حجت بودن حضرت فاطمه (علیها السلام) بر سایر معصومین

پرسش :

امامان (علیهم السلام)، به چه دلیلی حضرت فاطمه (علیها السلام) را حجت الهی بر خود برشمردند؟


پاسخ :
خداوند متعال در میان امت اسلامی چهارده نفر «حجت معصوم» آفریده، بدون تردید حضرت فاطمه‏ (علیها السلام) جزو برترین آنان است و پس از رسول‏ خدا (صلّی الله علیه و آله) و امام علی (علیه السلام)، سومین شخصیت جهان هستی به حساب می‏‌آید و حتی برتری مقام او بر تمام پیامبران پیشین و امامان (علیهم السلام)، غیر از علی (علیه السلام) ثابت است.

حضرت امام باقر (علیه السلام) در عظمت و جلالت مادرشان حضرت فاطمه (علیها السلام) می‌‏فرمایند: لَقَدْ کَانَتَ‏ علیها السلام مَفْرُوضَة الطَّاعَة عَلَى جَمِیعِ مَنْ خَلَقَ اللَّهُ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْس وَ الطَّیْرِ وَ الْوَحْشِ وَ اَلاَنبیا وَ الْمَلَائِکَةُ؛ اطاعت فاطمه (علیها السلام) بر تمام بندگان الهی حتی جن و انس، پرندگان و حیوانات، پیامبران و ملائکه واجب است.[1]

اگرچه این اطاعت، «اطاعت تشریعی» نیست، بلکه منظور از آن «اطاعت تکوینی» است. ولی تقدم او را بر انبیای دیگر نشان می‏‌دهد[2] و لذا حضرت امام حسن عسکری (علیه السلام) در این باره می‏‌فرمایند: نَحْنُ حُجَجُ اللَّهِ عَلى خَلْقِهِ وَ جَدَّتُنا فاطِمَةُ حُجَّةُ اللَّهِ عَلَینا؛ ما (ائمّه) حجت خدا بر مردم و جدّه ما (مادرمان) فاطمه حجت خدا بر ماست.[3]

و حضرت امام زمان (عجل‏ اللَّه تعالی فرجه الشریف) در توقیع مبارکشان می‌‏فرمایند: و فِی ابْنَةِ رَسُولِ اللَّهِ لِی أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ؛ (فاطمه) دختر پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله) الگو و اسوه زیبا برای من است.[4]

این احادیث سه‏‌گانه (به عنوان نمونه)، نشان می‏‌دهد حضرت فاطمه‏ زهرا (علیها السلام) یکی از حجت‌های خداوندی است و جنبه‏ الگویی و رهبری دارد و حضرات ائمه ‏اطهار (علیهم السلام) او را بر خود مقدم، اعمال و رفتار وی را سرمشق‌شان قرار می‌‏دادند. پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله)، نیز می‏‌فرمایند: اِنَّ اللَّهَ جَعَلَ عَلِیا وَ زَوْجَتَهُ وَ اَبْنائَهُ حُجَجٌ عَلى‏ خَلْقِهِ؛ خداوند متعال علی، همسر و فرزندانش را حجت خود در میان مردم قرار داده است.[5]

نتیجه اینکه حجت بودن حضرت فاطمه (علیها السلام) بر امامان (علیهم السلام) این است که بر فضل و برتری و کمال و شرف او اعتراف دارند و سخنان او بر آنان حجت اطاعت او بر آنان به استننای حضرت علی (علیه السلام) واجب است.[6] حتی امام علی (علیه السلام) در پاره‌ای جاها که حضرت فاطمه (علیها السلام) پیام پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) را ابلاغ می کردند، موظف به اطاعت بودند. چنان که علامه مجلسی (رحمه الله) در تشریح آخرین لحظات عمر پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) می‌نویسد: در حالی که دست فاطمه (علیها السلام) در دست پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) بود آن را در دست حضرت علی (علیه السلام) گذاشتند و فرمودند: ... یَا عَلِیُّ انْفُذْ لِمَا أَمَرَتْکَ بِهِ فَاطِمَةُ فَقَدْ أَمَرْتُهَا بِأَشْیَاءَ أَمَرَ بِهَا جَبْرَئِیلُ علیه السلام؛ یا علی آن چه فاطمه (علیها السلام) به تو امر کرد به کار بند زیرا او را به چیزهایی مامور کردم که جبرییل (علیه السلام) به آن امر کرده است.[7] دقت در جمله (ما أَمَرَتْکَ؛ آن چه به تو امر کرد) حایز اهمیت است.

پی‌نوشت‌ها:
[1]. بحرانی اصفهانی، عوالم، ج 11، ص 190 ؛ دلائل الإمامة، ص 172.
[2]. گفتنی است روایات دیگری که در فضیلت رسول‏ خدا (صلّی الله علیه و آله) و امیر مومنان (علیه السلام) آمده و این حدیث را تفسیر و مقید نموده است، بنابراین حضرت زهرا (علیها السلام) از نظر رتبه پس از آن دو بزرگوار است.
[3]. دلائل الإمامة، ص 7.
[4]. دلائل الإمامة، ص 8 ؛ بحار الانوار، ج 52، ص 180 .
[5]. حسکانی، عبید الله بن عبد الله، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ج 1، ص 76. (عوالم، ج 11، ص 107).
[6]. ر.ک انصاری زنجانی، اسماعیل، الموسوعه الکبری عن فاطمه الزهراء، نشر دلیل ما، ج 19، ص 358.
[7]. بحارالانوار، ج 22، ص 484.
نسخه چاپی