عشای ربانی نو ایمانان در کلیسای ارتدوکس
پرسش :
مراسم عشای ربانی کسانی که می خواهند تعمید بگیرند چگونه است؟
پاسخ :
عشای ربانی کسانی که می خواهند تعمید بگیرند با این عبارت شروع می شود «مبارک است سلطنت پدر و پسر و روح القدس، اکنون و برای همیشه ی جهان بی پایان» که به دنبال قرائت دعایی طولانی و به وسیله ی شماس که از حفظ می خواند آغاز می شود. این دعا پیوسته و به وسیله ی تهلیل دسته جمعی سرودخوانان کلیسا که می گویند: «خدا بر ما رحمت فرست» قطع می شود. این یک دعای زیباست که با عبارت «صلح آسمانی و نجات ارواح ما، بیایید به درگاه خداوندگار دعا کنیم» آغاز می شود و با شفاعت برای روحانیت و مردم برای صلح جهانی و وحدت کلیسا، برای حکمرانان روی زمین، برای مسافران، بیماران، رنجدیدگان و زندانیان ادامه می یابد. این دعاها به دنبال سرودهایی که با سوره ای از زبور آغاز می شود و به برکات موعظه ی روی کوه(1) ختم می گردد به وسیله ی دسته ی سرودخوانان کلیسا خوانده می شود.
در اینجا عبادت ویژه ای معروف به «مقدمه ی کوتاه» که نشان دهنده ی نزول عیسی(علیه السلام) با انجیل است اجرا می شود. کشیش کتاب انجیل را از محراب برمی دارد و به شماس می دهد و در حالی که چراغها و بخورسوزها در جلو آنها در حرکت است از در جنوبی به طرف سالن کلیسا از میان جمعیت عبور می کنند. در وسط سالن شماس کتاب را روی سر خود بلند می کند و فریاد می زند «خرد، بیدار شود» آنها سپس از در مجلل به طرف محراب برمی گردند در حالی که دسته ی سرود خوانان این سرود را می خواند «بیایید عبادت کنیم و در برابر مسیح تعظیم کنیم.»
دسته ی سرود خوانان کلیسا سپس دعای «تری سیجن» را که سه بار کلمه ی مقدس در آن تکرار می شود، می خوانند «خدای مقدس، قدرت مقدس، جاویدان مقدس، رحمتت را بر ما ارزانی دار» به دنبال این سرود، قرائت رساله یا درس روزانه انجام می شود که دسته ی سرود خوانان «هللویاه» گویان به آن پاسخ می دهند. در این ضمن، شماس بخور را در بخور سوز می سوزاند، ابتدا در قسمت مخصوص روحانیان و بعد در سالن کلیسا، شماس کتاب انجیل را از میان درِ مجلل بر می دارد و بشارت آن روز را برای مردم قرائت می کند و دسته ی سرودخوانان با این سرود «جلال باد اقانیم سه گانه را، خداوندگار را، جلال باد اقانیم سه گانه را» پاسخ می دهند. سپس کتاب مقدس به کشیش داده می شود و او آن را در حالی که درها بسته می شود به محراب برمی گرداند. در این خلال شماس روی خود را بر می گرداند و دعای تهلیل دار را در برابر حایل برای گروه های مختلف مردان از حفظ می خواند و سرانجام به تعمید گیرندگان توصیه می کند که آنجا را ترک کنند.
بدین ترتیب آداب دینی شخص مؤمن آغاز می شود. شماس بار دیگر دعا می خواند و مردم هم به آن با عبارت «خداوندا بر ما رحمت بفرست» جواب می دهند در حالی که کشیش در محراب آهسته شروع به خواندن دعاهای مؤمنان در تهیه و تدارک قربانی می کند. این دعاها اصولاً عقاید خاص قربانی عشای ربانی ارتدوکس را مجسم می کند و این که عیسی(علیه السلام) خودش، هم کشیش است و هم قربانی. این کار که در مدخل بزرگ کلیسا صورت می گیرد رمزی است از ورود عیسی(علیه السلام) به اورشلیم، برای این که رنج و مرگ را ملاقات کند. شماس ظرف نان را حمل می کند و کشیش ظرفی را که از آب و شراب پر است. تا این هنگام هیچ یک از عناصر تقدیس نشده اند. آنها از در شمالی عبور می کنند در حالی که عبادت کنندگان سرهای خود را به علامت تعظیم فرود می آورند و علامت صلیب رسم می کنند. وقتی که آنها از در مجلل برمی گردند دسته ی سرودخوانان کلیسا سرودی را در ستایش مسیح(علیه السلام) می خوانند. دعای دیگری به وسیله ی شماس تلاوت می شود در حالی که کشیش هم در این ضمن به آهستگی دعایی برای قربانی می خواند. این قسمت از دعاهای از حفظ خواندنی که به وسیله ی کشیش و مردم اجرا می شود از اعتقادنامه ی نیقیه اخذ شده است.
دعای بزرگ «آنافورا» با گفت و گوی قدیمی معروف به «سورسم کوردا» میان کشیش و مردم به این صورت آغاز می شود: «قلب هایمان را به طرف بالا متوجه کنیم. ما آنها را به طرف خداوندگار بالا می بریم تا خداوندگار را شکر کنیم. این علامت است و شایسته ی پدر، پسر و روح القدس. اقانیم سه گانه ی ذاتی و غیر قابل تجزیه.» هنگامی که کشیش با صدایی خفیف یادآوری مهمان آسمانی را ادامه می دهد، دسته ی سرود خوانان کلیسا سرود «سنکتس»(2) و «بندیکتس کویی ونیت»(3) را می خواند. سپس دعا با کلمات متداول با صدای بلند خوانده می شود هر چند کلمات به هم پیوسته ای که کلیسای انجیلی تدارک دیده است با صدای خفیف از حفظ خوانده می شود. جشن یادبود «انامنسیس» که با کلمات: «بنابراین به خاطر توجه داشتن به این دستور نجات» آغاز می شود رستاخیز مسیح(علیه السلام)، صعود و جلوس آسمانی را به خاطر می آورد و دوباره آمدن او را در جلال انتظار می کشد همان طور که مرگ و هیجان عیسی(علیه السلام) را به خاطر می آورد. با دعای «اپیک لسیس» به این ترتیب از روح القدس استمداد می شود: «ای که بالای سر ما هستی و این هدایا در برابرت قرار دارند، این نان را به بدن گرانبهای مسیحت تبدیل کن، و آنچه را در این فنجان است به خون گرانبهای مسیحت تبدیل کن، و آنگاه آن ها را با روح القدست تغییر بده.» پس از تقدیس عناصر در قسمت دوم دعای بزرگ «آنافورا»، کشیش برای مریم عذرا، و تمام مقدسان، برای مردگان، کلیسا و سران روحانی آن، حکمرانان، مردم جهان و برای همه ی کسانی که قربانی برای آنها انجام شده است شفاعت می کند. این عمل دسته جمعی بعد از دو کار صورت می گیرد: یکی دعا برای قبولی این شعار دینی (شعائر دینی آیین مقدس)، و دیگر بیان این عبارت که با فریاد ادا می شود «چیزهای مقدس برای مقدسان است» سپس کشیش و شماس پشت درهای بسته ی حایل میان مردم و محراب در این شعار دینی شرکت می کنند. آنگاه در مجلل گشوده می شود و آنها در برابر جمعیت ظاهر می شوند. شرکت کنندگان در این مراسم، تک تک با آواز خوانی به جلو می آیند و در حالی که ایستاده اند مراسم تعمید را به جا می آورند. شماس، پیاله ای را که کشیش قطعات نان مقدس را در آن می ریزد تقدیم می کند. این قطعات را او با قاشق از پیاله بیرون می آورد و بین حضار تقسیم می کند. این ظروف سپس به مذبح برگردانده می شوند، جایی که به «آخرین مدخل» معروف است و رمزی است از صعود عیسی(علیه السلام) به آسمان. پس از یک دعای سپاسگزاری، مراسم عبادت با یک دعای اختتام پایان می گیرد.
پس از تکمیل عشای ربانی، کشیش در خارج قسمت مخصوص روحانیان می ایستد و نان های تبرک شده را توزیع می کند. این نانی است که برای شعار دینی تهیه شده لکن در خود مراسم شعار استعمال نمی شود. جمعیت بار دیگر با آواز خوانی جلو می آیند و نان را با دست های خودشان می گیرند و آن را همان جا مصرف می کنند. این نان نه تنها به شرکت کنندگان در مراسم، بلکه به دیگر عبادت کنندگان و حتی به اعضای دیگر کلیساها نیز داده می شود.
پی نوشت:
(1). مواعظ مسیح که در متی باب های 5 ـ 7 و در لوقا 2:6 ـ 49 آمده است.
(2). اشعیا 3:6.
(3). مرقس 9:11.
منبع: جهان مسیحیت، اینارمولند، ترجمه محمد باقر انصاری- مسیح مهاجری، موسسه انتشاراتی امیر کبیر تهران، 1387، ص 65.
عشای ربانی کسانی که می خواهند تعمید بگیرند با این عبارت شروع می شود «مبارک است سلطنت پدر و پسر و روح القدس، اکنون و برای همیشه ی جهان بی پایان» که به دنبال قرائت دعایی طولانی و به وسیله ی شماس که از حفظ می خواند آغاز می شود. این دعا پیوسته و به وسیله ی تهلیل دسته جمعی سرودخوانان کلیسا که می گویند: «خدا بر ما رحمت فرست» قطع می شود. این یک دعای زیباست که با عبارت «صلح آسمانی و نجات ارواح ما، بیایید به درگاه خداوندگار دعا کنیم» آغاز می شود و با شفاعت برای روحانیت و مردم برای صلح جهانی و وحدت کلیسا، برای حکمرانان روی زمین، برای مسافران، بیماران، رنجدیدگان و زندانیان ادامه می یابد. این دعاها به دنبال سرودهایی که با سوره ای از زبور آغاز می شود و به برکات موعظه ی روی کوه(1) ختم می گردد به وسیله ی دسته ی سرودخوانان کلیسا خوانده می شود.
در اینجا عبادت ویژه ای معروف به «مقدمه ی کوتاه» که نشان دهنده ی نزول عیسی(علیه السلام) با انجیل است اجرا می شود. کشیش کتاب انجیل را از محراب برمی دارد و به شماس می دهد و در حالی که چراغها و بخورسوزها در جلو آنها در حرکت است از در جنوبی به طرف سالن کلیسا از میان جمعیت عبور می کنند. در وسط سالن شماس کتاب را روی سر خود بلند می کند و فریاد می زند «خرد، بیدار شود» آنها سپس از در مجلل به طرف محراب برمی گردند در حالی که دسته ی سرود خوانان این سرود را می خواند «بیایید عبادت کنیم و در برابر مسیح تعظیم کنیم.»
دسته ی سرود خوانان کلیسا سپس دعای «تری سیجن» را که سه بار کلمه ی مقدس در آن تکرار می شود، می خوانند «خدای مقدس، قدرت مقدس، جاویدان مقدس، رحمتت را بر ما ارزانی دار» به دنبال این سرود، قرائت رساله یا درس روزانه انجام می شود که دسته ی سرود خوانان «هللویاه» گویان به آن پاسخ می دهند. در این ضمن، شماس بخور را در بخور سوز می سوزاند، ابتدا در قسمت مخصوص روحانیان و بعد در سالن کلیسا، شماس کتاب انجیل را از میان درِ مجلل بر می دارد و بشارت آن روز را برای مردم قرائت می کند و دسته ی سرودخوانان با این سرود «جلال باد اقانیم سه گانه را، خداوندگار را، جلال باد اقانیم سه گانه را» پاسخ می دهند. سپس کتاب مقدس به کشیش داده می شود و او آن را در حالی که درها بسته می شود به محراب برمی گرداند. در این خلال شماس روی خود را بر می گرداند و دعای تهلیل دار را در برابر حایل برای گروه های مختلف مردان از حفظ می خواند و سرانجام به تعمید گیرندگان توصیه می کند که آنجا را ترک کنند.
بدین ترتیب آداب دینی شخص مؤمن آغاز می شود. شماس بار دیگر دعا می خواند و مردم هم به آن با عبارت «خداوندا بر ما رحمت بفرست» جواب می دهند در حالی که کشیش در محراب آهسته شروع به خواندن دعاهای مؤمنان در تهیه و تدارک قربانی می کند. این دعاها اصولاً عقاید خاص قربانی عشای ربانی ارتدوکس را مجسم می کند و این که عیسی(علیه السلام) خودش، هم کشیش است و هم قربانی. این کار که در مدخل بزرگ کلیسا صورت می گیرد رمزی است از ورود عیسی(علیه السلام) به اورشلیم، برای این که رنج و مرگ را ملاقات کند. شماس ظرف نان را حمل می کند و کشیش ظرفی را که از آب و شراب پر است. تا این هنگام هیچ یک از عناصر تقدیس نشده اند. آنها از در شمالی عبور می کنند در حالی که عبادت کنندگان سرهای خود را به علامت تعظیم فرود می آورند و علامت صلیب رسم می کنند. وقتی که آنها از در مجلل برمی گردند دسته ی سرودخوانان کلیسا سرودی را در ستایش مسیح(علیه السلام) می خوانند. دعای دیگری به وسیله ی شماس تلاوت می شود در حالی که کشیش هم در این ضمن به آهستگی دعایی برای قربانی می خواند. این قسمت از دعاهای از حفظ خواندنی که به وسیله ی کشیش و مردم اجرا می شود از اعتقادنامه ی نیقیه اخذ شده است.
دعای بزرگ «آنافورا» با گفت و گوی قدیمی معروف به «سورسم کوردا» میان کشیش و مردم به این صورت آغاز می شود: «قلب هایمان را به طرف بالا متوجه کنیم. ما آنها را به طرف خداوندگار بالا می بریم تا خداوندگار را شکر کنیم. این علامت است و شایسته ی پدر، پسر و روح القدس. اقانیم سه گانه ی ذاتی و غیر قابل تجزیه.» هنگامی که کشیش با صدایی خفیف یادآوری مهمان آسمانی را ادامه می دهد، دسته ی سرود خوانان کلیسا سرود «سنکتس»(2) و «بندیکتس کویی ونیت»(3) را می خواند. سپس دعا با کلمات متداول با صدای بلند خوانده می شود هر چند کلمات به هم پیوسته ای که کلیسای انجیلی تدارک دیده است با صدای خفیف از حفظ خوانده می شود. جشن یادبود «انامنسیس» که با کلمات: «بنابراین به خاطر توجه داشتن به این دستور نجات» آغاز می شود رستاخیز مسیح(علیه السلام)، صعود و جلوس آسمانی را به خاطر می آورد و دوباره آمدن او را در جلال انتظار می کشد همان طور که مرگ و هیجان عیسی(علیه السلام) را به خاطر می آورد. با دعای «اپیک لسیس» به این ترتیب از روح القدس استمداد می شود: «ای که بالای سر ما هستی و این هدایا در برابرت قرار دارند، این نان را به بدن گرانبهای مسیحت تبدیل کن، و آنچه را در این فنجان است به خون گرانبهای مسیحت تبدیل کن، و آنگاه آن ها را با روح القدست تغییر بده.» پس از تقدیس عناصر در قسمت دوم دعای بزرگ «آنافورا»، کشیش برای مریم عذرا، و تمام مقدسان، برای مردگان، کلیسا و سران روحانی آن، حکمرانان، مردم جهان و برای همه ی کسانی که قربانی برای آنها انجام شده است شفاعت می کند. این عمل دسته جمعی بعد از دو کار صورت می گیرد: یکی دعا برای قبولی این شعار دینی (شعائر دینی آیین مقدس)، و دیگر بیان این عبارت که با فریاد ادا می شود «چیزهای مقدس برای مقدسان است» سپس کشیش و شماس پشت درهای بسته ی حایل میان مردم و محراب در این شعار دینی شرکت می کنند. آنگاه در مجلل گشوده می شود و آنها در برابر جمعیت ظاهر می شوند. شرکت کنندگان در این مراسم، تک تک با آواز خوانی به جلو می آیند و در حالی که ایستاده اند مراسم تعمید را به جا می آورند. شماس، پیاله ای را که کشیش قطعات نان مقدس را در آن می ریزد تقدیم می کند. این قطعات را او با قاشق از پیاله بیرون می آورد و بین حضار تقسیم می کند. این ظروف سپس به مذبح برگردانده می شوند، جایی که به «آخرین مدخل» معروف است و رمزی است از صعود عیسی(علیه السلام) به آسمان. پس از یک دعای سپاسگزاری، مراسم عبادت با یک دعای اختتام پایان می گیرد.
پس از تکمیل عشای ربانی، کشیش در خارج قسمت مخصوص روحانیان می ایستد و نان های تبرک شده را توزیع می کند. این نانی است که برای شعار دینی تهیه شده لکن در خود مراسم شعار استعمال نمی شود. جمعیت بار دیگر با آواز خوانی جلو می آیند و نان را با دست های خودشان می گیرند و آن را همان جا مصرف می کنند. این نان نه تنها به شرکت کنندگان در مراسم، بلکه به دیگر عبادت کنندگان و حتی به اعضای دیگر کلیساها نیز داده می شود.
پی نوشت:
(1). مواعظ مسیح که در متی باب های 5 ـ 7 و در لوقا 2:6 ـ 49 آمده است.
(2). اشعیا 3:6.
(3). مرقس 9:11.
منبع: جهان مسیحیت، اینارمولند، ترجمه محمد باقر انصاری- مسیح مهاجری، موسسه انتشاراتی امیر کبیر تهران، 1387، ص 65.