپ دوم، 1414ق، ج14،ص 355.
[3]. شيخ مفيد، الارشاد في معرفة حجج الله علي العباد، بيروت، دارالمفيد، چاپ دوم، 1993م، ج1، ص345؛ مجلسي، محمد باقر، بحارالأنوار، بيروت، داراحياء التراث العربي، چاپ سوم، 1983م،ج41، ص171.
[4]. کليني، کافي، تهران، دارالکتب الاسلاميه، چاپ سوم، 1367ش، ج4، ص562.
[5]. متقي هندي، کنز العمال، بيروت، مؤسسه الرسالة، 1989م، ج12، ص349.
[6]. شييخ مفيد، الارشاد، ج1، ص345؛ مجلسي، محمد باقر، بحارالأنوار، ج41، ص171.
[7]. سيد مرتضي، رسائل المرتضي، قم، دارالقرآن الکريم، چاپ اول، 1410ق ج4،ص 79.
منبع: اندیشه قم
مسجد الشمس که معروف به مسجد فضيخ است از نظر موقعيت مکاني در شرق مسجد قبا قرار داردف، و در منطقه العوالي که به شارع العوالي در مدينه منتهي شده، واقع است و به جهت ردّ شمس براي امير المؤمنين علي ـ عليه السلام ـ به اين نام ياد مي شود.[1]
بر اساس روايتي که در کتاب وسايل الشيعه نقل شده معجزه رد شمس در اين مسجد رخ داده است.[2] امّا بيان اين معجزه به اين شرح است که رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ در حالي که خواب بودند و سر مبارک او بر دامن امير المؤمنين علي ـ عليه السلام ـ بود وحي بر آن حضرت نازل شد و چون وحي به طول انجامیدغروب کرد و حضرت علي ـ عليه السلام ـ به دليل احترام به پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و اينکه وحي بر آن حضرت در حال نازل شدن بود نتوانست سر آن حضرت را بر زمين گذارد و به خواندن نماز عصر بپردازد رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ پس از اتمام وحي بيدار شد و متوجه اين مطلب گرديد و به امام علي ـ عليه السلام ـ فرمود: «دعا کن و از خدا بخواه تا خورشيد را برگرداند تا نمازت را در وقت خود بخواني و دعاي آن حضرت مستجاب شد و خورشيد برگشت و حضرت نماز خود را خواند و سپس خورشيد غروب کرد».[3]
ظاهر اين روايت اين است که دعاي ردّ شمس توسط امير مؤمنان و به دستور رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ انجام شد. در روايتي که در اين مورد در کافي نقل شده است دعا براي برگرداندن خورشيد توسط خود رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ انجام شد.[4]
در منابع اهل سنّت نيز اين روايت نقل شده است؛ متقي هندي در کتاب کنز العمال اين واقعه را نقل مي کند امّا تفاوتي که در آن وجود دارد اين است که در اين کتاب اين حادثه در خيبر گزارش شده و در آن رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ براي رجوع آفتاب براي امام علي ـ عليه السلام ـ دعا کردند.[5]
در مورد اين حادثه تذکر چند مورد مناسب است : اوّل آن که شبیه معجزه ردّ شمس که برای امير المؤمنين علي ـ عليه السلام ـ جانشين رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ اتفاق افتاده است برای يوشع بن نون ـ جانشين حضرت موسي ـ عليه السلام ـ نیز اتفاق افتاده است وبراي او نيز بازگشت خورشيد و ردّ شمس محقق شده است ..
معجزه ردّ شمس دو بار براي امام علي ـ عليه السلام ـ رخ داد که يک بار در زمان حيات رسول خداـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و بار ديگر در زمان خلافت خود آن حضرت بود و حکایت ردّ شمس دوّم به اين صورت بود که آن حضرت در راه عبور از بابل در عراق همراه با عده اي از اصحاب خود نماز عصر را به جماعت خواندند امّا عده اي از همراهان آن حضرت به دليل عبور دادن اسب ها و چهارپايان و وسايل خود از فرات نتوانستند به درک فضيلت نماز جماعت عصر با آن حضرت نائل گردند و درباره اين موضوع صحبت مي کردند که از اين فيض محروم شدند. حضرت پس از شنيدن صحبت آنان دعا کردند تا خورشيد بر گردد و همگي با آن حضرت نماز عصر خواندند و سپس خورشيد غروب کرد.[6]
نکته ديگر آن که غايب شدن خورشيد در افق دليل بر قضا شدن نماز آن حضرت نيست که حضرت گناهکار دانسته شود زيرا طبق رواياتي که در اين مورد نقل شده است «خورشيد نزديک بود غروب کند» و بنابراين نماز آن حضرت قضا نشده بود و پديده ي بر گرداندن خورشيد براي آن بود که حضرت به درک وقت فضيلت نماز عصر برسد.[7]
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1- سیره صحیح پیامبر اسلام،ترجمه دکتر سپهری
2- فروغ ابدیت،آیه الله ،سبحانی.
پی نوشتها:
[1]. المعطلحات مرکز المعجم الفقهي، ص2471؛ الدکتور احمد فتح الله، معجم الفاظ فقه الجعفري، چاپ اول، 1995م، ص387 و 388؛ شيخ علي بن شيخ منصور المرهون، اعمال الحرمين، دارالهدي، چاپ دوم، 2001م، ص197.
[2]. عاملي، شيخ حرّ، وسايل الشيعه، قم، موسسه آل البيت، لاحياء التراث العربي، چاپ دوم، 1414ق، ج14،ص 355.
[3]. شيخ مفيد، الارشاد في معرفة حجج الله علي العباد، بيروت، دارالمفيد، چاپ دوم، 1993م، ج1، ص345؛ مجلسي، محمد باقر، بحارالأنوار، بيروت، داراحياء التراث العربي، چاپ سوم، 1983م،ج41، ص171.
[4]. کليني، کافي، تهران، دارالکتب الاسلاميه، چاپ سوم، 1367ش، ج4، ص562.
[5]. متقي هندي، کنز العمال، بيروت، مؤسسه الرسالة، 1989م، ج12، ص349.
[6]. شييخ مفيد، الارشاد، ج1، ص345؛ مجلسي، محمد باقر، بحارالأنوار، ج41، ص171.
[7]. سيد مرتضي، رسائل المرتضي، قم، دارالقرآن الکريم، چاپ اول، 1410ق ج4،ص 79.
منبع: اندیشه قم