مهم ترین آداب بیرون آمدن از میهمانی خدا
پرسش :
مهم ترین آداب برای خروج از ماه مبارک رمضان چیست؟
پاسخ :
مهم ترینِ آدابِ بیرون آمدن از میهمان سراى الهى در ماه رمضان، در این جا آشکار مى شود که روزه دار به خویش بنگرد و در واپسین لحظه هاى این ماه، خود را ارزیابى کند که تا چه اندازه به هدف این میهمانى الهى نزدیک شده است؟ آیا احساس مى کند که به یک دگرگونى معنوى دست یافته است، یا در همان نقطه اى مانده که در آغاز ماه رمضان بوده است؟
سید ابن طاووس رحمه الله، در این زمینه، ضمن بیان اعمال روز آخر ماه رمضان، مى گوید:
و از آن جمله است: ارزیابى پرونده اعمالت از اوّل ماه تا آخرین روز آن و پیش از سپرى گشتن آن....
پس بنگرد که هنگام ورود به میهمان سراى الهى و حضور در پیشگاه او، چگونه بوده است و معرفت هاى خویش را نسبت به خداوند متعال و پیامبرش و ویژگانِ درگاهش و نیز مهم ترین کارهایى را که از تکالیف دنیوى و بزرگداشت هاى اخروى اوست، ارزیابى کند.
[نیز بنگرد که] آیا شناخت او نسبت به اینها و علاقه و اشتیاق و روى آوردنش به اینها و نشاط و کشش او به سوى اینها افزوده شده است، یا حال او در کوتاهى و تدبیر ناشایست، مثل آغاز ماه است؟ و همچنین آیا نسبت به تدبیر الهى، در همه کارهایش حالت «رضا» داشته است؟ یا گاهى راضى بوده و گاهى از انتخاب خداوند در تدبیر کارش، ناخرسند بوده است؟
و [بنگرد] که توکلش بر خداى متعال چگونه بوده است؟ آیا نهایت آرامش و قرار به آستان مولاى خویش را داشته، یا در تکیه کردن به خدا، گاهى نیازمند تکیه کردن به غیر خدا بوده و وابستگى هاى دنیایى اش را داشته است؟
و [بنگرد که] سپردن کارها به سررشته دار کارش چگونه بوده و چگونه به آگاهى خداوند از رازهاى نهانش مراقبت داشته و در نهان و آشکارش، چگونه با خداوند همدم بوده است؟ و نیز اطمینانش به وعده هاى خداى متعال و باورش به انجام گرفتن آن وعده ها چگونه بوده است؟ نیز برگزیدن خداى متعال بر غیر خدا به وسیله او چگونه بوده است؟
و [بنگرد که] محبّتش به خداوند، خواستش براى نزدیک شدن به خداوند، و کوششش در جلب رضاى خداوند چگونه بوده است؟ و نیز اشتیاقش به رها شدن از سراى آزمون و رسیدن به منزلگاه هاى ایمنى از جفا، چه سان بوده است؟
و [بنگرد که] آیا از انجام دادن تکلیف، احساس سنگینى مى کرده، یا آن را از بزرگ ترین شرافت ها مى دانسته است؟ نیز نسبت به آنچه خداوند، ناپسند دانسته (مثل: غیبت، دروغ، سخن چینى، حسد، ریاست طلبى و هر چه او را از صاحب دنیا و آخرتش باز مى دارد)، چه حالتى داشته و چگونه آنها را ناپسند مى شمرده است؟
و جز اینها [را نیز بنگرد]، از جمله، بیمارى هاى دینى اى که براى برخى از انسان ها، گاهى از اوقات، پیش مى آید، چگونه براى بهبود هر یک از این بیمارى ها خدا را سپاس گفته و براى اداى حقّ نعمت پروردگار متعال و خوبى و احسان او اقدام کرده است؟
و باید خوش حالى او از بهبود بیمارى هاى دینى، مهم تر از بهبود بیمارى هاى بدنى باشد و شادمانى او کامل تر از شادى اش براى دست یافتن به ثروت درهم و دینار باشد تا نشان تصدیقِ وجود تفاوت بین بهره ورى از دنیاى ناپایدار و آخرت ماندگار باشد.
مى گویم: پس اگر دید که چیزى از بیمارى ها و نیت هاى بد او، همچنان بر جاى مانده و درمان این ماه با عبادتش، سودى نکرده است، پس بداند که گناه، از ناحیه خود اوست و بلا از سوى خودش است. پس، در پیشگاه خداوند ـ که مولاى اوست ـ بگرید و براى از بین بردن آن، از رحمت خداوند، مدد بخواهد. [۱]
پی نوشت:
۱. الاقبال: ۱ / ۴۴۸.
منبع: حدیث نت
مهم ترینِ آدابِ بیرون آمدن از میهمان سراى الهى در ماه رمضان، در این جا آشکار مى شود که روزه دار به خویش بنگرد و در واپسین لحظه هاى این ماه، خود را ارزیابى کند که تا چه اندازه به هدف این میهمانى الهى نزدیک شده است؟ آیا احساس مى کند که به یک دگرگونى معنوى دست یافته است، یا در همان نقطه اى مانده که در آغاز ماه رمضان بوده است؟
سید ابن طاووس رحمه الله، در این زمینه، ضمن بیان اعمال روز آخر ماه رمضان، مى گوید:
و از آن جمله است: ارزیابى پرونده اعمالت از اوّل ماه تا آخرین روز آن و پیش از سپرى گشتن آن....
پس بنگرد که هنگام ورود به میهمان سراى الهى و حضور در پیشگاه او، چگونه بوده است و معرفت هاى خویش را نسبت به خداوند متعال و پیامبرش و ویژگانِ درگاهش و نیز مهم ترین کارهایى را که از تکالیف دنیوى و بزرگداشت هاى اخروى اوست، ارزیابى کند.
[نیز بنگرد که] آیا شناخت او نسبت به اینها و علاقه و اشتیاق و روى آوردنش به اینها و نشاط و کشش او به سوى اینها افزوده شده است، یا حال او در کوتاهى و تدبیر ناشایست، مثل آغاز ماه است؟ و همچنین آیا نسبت به تدبیر الهى، در همه کارهایش حالت «رضا» داشته است؟ یا گاهى راضى بوده و گاهى از انتخاب خداوند در تدبیر کارش، ناخرسند بوده است؟
و [بنگرد] که توکلش بر خداى متعال چگونه بوده است؟ آیا نهایت آرامش و قرار به آستان مولاى خویش را داشته، یا در تکیه کردن به خدا، گاهى نیازمند تکیه کردن به غیر خدا بوده و وابستگى هاى دنیایى اش را داشته است؟
و [بنگرد که] سپردن کارها به سررشته دار کارش چگونه بوده و چگونه به آگاهى خداوند از رازهاى نهانش مراقبت داشته و در نهان و آشکارش، چگونه با خداوند همدم بوده است؟ و نیز اطمینانش به وعده هاى خداى متعال و باورش به انجام گرفتن آن وعده ها چگونه بوده است؟ نیز برگزیدن خداى متعال بر غیر خدا به وسیله او چگونه بوده است؟
و [بنگرد که] محبّتش به خداوند، خواستش براى نزدیک شدن به خداوند، و کوششش در جلب رضاى خداوند چگونه بوده است؟ و نیز اشتیاقش به رها شدن از سراى آزمون و رسیدن به منزلگاه هاى ایمنى از جفا، چه سان بوده است؟
و [بنگرد که] آیا از انجام دادن تکلیف، احساس سنگینى مى کرده، یا آن را از بزرگ ترین شرافت ها مى دانسته است؟ نیز نسبت به آنچه خداوند، ناپسند دانسته (مثل: غیبت، دروغ، سخن چینى، حسد، ریاست طلبى و هر چه او را از صاحب دنیا و آخرتش باز مى دارد)، چه حالتى داشته و چگونه آنها را ناپسند مى شمرده است؟
و جز اینها [را نیز بنگرد]، از جمله، بیمارى هاى دینى اى که براى برخى از انسان ها، گاهى از اوقات، پیش مى آید، چگونه براى بهبود هر یک از این بیمارى ها خدا را سپاس گفته و براى اداى حقّ نعمت پروردگار متعال و خوبى و احسان او اقدام کرده است؟
و باید خوش حالى او از بهبود بیمارى هاى دینى، مهم تر از بهبود بیمارى هاى بدنى باشد و شادمانى او کامل تر از شادى اش براى دست یافتن به ثروت درهم و دینار باشد تا نشان تصدیقِ وجود تفاوت بین بهره ورى از دنیاى ناپایدار و آخرت ماندگار باشد.
مى گویم: پس اگر دید که چیزى از بیمارى ها و نیت هاى بد او، همچنان بر جاى مانده و درمان این ماه با عبادتش، سودى نکرده است، پس بداند که گناه، از ناحیه خود اوست و بلا از سوى خودش است. پس، در پیشگاه خداوند ـ که مولاى اوست ـ بگرید و براى از بین بردن آن، از رحمت خداوند، مدد بخواهد. [۱]
پی نوشت:
۱. الاقبال: ۱ / ۴۴۸.
منبع: حدیث نت