مستحقین انفاق
پرسش :
قرآن چه کسانی را بهترین مورد برای انفاق معرفی می کند؟
پاسخ :
سپس به ویژگى مهم دیگرى از آنها اشاره مى کند:
«یَحْسَبُهُمُ الجَاهِلُ اَغنِیاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُمْ بِسیمَاهُمْ»(2)؛ (از شدت خویشتن دارى و عفاف، افراد بى اطلاع، آنها را غنى مى پندارند؛ در حالى که آنها را از چهره هایشان مى شناسى).
آرى! آنها رنجهاى درونى خود را کاملاً حفظ مى کنند و زبان به شکوه نمى گشایند و در عین نیازمندى شدید، همچون بى نیازان گام برمى دارند، ولى براى آگاهان رنگ رخساره آنها از سرّ درونشان خبر مى دهد. باز به بیان ویژگى دیگرى پرداخته، مى افزاید: «لَا یَسْئَلُونَ النَّاسَ اِلحَافاً»(3)؛ (هرگز با اصرار چیزى را از مردم نمى خواهند).
تا حد امکان، از کسى تقاضا نمى کنند و اگر کارد به استخوانشان رسد و ناچار شوند وامى از کسى بگیرند یا کمکى بخواهند، هیچ گونه اصرار به فرد مقابل نمى کنند. در پایان آیه مى فرماید: «وَ مَا تُنْفِقُوا مِنْ خَیرٍ فَاِنَّ اللّهَ بِهِ عَلِیمٌ»(4)؛ (و هر چیز خوبى در راه خدا انفاق کنید، خداوند به آن آگاه است).
آرى! انفاق بسیار خوب است، خصوصاً براى کسانى که عزّت نفس و طبع بلند دارند و خویشتن دار و عفیفند. بدیهى است که «عفّت» در این آیه به معنى خویشتن دارى در مسایل مالى است، نه امور جنسى.
جمعى از مفسران، شأن نزول آن را در مورد «اصحاب صفّه» دانسته اند. آنها یک گروه چهارصد نفرى از مسلمانان مکّه و اطراف مدینه بودند که نه خانه اى در مدینه داشتند و نه خویشاوندانى که به منزل آنها بروند و نه کسب و کار؛ ولى در عین حال، در نهایت تعفّف در محلّى که به صورت سکوى بزرگ(5) در کنار مسجد پیامبر(صلى الله علیه و آله) بود، زندگى مى کردند. آنها مجاهدانى بودند که به فرمان رسول اللّه(صلى الله علیه و آله) به میدان هاى جنگ حرکت مى کردند و در عین گرسنگى و نیازمندى شدید، عزّت نفس و خویشتن دارى و عفّت خویش را حفظ مى کردند. به هر حال، قرآن مجید این گروه از عفیفان را در آیه فوق با تعبیرات مختلف ستوده است و آنها را به عنوان الگو براى سایر مسلمانان معرّفى نموده است.
پی نوشت‌ها:
(1). سوره بقره، آیه 273.
(2). همان.
(3). همان.
(4). همان.
(5). عرب به سکوى بزرگ کنار مسجد «صفّه» مى گوید که علت نام گذارى این عده به اصحاب صفه نیز همین است.
منبع: اخلاق در قرآن، آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازى، هیه و تنظیم: جمعى از فضلاء، مدرسه امام على بن ابى طالب علیه السلام، قم، 1377 شمسی، چاپ: اول، ج 2، ص 310.
پاسخ اجمالی:
قرآن درباره بهترین مورد انفاق، مى فرماید: «انفاق شما باید براى نیازمندانى باشد که در راه خدا محصور شده و نمى توانند سفرى کنند، از شدت خویشتن دارى و عفاف، افراد بى اطلاع، آنها را غنى مى پندارند؛ در حالى که آنها را از چهره هایشان مى شناسى و هرگز با اصرار چیزى را از مردم نمى خواهند». به هر حال، قرآن مجید این گروه از عفیفان را در آیه فوق با تعبیرات مختلف ستوده است و آنها را به عنوان الگو براى سایر مسلمانان معرّفى نموده است.پاسخ تفصیلی:
قرآن درباره بهترین مورد انفاق، مى فرماید: «لِلْفُقَراءِ الَّذینَ اُحْصِرُوا فی سَبِیلِ اللّهِ لا یَسْتَطیعُونَ ضَرْباً فی الاَرضِ»(1)؛ (انفاق شما [مخصوصاً] باید براى نیازمندانى باشد که در راه خدا محصور شده [و از خانه و کاشانه خود آواره گشته اند و شرکت در میدان جهاد به آنها اجازه نمى دهد براى تأمین زندگى خود تلاش کنند] و نمى توانند سفرى کنند [و سرمایه اى به دست آورند]).سپس به ویژگى مهم دیگرى از آنها اشاره مى کند:
«یَحْسَبُهُمُ الجَاهِلُ اَغنِیاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُمْ بِسیمَاهُمْ»(2)؛ (از شدت خویشتن دارى و عفاف، افراد بى اطلاع، آنها را غنى مى پندارند؛ در حالى که آنها را از چهره هایشان مى شناسى).
آرى! آنها رنجهاى درونى خود را کاملاً حفظ مى کنند و زبان به شکوه نمى گشایند و در عین نیازمندى شدید، همچون بى نیازان گام برمى دارند، ولى براى آگاهان رنگ رخساره آنها از سرّ درونشان خبر مى دهد. باز به بیان ویژگى دیگرى پرداخته، مى افزاید: «لَا یَسْئَلُونَ النَّاسَ اِلحَافاً»(3)؛ (هرگز با اصرار چیزى را از مردم نمى خواهند).
تا حد امکان، از کسى تقاضا نمى کنند و اگر کارد به استخوانشان رسد و ناچار شوند وامى از کسى بگیرند یا کمکى بخواهند، هیچ گونه اصرار به فرد مقابل نمى کنند. در پایان آیه مى فرماید: «وَ مَا تُنْفِقُوا مِنْ خَیرٍ فَاِنَّ اللّهَ بِهِ عَلِیمٌ»(4)؛ (و هر چیز خوبى در راه خدا انفاق کنید، خداوند به آن آگاه است).
آرى! انفاق بسیار خوب است، خصوصاً براى کسانى که عزّت نفس و طبع بلند دارند و خویشتن دار و عفیفند. بدیهى است که «عفّت» در این آیه به معنى خویشتن دارى در مسایل مالى است، نه امور جنسى.
جمعى از مفسران، شأن نزول آن را در مورد «اصحاب صفّه» دانسته اند. آنها یک گروه چهارصد نفرى از مسلمانان مکّه و اطراف مدینه بودند که نه خانه اى در مدینه داشتند و نه خویشاوندانى که به منزل آنها بروند و نه کسب و کار؛ ولى در عین حال، در نهایت تعفّف در محلّى که به صورت سکوى بزرگ(5) در کنار مسجد پیامبر(صلى الله علیه و آله) بود، زندگى مى کردند. آنها مجاهدانى بودند که به فرمان رسول اللّه(صلى الله علیه و آله) به میدان هاى جنگ حرکت مى کردند و در عین گرسنگى و نیازمندى شدید، عزّت نفس و خویشتن دارى و عفّت خویش را حفظ مى کردند. به هر حال، قرآن مجید این گروه از عفیفان را در آیه فوق با تعبیرات مختلف ستوده است و آنها را به عنوان الگو براى سایر مسلمانان معرّفى نموده است.
پی نوشت‌ها:
(1). سوره بقره، آیه 273.
(2). همان.
(3). همان.
(4). همان.
(5). عرب به سکوى بزرگ کنار مسجد «صفّه» مى گوید که علت نام گذارى این عده به اصحاب صفه نیز همین است.
منبع: اخلاق در قرآن، آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازى، هیه و تنظیم: جمعى از فضلاء، مدرسه امام على بن ابى طالب علیه السلام، قم، 1377 شمسی، چاپ: اول، ج 2، ص 310.