پرسش :

قبر مطهر امام رضا(ع) داخل ضریح است یا در سرداب قرار دارد؟


پاسخ :
امام هشتم ما شيعيان علي بن موسي الرضا ـ عليه السلام ـ در سال 148 هجري قمري در مدينه تولد يافت.[1] آن حضرت در سال 200 هجري به دستور مأمون خليفه عباسي که در اين زمان در مرو بود به خراسان آمد.[2] سرانجام اين امام بزرگوار در سال 203 هجري توسط مأمون مسموم و در سناباد دهي از شهر طوس (مشهد فعلي) به خاک سپرده شد.[3]
قبر شريف آن حضرت در محلي است که پيش از آن هارون در آنجا دفن شده بود. امام رضا ـ عليه السلام ـ به اباصلت هروي محل قبر خويش را نشان داد و فرمود: «مأمون مي خواهد قبر پدر خود را قبله من کند (من پشت سر هارون قرار داشته باشم) و مرا در اين مکان مدفون سازد امّا سنگي ظاهر خواهد شد که نخواهند توانست آن را حرکت دهند و يا قطعه اي از آن جدا سازند سپس حضرت خاک طرف قبله را بوئيد و فرمود: زود باشد که قبر مرا در اين موضع حفر نمايند».[4]
آن حضرت سپس به معجزه ظاهر شدن آب در قبر و ماهياني در آن آب و سپس ناپديد شدن ماهيان و خشک شدن آب اشاره فرمود.[5]
قبر مطهر امام رضا ـ عليه السلام ـ طبق وصيت آن حضرت با قبر هارون سه ذراع فاصله داشت.[6]
ابن بطوطه که در سال 734 از طوس و آستان قدس رضوي ديدار داشته اين گونه مي نويسد.
اصل قبر در سرداب مقدس قرار دارد که اطراف آن با مصالح محکم پوشانده شده است ؛
«مشهد مکرم امام رضا ـ عليه السلام ـ قبه هاي بزرگ دارد. قبر امام در داخل زاويه اي است که در کنار آن مدرسه و مسجدي قرار گرفته... روي قبر صندوقي چوبي قرار دارد که سطح آن را با صفحات نقره پوشانده اند، از سقف مقبره قنديل هاي نقره آويزان است».[7]
امروزه قبر مطهر امام رضا ـ عليه السلام ـ در داخل ضريحي قرار دارد. اطراف بنايي که ضريح در آن قرار دارد رواق هاي متعددي ساخته شده است. رواق ها بناهايي سر پوشيده هستند با ارتفاع هاي مختلف که گرداگرد مرقد مطهر امام رضا ـ عليه السلام ـ مي باشند. از جمله اين رواق ها مي توان «دارالحفاظ» «دار السياده»، «دار السلام» و... اشاره کرد.
بر روي قبر مطهر امام رضا ـ عليه السلام ـ تا به حال پنج ضريح نصب شده است. واقف ضريح دوم آن، هنگام ساخت و نصب آن ياد آور شده بود که اين ضريح هرگز نبايد از روي قبر مطهر برداشته شود، پس از ساخت ضريح پنجم براي حل اين مشکل ضريح دوم حدود 3 متر با خاک برداري که صورت گرفت پايين تر برده شد.
و ضريح پنجم روي آن قرار گرفت. (سال 1379 شمسي)
طول ضريح پنجم (فعلي) 78 / 4 متر و عرض 73/3 متر با ارتفاع 96/3 متر و وزن12 تن مي باشد. پيرامون ضريح سوره هاي هل اتي و يس خوشنويسي شده است.[8]
علاوه بر تعويض ضريح مطهر امام رضا ـ عليه السلام ـ در سال 1379 سنگ مضجع شريف آن حضرت نيز تعويض شد. بر خلاف سنگ پيشين که مرکب از 11 قطعه بوده سنگ مرمر فعلي يکپارچه مي باشد و در نهايت جلا و زيبايي حجّاري شده است.[9]

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. زندگاني تحليلي پيشوايان ما، عادل اديب، ترجمه اسد الله مبشري.
2. زندگاني سياسي هشتمين امام، جعفر مرتضي حسيني، ترجمه دکتر سيد خليل خليليان.
3. حيات فکري و سياسي امامان شيعه، رسول جعفريان.

پی نوشتها:
[1]. شيخ مفيد، الارشاد، ترجمه سيد هاشم رسولي محلاتي، تهران، دارالکتب الاسلاميه، چاپ دوم، بي تا، ج2، ص239.
[2]. طبري، محمد بن جرير، تاريخ الطبري، ترجمه ابوالقاسم پاينده، تهران، اساطير، 1375ش، چاپ پنجم، ج13، ص5649.
[3]. شيخ مفيد، همان، ج2، ص263.
[4]. مجلسي، محمد باقر، جلاء العيون، قم، سرور، 1382ش، چاپ نهم، ص940.
[5]. همان.
[6]. همان، ص953.
[7]. به نقل از سايت تبيان، www.tebyan.net.
[8]. همان.
[9]. به نقل از سايت دانشگاه علوم پزشکي مشهد، www.mums.ac.ir.
منبع: اندیشه قم
نسخه چاپی